مطالبه‌ای که به کالایی لوکس در دانشگاه‌ها تبدیل شده/ مقدمات برپایی کرسی‌های آزاداندیشی کدام‌اند؟
گروه دانشگاه ــ دانشگاه‌های کشور در حالی سال تحصیلی جدید را آغاز کرده‌اند که مهم‌ترین مطالبه فرهنگی جامعه دانشجویی پس از گذشت ۱۶ سال از توصیه‌های مقام معظم رهبری در برپایی کرسی‌های آزاداندیشی، هنوز در مرحله فراهم شدن مقدمات برپایی آن مانده است.
به گزارش ایکنا؛ سال تحصیلی جدید دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در حالی آغاز شده است که چند روز پیش از شروع مهر و در گردهمایی‌های متعددی از جمله گردهمایی اخیر رؤسای دانشگاه‌های کشور و نیز یک روز پس از آن و در آیین معرفی رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، مسئولان بلندپایه و برخی روسای دانشگاه‌ها بر لزوم برپایی عملی کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها تأکید داشتند.
حدود ۱۶ سال از طرح برپایی کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی برای نهادینه‌سازی آزادی بیان و تضارب آرا با رعایت اخلاق و منطق گفت‌وگو از سوی مقام معظم رهبری می‌گذرد. ایشان در پاسخ به نامه جمعی از نخبگان در آن ایام بر به‌کارگیری خرد جمعی و دیدگاه‌های مختلف علمی و فکری درباره مقولات مهم اجتماعی و علمی در کشور تأکید داشتند.
کرسی‌های آزاداندیشی فرصتی است برای همراه شدن با اقتضائات زمانه در زندگی اجتماعی امروز و لزوم برگزاری این کرسی‌ها در فضای دانشگاهی آنجایی نمایان می‌شود که اگر فضا برای طرح آرا و اندیشه‌ها در قالب این کرسی‌ها آن هم در دانشگاه، که به اذعان اکثریت نخبگان بهترین مکان برای برپایی آن است، فراهم نباشد، شاهد شکل‌گیری فضایی بازتر و طرح افکار فقیر و اذهان نامساعد در جامعه خواهیم بود.
سال‌هاست وقتی با متولیان و مجریان برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها، مسئولان وزارت علوم، روسای دانشگاه‌ها و نخبگان دانشگاهی صحبت می‌شود بر فراهم نبودن مقدمات و شرایط برگزاری این کرسی‌ها در سطح دانشگاه تأکید می‌کنند، اما گفته نمی‌شود این مقدمات کدام‌اند و به عبارتی بیان آزاد افکار و اندیشه‌ها در قالب یک موضوع چه مقدماتی دارد؟ گویی صحبت از برپایی کرسی‌های آزاداندیشی در محافل عمومی صرفاً به کالایی لوکس تبدیل شده است.
آیا تعامل مراکز علمی مختلف مقدمه برپایی این کرسی‌هاست؟ آیا در این مسئله نیازمند رونق مباحث علوم هستیم و یا منتظریم به انباشت تجربه‌های علمی و مدیریتی و حمایت‌های زمینه‌ساز ارتقای توانمندی‌ها نایل آییم؟ نقش دانشگاه و جایگاه دانشگاهیان اعم از اساتید، دانشجویان، مدیران در این میان چیست؟ آیا باید اولویت دانشگاه ما تفوق پژوهش بر آموزش باشد تا این امر محقق شود؟ اگر این مقدمه را در نظر بگیریم می‌بینیم که دانشگاه‌ها در شرایط کنونی در این مسیر حرکت نمی‌کنند.
