مردم‌نگاری به شیوه عکاسی محرم/ شبکه‌های اجتماعی؛ عرصه خطیر اشتراک عکس محرم
گروه هنر ــ از آنجا که عکس‌هایی با موضوع مراسم سوگواره محرم، اغلب از سوی توده مردم به ثبت می‌رسد لذا بسیاری از ملاحظات فرهنگی و اجتماعی و حتی فنی در آن‌ها رعایت نشده و این امر موجب می‌شود که با به اشتراک گذاشتن چنین فریم‌هایی در شبکه‌های اجتماعی، عده‌ای مغرضانه ماهیت آن مراسم دینی زیرسؤال ببرند.
کامران شریفی، کارشناس و مدرس عکاسی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایکنا گفت: این روزها و در جریان برگزاری محافل و مجالس عزای حسینی، با مجموعه‌ای از آئین‌ها و مراسم‌های عزاداری مواجه هستیم که سوژه مناسب و مؤثری برای عکاسی هستند و در سطوح حرفه‌ای و حتی غیرحرفه‌ای نیز کنجکاوی افرادی موجب می‌شود تا فریم‌هایی به ثبت برسد.
وی ادامه داد: با این وجود در عکس با موضوع محرم، نقش مردم بسیار پُراهمیت است و اساساً این عکاسی را باید مردم‌نگارانه نامید چرا که اغلب عکس‌های به ثبت رسیده در جریان مراسم و آئین‌های محرم را مردم با استفاده از دوربین‌هایی نوعاً غیرحرفه‌ای و یا دوربین تلفن‌های همراه خود می‌گیرند.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: ثبت چنین محصولاتی بیشتر از اینکه ارزش هنری داشته باشند، اسناد موثقی برای تحلیل و تحقیق‌های صورت گرفته در عرصه مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی محسوب می‌شوند که اساتید این حوزه و پژوهشگران فعال در عرصه علوم اجتماعی با اتکا به آن‌ها به دستاوردهایی در حوزه تحلیل و تفسیر وضعیت کنونی فرهنگی و اجتماعی حاکم بر جامعه‌ای، می‌پردازند.
این هنرمند عکاس افزود: البته به درصدی از فعالیت‌های صورت گرفته در عرصه عکاسی محرم و اصولاً عکاسی مراسم سوگواره نیز می‌توان از منظر هنری نگاه کرد و برای بررسی آثار عکس با این موضوع خاص مسابقات و جشنواره‌ای را برگزار کرد و هنرمند عکاس متقاضی شرکت در چنین رویدادهای هنری را ملزم به رعایت اصول و قوانینی کرد که به واسطه آن، اثر ثبتی در زمره آثار هنری قرار گرفته و قابل نقد باشد.
دبیر چهارمین جشنواره سراسری «قاب‌های بهشتی» گفت: متأسفانه با وجود برگزاری مسابقات و رویدادهای متعدد در عرصه عکاسی که به طور قطع موضوع خاص محرم و عزاداری را نیز بخشی از آن‌ها را به خود اختصاص می‌دهد، شاهد هستیم که به نسبت حجم بی‌شمار آثار ارسالی به دبیرخانه هر یک از این رویدادها اما سرآخر تعداد محدودی از فریم‌های ارسالی، دارای آن نگاه هنرمندانه با رعایت کلیه اصول فنی و تکنیکی مرتبط با عکاسی هستند و درصد قریب به اتفاق آن‌ها بدون رعایت کوچکترین وجوه هنری، تنها به ثبت عکس در تک فریم و مجموعه عکس پرداخته‌اند.
شریفی تأکید کرد: اتفاقاً معضل اصلی در عرصه هنر عکاسی از همین‌جا آغاز می‌شود و آن اینکه عده‌ای تنها به واسطه داشتن وسیله‌ای به منظور ثبت عکس، اصطلاحاً بی‌امان شاتر زده بدون آنکه به این موضوع بیاندیشند که چنین عکسی به ظاهر خنثی قادر است چه اثرات عمیق و حتی مخربی را در زمان اشتراک با سایر کاربران و مخاطبان به جای بگذارد.
این مدرس دانشگاه گفت: گسترش شبکه‌های اجتماعی و به اشتراک گذاشتن عکس‌هایی از مراسم‌های محرم و آئین‌های سوگواره از سوی برخی افراد که اغلب در زمینه اصول عکاسی تجربه و اندوخته علمی نیز ندارند با وجود آنکه در نگاه اول ممکن است هیچ پیامدی مثبت و منفی در پی نداشته باشد و تنها یک اشتراک ساده در فضای مجازی به حساب آید اما در موارد بی‌شماری دیده شده که ثبت و تکثیر این عکس‌ها حتی ماهیت یک مراسم دینی و اعتقادی را نیز زیرسؤال برده و به واسطه انتخاب زاویه خاص از سوی عکاس در مورد ثبت آن عکس و سوء‌تعبیرهای پیش‌آمده حتی به ضد تبلیغ آن مراسم و مناسک نیز منجر شده است.
وی در پایان با تأکید بر این نکته که باید در زمینه عکاسی مردمی فرهنگ‌سازی صورت گیرد و به مردم نسبت به مسئله مواجهه عکاس با پدیده‌های اجتماعی و فرهنگی گوشزد شود که هر سوژه‌ای قابلیت عکاسی ندارد و نباید دوربین و تلفن همراه خود را جلوی هر سوژه‌ای برای ثبت عکس گرفت، گفت: باید در جریان برگزاری مسابقات و جشنواره‌های هنری با موضوع عکاسی به ویژه آن عکاسی که به سنت‌های دینی و باورهای اعتقادی مردم، می‌پردازد ورک‌شاپ‌هایی تخصصی نیز برگزار شود تا طی آن بسیاری از عکاسان و علاقه‌مندان به هنر عکاسی با برخی از موازین، قوانین فنی و رویکردهای هنری و اجتماعی عکس که به موضوعات دینی و ارزشی می‌پردازد، واقف شوند.
انتهای پیام
