اولین شهید بنی‌هاشم/ محبت و تبعیت دو ویژگی قرآنیِ علی‌اکبر(ع)
گروه معارف - یکی از ویژگی‌های مهم حضرت علی‌اکبر(ع) عشق و محبت به امام عصر خویش در کنار اطاعت و تبعیت از ایشان است؛ زیرا عنصر حب به تنهایی انسان را در مسیر معرفت حرکت نمی‌دهد و چه‌بسا اگر با عناصری مثل اطاعت و تبعیت همراه نباشد، انسان مؤمن را با چالش‌های عقیدتی مواجه کند.
به گزارش ایکنا از استان مرکزی، علی بن الحسین فرزند بزرگ سیدالشهدا و شبیه‌ترین مردم به پیامبر صلی‌الله علیه و آله است. سن او را در کربلا بین 18 تا 28 سال ذکر کرده‌اند. وقتی از امام برای رفتن به میدان اذن گرفت، امام چهره به آسمان دوخت و فرمود: «اللهمّ اشهد علی هؤلاء القوم فقد برز الیهم غلام اشبه النّاس برسولک محمّد خَلقا و خُلقا و منطقا کنّا اذا اشتقنا الی رؤیه نبیک نظرنا الیه...»
شجاعت و دلاوری علی‌اکبر، رزم‌آوری و بصیرت دینی و سیاسی او در سفر کربلا به ویژه در روز عاشورا تجلّی کرد. سخنان، فداکاری‌ها و رجزهایش دلیل آن است.
پس از شهادت یاران، او اولین کسی بود که از بنی‌هاشم به میدان رفت و با سپاه دشمن رو‌در‌رو شد. پیکار بی‌امان او را سخت تشنه کرد، به خیمه‌ها آمد، امّا بی‌آنکه آب بنوشد، با همان حال تشنگی و جراحات دوباره به میدان رفت و جنگید تا به شهادت رسید. وقتی امام بر بالین او رسید، صورت به چهره خونین او نهاد و با نفرین بر دشمن، این جمله را تکرار کرد: «علی الدّنیا بعدک العفا...»
شخصیت حضرت علی‌اکبر(ع) جلوه‌گر آیات قرآن
جلب محبت خداوند در گروی تبعیت از پیامبر(ع) و خلفای ایشان یعنی اهل عترت (ع) است؛ خداوند در آیه 31 آل‌عمران می‌فرماید: (قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْکُمُ اللَّهُ...)«بگو اگر خدا را دوست دارید از من تبعیت کنید تا خدادوستتان بدارد». حضرت علی‌اکبر (ع) از شیعیانی است که واجد این ویژگی قرآنی بود.
حضرت علی‌اکبر (ع) فرزند امام حسین (ع) از وارسته‌ترین شیعیان و شاگردان مکتب اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) است. دارا بودن معرفت به خداوند و امام عصر (ع) به‌عنوان بایسته‌های یک شیعه در کنار ویژگی‌هایی مثل کرامت نفس و حُسن خُلق، از علی‌اکبر (ع) چهره‌ای ساخت که نامش را تا ابد در صف برترین شیعیان و سربازان حریم اهل‌بیت (ع) ثبت کرد تا الگویی برای مجاهدان راه باشد.
از بهترین منبعی که می‌تواند معرف این شخصیت جلیل‌القدر باشد، آیات قرآن است؛ زیرا بخشی از آموزه‌های قرآن در وصف ویژگی‌های خوبان عالم است؛ دیگر منبع مهم در شناخت ویژگی‌های این خوبان درگاه الهی، بیانات معصومین (ع) است که در قالب روایات و زیارت‌نامه‌ها و ... صادرشده است که در ادامه به بخشی از این ویژگی‌ها اشاره می‌کنیم.
امام حسین (ع) در توصیف و معرفی علی‌اکبر (ع) فرمود: علی‌اکبر (ع) جلوه‌ای از رخ و رفتار زیبای رسول خدا (ص) است: «... اَشبه الناس خَلقاً و خُلقاً و منطقاً برسولک ...»؛ یعنی شبیه‌ترین مردم ازنظر سیما، رفتار و خلق‌وخوی و ازنظر گفتار به پیامبر است ـ این جمله امام حسین (ع) سه شباهت علی‌اکبر به پیامبر را بیان می‌کند.