در عین حال ممکن است بسیاری از صاحب‌نظران برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی را یک فرایند تلقی کنند که پس از فراهم شدن مقدمات کار به اجرائیات نرم‌افزاری آن از جمله تعیین موضوعات و اولویت‌بندی آن‌ها، انتخاب مکان برگزاری، ارزیابی مخاطبان کرسی و انتخاب طرفین بحث و نهایتاً برگزاری کرسی می‌پردازند، اما این فرایندپنداری در برگزاری کرسی‌ها منجر به محدودیت‌هایی در همین اجرائیات خواهد شد و کرسی‌های آزاداندیشی را از اصل و اساس آن، که تقویت روحیه حقیقت‌جویی و آزادگی است، دور کند. توجه به اجرائیات نرم‌افزاری و قانون‌گرایی در محیط دانشگاه در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی مؤثر است، اما تا آنجا که این‌ها اصل نباشد.
در ریشه‌یابی علل عدم تحقق این کرسی‌ها اگرچه علت‌های بسیاری در محقق نشدن این امر وجود دارد و بر آن‌ها تأکید می‌شود که از جمله آن‌ها عدم انگیزه و ترس تشکل‌های دانشجویی در برگزاری کرسی‌ها و ابهام در برگزاری کرسی‌هاست، تشکل‌هایی که باید مدام دراین عرصه‌ها حضور داشته باشند تنها به فراخور زمان و گاه در ایامی که التهابات سیاسی در کشور به اوج خود می‌رسد به مقوله برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی توجه ویژه‌ای دارند و در پی برپایی این کرسی‌ها با افراد شاخص و چهره هستند.
از دیگر عوامل نبود اتاق فکر جدی در اولویت‌بندی موضوعات مورد بحث در کرسی‌ها نام برده می‌شود و نیز چهره‌هایی که همیشه در بحث و مناظره در این کرسی‌ها حاضر بوده و هستند. شاید برگزاری برنامه‌های با کیفیت پایین‌تر، اما به صورت دانشجویی بتواند به روند برگزاری موفق‌تر این کرسی‌ها کمک کند.
نبود متولی مشخص و اتاق فکر جدی برای مدیریت و راه‌اندازی کرسی‌های آزاداندیشی عامل دیگری در محقق نشدن آن ذکر می‌شود. اگرچه این امر تحت نظارت و مدیریت معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم است و در نشست‌های خبری متعددی که در طول سال برگزار می‌شود، بر بازنگری و تقویت کرسی‌های آزاداندیشی در راستای اولویت‌های فرهنگی و اجتماعی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی تأکید می‌شود، اما با نیم‌نگاهی به پایگاه اطلاع رسانی کرسی‌های آزاداندیشی، که زیرمجموعه این معاونت است، متوجه می‌شویم آخرین خبر‌ها و مطالب درج‌شده در این سایت به سال‌های گذشته برمی‌گردد و این پایگاه مدت‌ها به‌روز نشده است. آماری هم که از برگزاری مجموع کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها در سال تحصیلی گذشته از سوی وزارت علوم ارائه شده، شاهد این مدعاست که این کرسی‌ها در سکوت کامل خبری و عدم اطلاع از کم و کیف آن‌ها برگزار می‌شود.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در این‌باره و در گفت‌وگو با ایکنا با اعلام اینکه بیش از ۳۰۰ کرسی در سال تحصیلی گذشته برگزار شده، گفت: می‌توانید گزارش فعالیت‌های وزارتخانه در برگزاری کرسی‌ها را از دبیرخانه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی دریافت کنید. در سال تحصیلی ۹۶-۹۷ فعالیت‌های خوبی در این عرصه انجام شده و وزارت علوم آیین‌نامه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی را بازنگری و ابلاغ کرده و در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید هم از دانشگاه‌ها خواسته‌ایم که امکان و فرصت برپایی این جلسات را فراهم کنند.
