مروری بر زندگی استاد شهریار

به گزارش ایکنا از آذربایجان‌شرقی، هر ساله بیست‌وهفتم شهریورماه روز بزرگداشت استاد شهریار است که به همین ترتیب روز شعر و ادب فارسی نیز نام گرفته است می‌خواهیم گذری بزنیم بر زندگی زیبای هنری و قرآنی محمدحسین بهجت تبریز یا همان استاد شهریار خودمان.

سید محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار فرزند حاج میر آقا خشکنابی که خود از اهل ادب بود در تبریز چشم به جهان گشود. تولدشهریار متقارن انقلاب مشروطیت بود و در سال 1285 هجری شمسی در روستای خشکناب نزدیک بخش قره چمن متولّد گردید. کریم  الطبع و با ایمان بود وی در سال 1313 در قم بدرود حیات گفت. محمد حسین تحصیل را در مکتب خانه قریه زادگاهش با گلستان سعدی، نصاب قرآن و حافظ آغاز کرد و نخستین مربی او مادرش و سپس مرحوم امیر خیزی بود.

ایام کودکی شهریار با جنبش آزادی خواهان مشروطه به رهبری ستارخان و باقرخان همراه بود. وی در کودکی با قرآن و دیوان حافظ آشنا شد و پس از تحصیلات مقدماتی حوزوی به تهران رفت و وارد مدرسه دارالفنون شد.

شهریار جوان، سپس وارد مدرسه طب شد، ولی پس از ۵ سال تحصیل، در پی حادثه‌ عاشقانه‌ای بدون اخذ مدرک دکترا، تهران و دانشکده را ترک کرد و در خراسان وارد خدمت دولتی شد.

این شاعر عارف پس از مدتی دوباره به تهران باز گشت و این بار در بانک کشاورزی مشغول به کار شد.

این شاعر ایرانی غزل‌‌های دلنشین بسیاری سروده است که اثر زیبایش در وصف مولای متقیان حضرت امیرالمونین علی (ع) است با مطلع «علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را». از نمونه بارز این اشعار است.

منظومه ترکی «حیدر بابا» که نام کوهی در زادگاهش است هم از زیباترین اشعار شهریاربه زبان مادری اوست.

هنگامی که انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) در بهمن ۱۳۵۷ پیروز شد، او با همان روحیه دینی و ذهنیّت صاف و روشن خود، از انقلاب و به دنبال آن از دفاع مقدس دفاع کرد.

شهریار سرانجام به دنبال کسالتی، از بیستم آذر ۱۳۶۶ در بیمارستان بستری شد و با وجود معالجه موقت در ۲۷ شهریور ۱۳۶۷ ، به ابدیت پیوست.

وی در روز دوشنبه ۲۸ شهریور ماه در مقبره الشعرای تبریز به خاک سپرده شد.

ابراهیم اقبالی، شاگرد استاد شهریار، ساختار شعر شهریار و تنوع قالب‎های شعری او از ویژگی‎ها است که او را از سایرین متمایز می‎کند. شهریار سعی کرده است که با تمامی قالب‎های شناخته شده شعر فارسی، شعر بگوید و الحق که در همه موارد به خوبی و زیبایی از عهده این کار بر آمده است. هر قالبی را چنان سروده است که گویی در عمر خویش به غیر از آن قالب شعر نگفته یا در همه‎ی فنون قالب‎‌های شعری ذی فن است. شهریار علی‌رغم شهرتش به غزل سرایی، قصایدی گفته که به قصاید شیوا و چکامه‎های استوار خاقانی پهلو می‎زنند و قطعاتی دارد که یک دنیا ظرافت و معنی را در ظرف کوچک خویش گنجانده است. مثنوی‎های او پختگی مثنوی شریف را به یاد می‎آورد و در قالب‎های نو از شاعران مهم دوره‌ی خود، همچون مشیری و سایه، عقب نمانده است.

وی با اشاره به شعرهای عاشورایی و مذهبی شهریار اظهار کرد: شاید برای بسیاری سوال باشد که چرا نوحه‎های شهریار، چنین موردپسند عموم مردم قرار گرفت. شهریار تربیت‌یافته خانواده‎ای مذهبی بود و دین در سبک زندگی شهریار نفوذ کرده بود.

وی با اشاره به اولین سروده شهریار در هفت‌سالگی اضافه کرد: اولین شعر شهریار در این سن با مضمون ثواب و گناه و تحت عنوان «من گنه‌کار شدم وای به من، مردم‌آزار شدم وای به من»، بود و این نشان می‎دهد این کودک هفت‌ساله از همان ابتدا با مضامین دینی آشنا بوده و بنیاد فکری‎اش بر مبنای دین بنا شده بود.

اقبالی در ادامه هدایت شدن از سوی غیب را از جمله ویژگی‎های شهریار دانست و افزود: شهریار شاعری سرد و گرم چشیده بود و دو جنگ جهانی، نابودی سلطنت قاجار و سر کار آمدن رژیم پهلوی و انقلاب عالمگیر اسلامی را به چشم دیده بود. خود شهریار اذعان کرده بود که موقع انحراف، بارها حس کردم که دستی از غیب مرا هدایت می‎کند که دیدن رویاهای صادقه نیز خود دلیلی بر این ادعای شهریار بود.

