پیشتازی مردم نسبت به مسئولان در حفظ آئین‌های عزاداری/ نوحه‌خوانی در بوشهر حرفه نیست
گروه جامعه ــ یک نوحه‌خوان پیشکسوت بوشهری معتقد است در زمینه تقویت و حفظ و حراست آئین‌های عزاداری قدیمی و نوحه خوانی‌ها تحرکی از سوی سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود ندارد و اگر فعالیتی نیز در این زمینه صورت می‌گیرد به صورت مردمی است.
به گزارش ایکنا؛ برپایی مراسم عزاداری سیدالشهدا با حفظ آئین‌ها نه تنها سبب گردش سنت‌ها در بین نسل‌های آینده می‌شود بلکه عرصه عزاداری را پاک و سالم و به دور از آسیب‌ها نگاه می‌دارد. وقتی سنت‌های اصیل به نسل‌های آینده انتقال داده نشود، کسانی که می‌خواهند در این عرصه ورود پیدا کنند، راه را نمی‌یابند و دچار سردرگمی می‌شوند؛ همین امر باعث می‌شود سبک‌های نوپدیدی بروز و ظهور یابد که بعضا در شأن فرهنگ اسلامی نیست.
از جمله نوحه‌خوانانی که به عشق اهل بیت عصمت و طهارت(ع) سالیان متمادی به مرثیه و ذکرخوانی پرداخته است، عبدالحمید دشتی‌فرد، متولد سال 1335 و ساکن بوشهر است که با عنوان ناخدا شهرت یافته است. ناخدا سنت‌های عزاداری بوشهری را خوب می‌شناسد و از بزرگان این عرصه به خوبی الگو گرفته و درصدد انتقال آن به آیندگان نیز هست. مسجد امام بوشهر با نوحه خوانی حاج عبدالحمید دشتی‌فرد همیشه پررونق و مصفا بوده است و بوشهری‌ها برای شنیدن نوای دل‌انگیز وی همیشه مشتاق هستند. در گفت‌وگویی کوتاه با ناخدا بیشتر آشنا شوید:
* چگونه به عرصه نوحه خوانی ورود پیدا کردید؟
در خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمدم که به شروه‌خوانی علاقه‌مند بودند. از نوجوانی به عرصه نوحه‌خوانی و مداحی علاقه‌مند بودم اما زمینه‌ای برای فعالیت در این مسیر نداشتم. از سال 53 هنگامی که در بیرجند دوران سربازی خود را سپری می‌کردم روی به نوحه خوانی آوردم، بعد از آن هم در بوشهر این فعالیت را به صورت محدود ادامه دادم اما از سال 59 همزمان با سال‌های دفاع مقدس با حضور در مسجد امام به صورت جدی‌تری وارد این عرصه شدم.
* از عرصه نوحه خوانی کسب درآمد نیز دارید؟
در بوشهر نوحه خوانی حرفه نیست که از آن کسب درآمد کنند، بلکه تأمین زندگی افرادی که در این وادی ورود پیدا کرده‌اند به نحو دیگری صورت می‌گیرد و نوحه خوانی صرفا عملی قلبی برای عرض ارادت به ساحت ابا‌عبدالله الحسین(ع) است. نوحه‌هایی که خوانده‌ام نیز به صورت رسمی و در قالب یک اثر هنری گردآوری نشده است، بلکه اجراهایی که داشتم به صورت محلی بوده که از طریق آپارات و یا فضای مجازی اشاعه پیدا می‌کند.
* در مورد نوحه خوانی محلی خود بیشتر برایمان بگویید
شروه خوانی از زمان‌های گذشته در بوشهر رایج بوده است و افرادی که در منازل خوانین کار می‌کردند آن را می‌خواندند. شروه خوانی با مرثیه خوانی تفاوت دارد؛ اگرچه هر دو از دستگاه دشتی استفاده می‌کنند اما با یکدیگر تفاوت دارند. مرثیه، مصیبت خوانی است که در مناسبت‌های مذهبی اجرایی می‌شود. اما شروه خوانی نوعی گفت‌وگو با خداوند است و جنبه معنوی دارد. شعر شروه متفاوت از مرثیه خوانی است اما خارج از بوشهر این دو را به غلط یکی می‌دانند. شروه خوانی در شهرستان‌هایی همچون دیر، دشتی، کنگان، دشتستان و ... طرفداران بیشتری دارد اما در مرکز استان به ندرت به دنبال شروه خوانی هستند.
