خنثی بودن تئاتر دفاع مقدس به واسطه نگاه زمان‌مند/ خلق اثر صرفاً بیانگر زمان مناسب اجرا نیست
گروه هنر ــ پرداخت سطحی به موضوع دفاع مقدس در عرصه هنرهای نمایشی و عدم نفوذ به لایه‌های آن موجب می‌شود تا استخدام کلمات، جنس روابط و شخصیت‌های به کار گرفته شده در روایت تاریخ مصرف داشته باشد و لذا تولید آن‌ها به منظور اجرا در برهه‌ای دیگر از زمان شکلی خنثی پیدا کرده و جریان‌ساز نباشد.
آرمان طیران، عضو هیئت بازبین شانزدهمین جشنواره «تئاتر مقاومت»، در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایکنا گفت: آثار نمایشی ارائه شده در این دوره از جشنواره از حیث داشتن طرح نمایشی و روایت قصه آثار قابل قبولی بودند که قطعاً در مواجهه با مخاطب خود اغلب موجب سردرگمی و بلاتکلیفی آن‌ها در مورد منطق روایی نمی‌شوند.
وی ادامه داد: با این حال باید به یک نکته اساسی در تولید و ارائه این گونه آثار به عنوان یک آسیب کلی در آن‌ها اشاره کرد و آن اینکه وقتی در برگزاری رویدادی وقفه‌ای حاصل می‌شود، مثلاً جشنواره «تئاتر مقاومت» که قرار است به شکل دوسالانه برگزار شود و البته همین وقفه زمانی نیز بسیار زیاد است. بنا بر تصمیم برگزارکنندگان، 3 سال مسکوت می‌ماند. آن زمان است که تولیدکنندگان و فعالان این عرصه هم در بعد نویسندگی و هم کارگردانی از موضوع دور مانده و لذا با از سرگیری جریان در قالب نمایشنامه‌نویسی و کارگردانی با آثاری اجرا شده بر روی صحنه روبه‌رو می‌شویم که نسبتی مستقیم و مؤثر با جریان دفاع مقدس ندارند.
این مدرس و کارگردان تئاتر تصریح کرد: نتیجه چنین شکل پرداختی یعنی رویکردی همه‌جانبه به تولید آثار نمایشی با موضوع دفاع مقدس مثلاً در آستانه برگزاری جشنواره «تئاتر مقاومت» و پس از آن رها شدن این عرصه به حال خود و توقف چرخه تولید تا فرارسیدن موسم جشنواره‌ای دیگر در دوره‌ای آتی سبب می‌شود تا در اغلب آثار به نگارش درآمده با وجود قوت در روابط علت و معلولی، اما تنها در فصل‌های پایانی رنگی و شتکی از ارتباط معنایی و مضمونی این آثار را با موضوع دفاع مقدس شاهد باشیم.
طیران افزود: چنین پرداخت سطحی به موضوع دفاع مقدس در عرصه هنرهای نمایشی و عدم نفوذ به لایه‌های آن موجب می‌شود تا استخدام کلمات و واژگان و جنس روابط و شخصیت‌های به کار گرفته شده در روایت یک نمایش در این ژانر تاریخ مصرف پیدا کنند و لذا تولید آن‌ها به منظور اجرا در برهه‌ای دیگر از زمان با توجه به اقتضائات زمان، شکلی خنثی پیدا کرده و جریان‌ساز نباشد.
وی ادامه داد: بخشی از این بی‌تأثیری تئاتر دفاع مقدس به خودسانسوری نویسنده و کارگردانان نمایش‌هایی در این ژانر مربوط می‌شود، آنجا که به فرض وجود پسوند مقدس و اطلاق آن به این نوع تولیدات نمایشی، اثر نمایشی در عین قابلیت برای شکوفایی در زمانی که انتظار می‌رود عمیق‌تر به موضوع بپردازد بنا به ملاحظاتی گذرا و سطحی از کنار بسیاری از پدیده‌های به وجود آمده در جریان روایت نمایشی عبور کرده و البته نوع نگرش مدیران نیز به این حوزه برپایه سیاست کج‌دار و مریز اتفاق می‌افتد که تأثیر مضاعف بر خنثی کردن جریان نمایش‌های دفاع مقدسی را موجب خواهد شد.
این کارشناس و عضو هیئت بازبین جشنواره «تئاتر مقاومت» تأکید کرد: نکته دیگری که باید به آن اذعان کرد اینکه جشنواره «تئاتر مقاومت» به عنوان تنها رویداد جریان‌ساز تئاتر انقلاب و دفاع مقدس صرفنظر از برگزاری دوسالانه و تبعات منفی که به آن اشاره شد، از نظر ساختار اجرایی و سطح کیفی برگزاری بضاعت بسیار کمی دارد و همچون بسیاری از جشنواره‌ها و رویدادهای نمایشی موضوعی که به شکل جنبی و در حاشیه برگزار می‌شوند توان مناسبی در جذب فعالان خبره نمایشی ندارد و نتیجه اینکه اغلب اثار ارائه شده به این جشنواره عمق لازمی در زمینه روایت نمایشی خود ندارند، نه به آئین مشخصی اشاره می‌کنند نه شخصیت گیرایی در آن‌ها وجود دارد و شاهدیم که اغلب روایتی گذرا و سطحی به صرف حضور در جشنواره، که حتی به لحاظ بودجه نیز چشمگیر نیست، دارند.
طیران با اشاره به اینکه در عرصه تئاتر مقاومت و دفاع مقدس بیش از هر زمان دیگری نیاز به خلق درام‌های بزرگ از سوی نویسندگان و کارگردانان خبره این ژانر داریم، ادامه داد: مدتهاست که به خاطر تضعیف اعتبار جشنواره «تئاتر مقاومت» شاهد حضور و تردد چهره‌های نام‌آشنای تئاتر مقاومت در این جشنواره نیستیم و حتی با قبول این نکته که جشنواره به سمت جوانگرایی متمایل شده است و باید میدان را به نسل جوان تئاتر به منظور ترویج فرهنگ مقاومت در نسل‌های پیشروی انقلاب خالی کرد، اما این قشر از فعالان تئاتری نیز مبنای خلق آثارشان را متون فاخر نمایشی با موضوع دفاع مقدس قرار نمی‌دهند.
وی در پایان گفت: خلق متن نمایشی در حوزه تئاتر مقاومت به منزله آن نیست که بلافاصله باید این متن را برای عرضه در پیشگاه مخاطب تبدیل به اثری قابل اجرا بر روی صحنه کرد، چراکه ممکن است پذیرش متن نمایشی ارائه شده به واسطه پرداختن به موضوع حساسیت‌برانگیز در برهه‌ای از زمان ممکن نباشد اما به جهت تولید و اجرای نمایش آن در همان زمان هم قابلیت‌های متن نمایشی و هم ویژگی‌های سبک اجرایی آن نادیده گرفته شود؛ نمونه بارز این اتفاق تولید نمایش«ترن» به نویسندگی حمیدرضا آذرنگ و کارگردانی نیما دهقان بود که با وجود همه قابلیت‌های این اثر نمایشی درگیر حواشی شد و اجرای آن متوقف ماند. در حالی که اگر این اثر بعدها تولید می‌شد بدون بروز هیچ مشکلی می‌توانست به اجرا درآید و مخاطبان نیز به راحتی آن را بپسندند.
انتهای پیام