عضو هیات علمی گروه ادبیات و زبان فارسی دانشگاه تبریز با بیان این که شهریار، سیاسی نبود، اظهار کرد: روی آوردن شهریار به انقلاب اسلامی، صبغه مذهبی داشت و او از روی علاقه به رهبر معظم انقلاب، به انقلاب اسلامی روی آورد.

وی با اشاره به «صدق نفس شهریار و خواب آیت‎الله مرعشی نجفی مبنی بر شعر خواندن شهریار برای امیرالمومنین علی(ع)» گفت: حسن نیت شهریار در سرودن اشعارش برای ائمه(ع) باعث شده بود که مورد عنایت معصومین(ع) قرار بگیرد، در صورتی که از نظر فنی اشعاری فنی‎تر از اشعار شهریار برای ائمه(ع) سروده شده است.

اقبالی، خاطرنشان کرد: شهریار نبوغ ذاتی داشت و در کودکی با دو کتاب قرآن و دیوان حافظ مانوس بود و از این رو از این دو کتاب ارزشمند در سرودن اشعارش بهره‎گرفته است.

علی اصغر شعردوست، رئیس هیات امنای موزه استاد شهریار با بیان اینکه در سده اخیر شاعری نداشتیم که کلامش در حد و اندازه کلام استاد شهریار باشد، گفت: به تعبیر مردم تبریز، شعر شهریار آخر زیبایی‌هاست.وی، اظهار کرد: ‌شهریار ملک ادب و سخن ستاره پر تلالویی است که نه تنها در آسمان تبریز بلکه در آسمان ایران و حتی در آسمان ادبیات مشرق زمین می‌درخشد.

وی با اشاره به اینکه زندگی شهریار شبیه به زندگی واقعی خود مردم است که توانسته در دل مردم جای گیرد، گفت: استاد شهریار خاطرات زیادی از شب‌های تبریز، باغ گلستان، از ائل‌گلی و فضای صمیمی مردم تبریز دارد که نمونه آن شعر «بهجت‌آباد خاطره‌سی» است که همچنان در ذهن مردم ماندگار است که خود داستان زیبایی دارد.

شعردوست، در همین راستا به ابیاتی از شعر «بهجت‌آباد» استاد شهریار اشاره کرد و یادآور شد: عشق معنوی شهریار از عشق زمینی شروع شده که خود معتقد بود عشق نردبان تعالی است.

رئیس هیات امنای موزه استاد شهریار، افزود: شهریار وقتی می‌خواست در عنفوان جوانی از دختر مورد علاقه‌اش جدا شود مادر دختر، شهریار را مجبور کرد که به وی بگوید هیچ‌گاه به وصال هم نخواهند رسید و از این رو از استاد خواست که با دخترش در پارک بهجت قرار گذاشته و این موضوع را بیان کند.

وی با بیان اینکه پارکی در محله بهجت‌آباد در تهران محل جدایی شهریار از دختر مورد علاقه‌اش بود، ادامه داد: شهریار از یک روز قبل قرار به پارک بهجت می‌رود تا از دختر مورد علاقه‌اش خداحافظی کند و در آنجا اشعاری زیبا را می‌نویسد.

رئیس هیات امنای موزه استاد شهریار بیان کرد: در آن شب قبل جدایی، شهریار در پارک می‌گوید که همه در خواب هستند و تنها خدا و من بیدار هستیم و البته گاهی اوقات پرنده شبانگاهی بیدار است که باد برای آن لالایی می‌خواند و از حس و حال خود در آن شب می‌نویسد.

وی ادامه داد: در اشعار بهجت‌آباد، استاد شهریار اشاره به خواب خود کرده که در حال سجده بوده و حتی گفته است غمی از اینکه رو به سوی معبود داشته باشم، ندارم.

شعردوست با بیان اینکه شهریار عشقی پرگل و شکوفه داشت، بیان کرد: افسوس که عشقش را نسیم و خزان از بین برد.

وی با تاکید به اینکه شهریار بی‌تردید آخرین وارث غزل ایران است، اذعان کرد: شهریار در همه قالب‌های شعری، اشعار شاهکاری سروده و در شعر فارسی، غزل و در شعر ویژه خود به نام مکتب شهریار سرآمد در یک صدسال اخیر بوده است.

سفیر اسبق ایران در تاجیکستان با اشاره به اینکه استاد شهریار در شعر ترکی نه تنها احیاگر بوده بلکه با آفریدن منظومه‌هایی شاهکار و ماندگاری مانند حیدر بابای سلام و سهندیه خود را جاودانه کرده است.

وی تصریح کرد: استاد شهریار گشاینده راهی بود که همه گویندگان و سرایندگان شعر ترکی بعد از شهریار به اتفاق به تقلید و تبعیت از شهریار پرداخته‌اند.