یکی دیگر از متولیان، که نقشی اثرگذار در برپایی کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها دارد، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌هاست که به تازگی مسئولیت این نهاد با حکم رهبر معظم انقلاب به حجت‌الاسلام‌والمسلمین رستمی سپرده شده و انتظار می‌رود در دوره جدید مدیریت این نهاد، به شکل عملیاتی اقدام به راه‌اندازی و ایجاد مرکزی متشکل از فعالان دانشجویی - نه فقط فعالان و تشکل‌های همسو با مواضع مسئولان - کنند و تنها به مدح برپایی کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها پرداخته نشود. همچنین طرح ایده‌های جدی در حوزه‌های مختلف از سوی این نهاد در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی دنبال شود و فقط با حالتی شناور و برگزاری تک‌برنامه‌هایی در برخی دانشگاه‌ها به این‌گونه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی اکتفا نشود.
انتهای پیام
حدود ۱۶ سال از طرح برپایی کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی برای نهادینه‌سازی آزادی بیان و تضارب آرا با رعایت اخلاق و منطق گفت‌وگو از سوی مقام معظم رهبری می‌گذرد. ایشان در پاسخ به نامه جمعی از نخبگان در آن ایام بر به‌کارگیری خرد جمعی و دیدگاه‌های مختلف علمی و فکری درباره مقولات مهم اجتماعی و علمی در کشور تأکید داشتند.
کرسی‌های آزاداندیشی فرصتی است برای همراه شدن با اقتضائات زمانه در زندگی اجتماعی امروز و لزوم برگزاری این کرسی‌ها در فضای دانشگاهی آنجایی نمایان می‌شود که اگر فضا برای طرح آرا و اندیشه‌ها در قالب این کرسی‌ها آن هم در دانشگاه، که به اذعان اکثریت نخبگان بهترین مکان برای برپایی آن است، فراهم نباشد، شاهد شکل‌گیری فضایی بازتر و طرح افکار فقیر و اذهان نامساعد در جامعه خواهیم بود.
سال‌هاست وقتی با متولیان و مجریان برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها، مسئولان وزارت علوم، روسای دانشگاه‌ها و نخبگان دانشگاهی صحبت می‌شود بر فراهم نبودن مقدمات و شرایط برگزاری این کرسی‌ها در سطح دانشگاه تأکید می‌کنند، اما گفته نمی‌شود این مقدمات کدام‌اند و به عبارتی بیان آزاد افکار و اندیشه‌ها در قالب یک موضوع چه مقدماتی دارد؟ گویی صحبت از برپایی کرسی‌های آزاداندیشی در محافل عمومی صرفاً به کالایی لوکس تبدیل شده است.
آیا تعامل مراکز علمی مختلف مقدمه برپایی این کرسی‌هاست؟ آیا در این مسئله نیازمند رونق مباحث علوم هستیم و یا منتظریم به انباشت تجربه‌های علمی و مدیریتی و حمایت‌های زمینه‌ساز ارتقای توانمندی‌ها نایل آییم؟ نقش دانشگاه و جایگاه دانشگاهیان اعم از اساتید، دانشجویان، مدیران در این میان چیست؟ آیا باید اولویت دانشگاه ما تفوق پژوهش بر آموزش باشد تا این امر محقق شود؟ اگر این مقدمه را در نظر بگیریم می‌بینیم که دانشگاه‌ها در شرایط کنونی در این مسیر حرکت نمی‌کنند.
در عین حال ممکن است بسیاری از صاحب‌نظران برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی را یک فرایند تلقی کنند که پس از فراهم شدن مقدمات کار به اجرائیات نرم‌افزاری آن از جمله تعیین موضوعات و اولویت‌بندی آن‌ها، انتخاب مکان برگزاری، ارزیابی مخاطبان کرسی و انتخاب طرفین بحث و نهایتاً برگزاری کرسی می‌پردازند، اما این فرایندپنداری در برگزاری کرسی‌ها منجر به محدودیت‌هایی در همین اجرائیات خواهد شد و کرسی‌های آزاداندیشی را از اصل و اساس آن، که تقویت روحیه حقیقت‌جویی و آزادگی است، دور کند. توجه به اجرائیات نرم‌افزاری و قانون‌گرایی در محیط دانشگاه در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی مؤثر است، اما تا آنجا که این‌ها اصل نباشد.