شباهت اخلاقی
آنچه از این روایت استفاده می‌شود این است که حضرت علی‌اکبر (ع) اخلاقی بسیار نیکو و پسندیده داشت و در این نیک‌خلقی به پیامبر اکرم (ص) که قرآن از خُلق آن حضرت تحسین می‌کند، حُسن اخلاق پیامبر (ص) مورد اعجاب و حیرت قرآن کریم است، چنانکه می‌فرماید: «انک لعلی خلق عظیم...» و همین حسن خلق و نوع برخورد پیامبر (ص) با مردم بود که اسلام با سرعت چشم‌گیری رونق و گسترش یافت، چنانکه قرآن در این‌باره سخن گفته است، با این اوصاف اخلاق علی‌اکبر شباهت کامل به پیامبر (ص) داشت که امام حسین (ع) آن را اظهار می‌نماید.
شباهت ظاهری
شباهت دیگری که مورد توجه امام بوده است شباهت ظاهری و جسمانی است که با عبارت «خَلقاً» در روایت مطرح‌شده بنا بر اظهار امام، حضرت علی‌اکبر (ع) ازنظر قیافه و شمایل و سیمای ظاهری به پیامبر اکرم (ص) شباهت کامل داشته است، این شباهت نیز در بین اصحاب پیامبر که آن جناب را دیده بودند معروفیت داشت و تمام بنی‌هاشم و اصحاب پیامبر که یاد پیامبر(ص) می‌افتادند به زیارت علی‌اکبر (ع) می‌رفتند، چنانکه از عبارت حدیث امام حسین (ع) این مطلب روشن می‌شود.
شباهت گفتاری
اما شباهت علی‌اکبر (ع) به پیامبر اکرم (ص) ازنظر منطق، منظور از این شباهت، شباهت علمی نیست، منظور امام از شباهت در منطق، شباهت در نطق و بیان گفتار و کردار و جامع‌تر از آن سیره و همه جلوه‌های رفتاری است، چنانکه می‌دانید پیامبر اکرم (ص) بیانی بسیار زیبا و فصیح داشت و بسیار روشن و واضح سخن می‌گفت، خوش‌بیان، خوش لحن و خوش‌صدا بود، چون تمام کمالات بشری در آن حضرت نمایان بود، لذا از این حیث، حضرت علی‌اکبر (ع) در این خصوصیات از جدش رسول خدا ارث برده بود و کاملاً شبیه جدش و مثل جدش سخن می‌گفت؛ بنابراین آنچه در حدیث آمده است، هیچ ربطی به علم منطق ندارد، بلکه منظور از منطق در این حدیث گفتار و طرز صحبت کردن و امثال آن است.
امام حسین (ع) در معرفی و تبیین شخصیت فرزند برومندش او را جلوه‌ای تمام‌نما از رفتار و کردار پیامبر (ص) معرفی کرد و به مخاطبان آن روز و آیندگان اعلام کرد که ای مردم دنیا؛ بدانید بنی‌امیه و پیروان آن‌ها چه کسی را در این کربلا برای رسیدن به قدرت و سلطنت و حکومت به قتل رساندند؛ به این معنا که آن‌ها اگر قدرت داشتند، خود پیامبر(ص) را هم در مکه به جهت منافع مادی به قتل می‌رساندند؛ چنانکه ابوسفیان بارها این توطئه‌ها را چید، اما موفق نشد.
وجود حضرت علی‌اکبر (ع) در کربلا در کنار امام با معرفی شخصیت او از سوی امام به تاریخ و آیندگان این است که راه درست اسلام در مسیر امامت است و راه باطل همان راه مدعیان خلافت و اصحاب سقیفه است، امام با این پیام رسا فرمود که در همیشه تاریخ قدرت‌طلبانی هستند که برای مطامع دنیوی جلوه‌هایی از حق را به قتل رسانده و به اسارت می‌برند.