نماینده اسبق مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: به دلیل همین ویژگی‌های خاص و ویژه استاد شهریار بود که خلاء و فقدان روزی در تقویم سالیانه کشور به نام روز شعر و ادب فارسی احساس شد.

وی با اشاره به اینکه در سال ۱۳۷۹ موضوع انتخاب روز شعر و ادب فارسی را از شورای عالی فرهنگی مطالبه کردم، افزود: در همین راستا انتخاب روز درگذشت استاد شهریار در ۲۷ شهریورماه را به نام بزرگداشت استاد شهریار و روز شعر و ادب فارسی ایران پیشنهاد دادم که بعد از طی مراحل قانونی به تصویب رسید و ابلاغ شد.

مختار صدر محمدی مدیر مجموعه فرهنگی تاریخی مقبره‌الشعرای تبریز نیز انتخاب روز بزرگداشت استاد شهریار در کنار روز شعر و ادب فارسی را اینگونه بیان می‌کند: هر شاعر در یک زمینه خاصی معروف و مشهورند مانند حافظ در غزل ولی شهریار در سرودن شعر در تمامی قالب‌های شعری استعداد خاصی داشت و می‌شود گفت این دلیل  شهریار را از دیگر شعرا متمایز کرده و باعث نامگذاری روز بزرگداشت این شاعر همراه با روز شعر و ادب پارسی شده است.

وی،ادامه داد: وقتی می‌خواهیم استاد شهریار را بر فرض مثال در قالب شعر نو بررسی کنیم می‌بینیم او همسو با پدر شعر نو شعر می‌سراید و شاید این تبلور و استعداد خدادادی در تمامی عرصه‌های شعری در استاد هستیم.

وی در رابطه با قدرشناسی مردم از این شاعر بزرگ اینگونه پاسخ می‌دهد: متاسفانه در مورد استقبال و اهمیت دادن به این شاعر در استان کم لطفی شده است در حالیکه باید امروزه در استان شاهد کتب مختلف و بیشماری در مورد این شاعر بزرگ آذربایجانی در کتابخانه‌ها بودیم و به عنوان یک شاعر در سطح کشوری به وی بها داده می‌شد.

صدرمحمدی با اشاره به نقش مقبره الشعرا در شناساندن شهریار گفت: مدیریت مقبره نمی‌تواند برنامه‌هایی را که در نظر دارد را مستقل به مرحله عمل برساند و باید با مراکز مربوط هماهنگی‌های لازم را به عمل بیاورد ولی ما همیشه سعی کرده ایم هر آنچه در توان داریم در خدمت کسانی که به عنوان بازدیدکننده، مسافر، یا اهالی فرهنگ و تمامی اقشار مختلف در این مجموعه باشیم.

وی در مورد بعد مذهبی و تاثیر در اشعار استاد شهریار اظهار کرد: خود استاد گفته‌اند که وقتی برای بار اول توانستم بخوانم با ۲ کتاب که یکی قرآن بود و دیگری دیوان حافظ بود آشنا شدم و این خود نشان دهنده این است که استاد از موقع یادگیری الفبا با این کتب انس گرفته است که یکی از بارزترین علامت‌های مذهبی بودن استاد را می‌توانیم در شعر «حیدربابای سلام » ببینیم.

وی ادامه داد: وقتی حیدر بابا را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که ژانرهای درام مذهبی بسیاری مانند مسجد، مرثیه، رفتن به کربلا را می‌بنیم که بنا به گفته‌های خود شهریار، که امروز اگر در جایی هستم و اشعاری می‌سرایم که مورد پسند مردم است همه این موارد زیر سایه قرآن و نظر اهل بیت(ع) بوده است.

صدرمحمدی گفت: ایدلوژی شهریار همواره با قرآن بوده است و این نشان دهنده روح و معرفت عمیق وی در درک عظمت کلام آسمانی خداوند است که در اشعاری در وصف امام زمان، حضرت علی و تمامی ائمه بزرگوار نظاره گر ان هستیم.

محمئمحمدپور، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی اظهار کرد: شاهکار آفرینی شهریار در دو زبان فارسی و ترکی نیازمند پرداخت بیشتر به شاخصه‌های شعری و شخصیتی این شاعر شهیر است.

وی گفت: استاد شهریار از سخن‌سرایان برخاسته از دیار ادب‌پرور آذربایجان بوده که روز ملی شعر و ادب به نام او زینت یافته و پژوهش در وادی سخن شهریار و شناساندن وجوه مختلف اشعار کم نظیر وی، بخشی از ادای دین اهالی فرهنگ و ادب نسبت به وی است.

محمدپور، استاد شهریار را حلقه واصل شعر ترکی،‌ فارسی و عربی عنوان و اظهار کرد: 27 شهریور روز ملی شعر و ادب فارسی را همواره به یاد استاد شهریار و دیگر ادیبان ایران زمین پاس خواهیم داشت زیرا اشعار آن شاعر بزرگ ایران زمین در موضوعات مختلف هر یک شاهکاری در گنجینه ادبی ایران و ادبیات معاصر شناخته می شود.

انتهای پیام