* از بزرگان نوحه خوانی در بوشهر که از ایشان نیز الگو گرفته باشید چه شخصی را معرفی می‌کنید؟
حاج بخشو (جهانبخش کردی زاده) که در سال 1315 شمسی در بوشهر متولد شد یکی از نوحه خوانان مشهور دهه 1330 بود که سینه زنی سنتی بوشهر را به مردم ایران معرفی کرد. حاج بخشو در زمینه مرثیه و نوحه خوانی اشراف داشت اما از شروه خوانی نیز غافل نبود، با این حال شهرت ایشان به ذاکری اهل بیت(ع) مربوط می‌شود نه شروه خوانی. این ذاکر اهل بیت(ع) بسیار متشرع و مؤمن و معتقد بود و یکی از بهترین‌های زمان خود محسوب می‌شد که با عبدالباسط نیز برابری می‌کرد.
حاج بخشو که در سال 56 به دیار باقی شتافت، علاوه بر اجرای نوحه‌ها و مرثیه‌های سنتی بوشهر در اجرای شروه، چاوش خوانی، مناجات خوانی، صبحدم خوانی، بیت خوانی، جنگ نامه خوانی، مصیبت و خیام خوانی نیز تخصص داشت.
در گذشته مردم بوشهر بیشتر به دنبال مسائل موسیقیایی بودند و شروه خوانی و ذاکری غریب بود، بدین جهت حاج بخشو شاگرد چندانی نداشت که بتواند تبحر خود را به آنان نیز بیاموزد؛ اما بعد از انقلاب اسلامی ایران، شهرت ایشان فراگیر و علاقه مندان زیادی شاگردی وی را کردند. بنده به شخصه در تمام اجراهای ایشان حضور پیدا می‌کردم تا از نزدیک نوای معنوی وی را بشنوم.
مشکلی که در حال حاضر با آن روبرو هستیم کمبود امکانات برای احیای اجراهای حاج بخشو است؛ چرا که امکانات زمان ایشان برای ضبط محدود بوده است و آثار رو به زوال هستند. باید مسئولان امور فرهنگی در این زمینه ورود پیدا کنند و به احیای این آثار بپردازند. این آثار ارزشمند می‌تواند برای نسل‌های آینده منبع آموزشی عظیمی محسوب شود، بنابراین باید با تکنولوژی روز به احیای آن پرداخت.
* شرایط کنونی جامعه مداحان و نحوه عزاداری‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نوحه خوانی و سینه زنی‌های اصیل بوشهری باید نسل به نسل منتقل و این فرهنگ به آیندگان نیز معرفی شود، اما در حال حاضر شاهد بروز سبک‌هایی از مداحی هستیم که از اصالت و زیبایی برخوردار نیستند. در بوشهر به مناسبت‌های مختلف تاریخی و ملی جلساتی به صورت خودجوش با عنوان شب شعر شروه برگزار می‌شود تا اجراهای اصیل تکرار شوند و از یاد نروند.
از نظر من در زمینه تقویت و حفظ و حراست آئین‌های عزاداری قدیمی و نوحه خوانی‌ها تحرکی از سوی سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود ندارد و اگر فعالیتی نیز در این زمینه صورت می‌گیرد به صورت مردمی است. سازمان‌های فرهنگی در این استان دچار حاشیه شده‌اند و به چنین اموری توجه کافی ندارند. این نوحه‌ها و آئین‌های مذهبی گم شدنی نیستند و مردم سبب انتقال آن به نسل‌های آینده می‌شوند، هر چند که سبک‌های غیرمتعارف بروز و ظهور پیدا کند.
شهر ما به لحاظ فضا و مربی بسیار محروم است اما علاقه مندان عرصه نوحه خوانی و ذاکری برای اهل بیت عصمت و طهارت(ع) چنان زیاد هستند که مشکلات موجود نتوانسته است خدشه‌ای به این روند وارد کند.
انتهای پیام