در ریشه‌یابی علل عدم تحقق این کرسی‌ها اگرچه علت‌های بسیاری در محقق نشدن این امر وجود دارد و بر آن‌ها تأکید می‌شود که از جمله آن‌ها عدم انگیزه و ترس تشکل‌های دانشجویی در برگزاری کرسی‌ها و ابهام در برگزاری کرسی‌هاست، تشکل‌هایی که باید مدام دراین عرصه‌ها حضور داشته باشند تنها به فراخور زمان و گاه در ایامی که التهابات سیاسی در کشور به اوج خود می‌رسد به مقوله برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی توجه ویژه‌ای دارند و در پی برپایی این کرسی‌ها با افراد شاخص و چهره هستند.
از دیگر عوامل نبود اتاق فکر جدی در اولویت‌بندی موضوعات مورد بحث در کرسی‌ها نام برده می‌شود و نیز چهره‌هایی که همیشه در بحث و مناظره در این کرسی‌ها حاضر بوده و هستند. شاید برگزاری برنامه‌های با کیفیت پایین‌تر، اما به صورت دانشجویی بتواند به روند برگزاری موفق‌تر این کرسی‌ها کمک کند.
نبود متولی مشخص و اتاق فکر جدی برای مدیریت و راه‌اندازی کرسی‌های آزاداندیشی عامل دیگری در محقق نشدن آن ذکر می‌شود. اگرچه این امر تحت نظارت و مدیریت معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم است و در نشست‌های خبری متعددی که در طول سال برگزار می‌شود، بر بازنگری و تقویت کرسی‌های آزاداندیشی در راستای اولویت‌های فرهنگی و اجتماعی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی تأکید می‌شود، اما با نیم‌نگاهی به پایگاه اطلاع رسانی کرسی‌های آزاداندیشی، که زیرمجموعه این معاونت است، متوجه می‌شویم آخرین خبر‌ها و مطالب درج‌شده در این سایت به سال‌های گذشته برمی‌گردد و این پایگاه مدت‌ها به‌روز نشده است. آماری هم که از برگزاری مجموع کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها در سال تحصیلی گذشته از سوی وزارت علوم ارائه شده، شاهد این مدعاست که این کرسی‌ها در سکوت کامل خبری و عدم اطلاع از کم و کیف آن‌ها برگزار می‌شود.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در این‌باره و در گفت‌وگو با ایکنا با اعلام اینکه بیش از ۳۰۰ کرسی در سال تحصیلی گذشته برگزار شده، گفت: می‌توانید گزارش فعالیت‌های وزارتخانه در برگزاری کرسی‌ها را از دبیرخانه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی دریافت کنید. در سال تحصیلی ۹۶-۹۷ فعالیت‌های خوبی در این عرصه انجام شده و وزارت علوم آیین‌نامه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی را بازنگری و ابلاغ کرده و در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید هم از دانشگاه‌ها خواسته‌ایم که امکان و فرصت برپایی این جلسات را فراهم کنند.
یکی دیگر از متولیان، که نقشی اثرگذار در برپایی کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها دارد، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌هاست که به تازگی مسئولیت این نهاد با حکم رهبر معظم انقلاب به حجت‌الاسلام‌والمسلمین رستمی سپرده شده و انتظار می‌رود در دوره جدید مدیریت این نهاد، به شکل عملیاتی اقدام به راه‌اندازی و ایجاد مرکزی متشکل از فعالان دانشجویی - نه فقط فعالان و تشکل‌های همسو با مواضع مسئولان - کنند و تنها به مدح برپایی کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها پرداخته نشود. همچنین طرح ایده‌های جدی در حوزه‌های مختلف از سوی این نهاد در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی دنبال شود و فقط با حالتی شناور و برگزاری تک‌برنامه‌هایی در برخی دانشگاه‌ها به این‌گونه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی اکتفا نشود.
انتهای پیام