نکته دیگر اینکه در بیان جامعیت تبیین امام حسین (ع) این نکته نیز وجود دارد که برای شناخت حضرت علی‌اکبر (ع) باید از آیات قرآن نیز کمک گرفت، چون در روایاتی ذکرشده که وجود شریف پیامبر (ص) تجلی قرآن است.
محبت و تبعیت دو ویژگی قرآنیِ علی‌اکبر(ع)
یکی از ویژگی‌های مهم حضرت علی‌اکبر (ع) عشق و محبت به امام عصر خویش در کنار اطاعت و تبعیت از ایشان است؛ زیرا عنصر حب به تنهایی انسان را در مسیر معرفت حرکت نمی‌دهد و چه‌بسا اگر با عناصری مثل اطاعت و تبعیت همراه نباشد، انسان مؤمن را با چالش‌های عقیدتی مواجه کند. برای درک این مسئله می‌توان به برخی فرهنگ‌های نامناسبی که در هیئات مذهبی ریشه دوانده است، نگریست. رفتارهایی که از این هیئت‌های مذهبی صادر می‌شود، رفتاری محبانه است که متأسفانه گاهاً با تبعیت از میل امام معصوم (ع) و حاکم شرع و نظرات مراجع تقلید همراه نیست. گاهی این مسئله به قدری تشدید می‌شود که شرکت‌کنندگان در این هیئات را به رفتارهای نامتعارف می‌کشاند؛ اما شیعیانی مانند حضرت علی‌اکبر (ع) در مکتب وحی آموختند حب خود را در کنترل اطاعت و تبعیت از امام عصر خویش درآورند، لذا درنهایت اشتیاق و حبی که نسبت به میدان نبرد و شهادت داشتند، از امام خویش اذن میدان می‌گرفتند. این آموزه را خداوند در آیه 31 سوره آل‌عمران این‌گونه بیان می‌دارد: «بگو اگر خدا را دوست دارید از من تبعیت کنید تا خدادوستتان بدارد و گناهان شمارا بر شما ببخشاید و خداوند آمرزنده مهربان است؛ قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ» آل‌عمران 31»
شیعیانی مانند حضرت علی‌اکبر (ع) در مکتب وحی آموختند حب خود را در کنترل اطاعت و تبعیت از امام عصر خویش درآورند، لذا درنهایت اشتیاق و حبی که نسبت به میدان نبرد و شهادت داشتند، از امام خویش اذن میدان می‌گرفتند.
در این آیه خداوند به پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند کسانی که مدعی هستند مرا دوست دارند، باید از تو تبعیت کنند در این صورت خدا نیز آن‌ها را دوست خواهد داشت. درواقع جلب محبت خداوند در گروی تبعیت از پیامبر (ص) و خلفای ایشان یعنی اهل عترت (ع) است. بنابراین از اولین درس‌های عاشورا، اطاعت و تبعیت است که محبان و شیعیان اهل‌بیت (ع) می‌توانند این عنصر را با خوبان جامعه اسلامی تمرین کنند.
شهادت‌طلبی در راه وفای به عهد خداوند
روحیه شهادت‌طلبی در مسیر وفای به عهد الهی یکی دیگر از ویژگی‌های حضرت علی‌اکبر(ع) است. در بخشی از زیارت ناحیه مقدسه درباره ویژگی ایشان می‌خوانیم «... حَتّى قَضَیتَ نَحبَکَ ولَقیتَ رَبَّکَ؛ جان خویش را تقدیم کردی و پروردگارت را ملاقات کردی». این قسمت از زیارت‌نامه را در آیه 23 سوره احزاب این‌طور می‌خوانیم.«مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا؛ از میان مؤمنان مردانىاند که به آنچه باخدا عهد بستند صادقانه وفا کردند، برخى از آنان به شهادت رسیدند و برخى از آن‌ها در [همین] انتظارند و [هرگز عقیده خود را] تبدیل نکردند». در این آیه شهادت همراه با عمل به عهد خداوند است و درواقع می‌توان گفت حضرت علی‌اکبر (ع) و اصحاب عاشورایی حق این آیه را ادا کردند. این آیه ازجمله آیاتی بود که امام حسین (ع) آن را بالای سر برخی شهدا تلاوت می‌فرمودند.
یادداشت از علی عقیلی
انتهای پیام
