در نشست ایکنا مطرح شد:
آسیب تکثرزایی در هیئت‌های مذهبی/80 درصد مداحان دوره تخصصی را طی نکردند
گروه اجتماعی- هیئت‌های عزاداری در تبیین باورهای دینی مردم نقش مهمی ایفا می‌کنند که در این بین کارشناسان دینی تکثرگرایی در این هیئت‌ها و همین‌طور نبود حمایت و دوره‌های تخصصی را آسیبی برای حوزه‌های فرهنگی می‌دانند.
به گزارش ایکنا از زنجان، نقش هیئت‌های مذهبی در جریان‌سازی فرهنگی، تبیین باورهای دینی و جذب جوانان به حوزه‌های مذهبی بر کسی پوشیده نیست؛ در همین راستا برای بررسی این کارکردها، به همت ایکنا نشستی با عنوان《بررسی آسیب‌ها و فرصت‌های هیئت‌های مذهبی در فرهنگ سازی جامعه》با حضور حجت‌الاسلام یوسف مصطفوی، کارشناس دینی و نادر شامی، دبیر کمیسیون بازرسی شورای هیئات مذهبی کشور ترتیب داده شد که مشروح آن را در زیر می‌خوانید:ایکنا: در جامعه بیشتر شاهد فعالیت هیئت‌های مذهبی در دوره نخست عاشورا هستیم در حالی که اتفاقا‌ت پس از آن که سبب زنده ماندن عاشورا شده، به دست فراموشی سپرده می‌شود آیا فعالیت بیشتر هیئت‌های مذهبی در دوره‌های دوم و سوم محرم و حتی ماه صفر را برای تبیین این حقایق ضروری می‌دانید؟
مصطفوی: به عقیده بنده بحث روی زمان محافل ضرورتی ندارد چراکه ما به دنبال یک فرهنگسازی از روز عاشورا هستیم یعنی با یک پیش مقدمه ذهنی نگاه مردم را برای تفکر عاشورایی آماده می‌کنیم و اینکه این فعالیت‌ها نقش خود را بعد از عاشورا حفظ کنند به قدرت فعالیتی بر می‌گردد که کارآمد بوده یا نه و باید زمینه مساعد برای این هدف طراحی شود.
از طرفی اگر هم بخواهیم عزاداری‌ها را بیش از این کش دهیم این اتفاق برای شهادت سایر معصومان هم می‌افتد و در این حالت کل سال را باید عزادار باشیم اما از نگاه بنده وضعیت فعلی پیش زمینه ساختن برای ورود به یک فرهنگ مهم تر است.
شامی: در گذشته شاهد این بودیم که پیش از محرم مردم چله می‌گرفتند و در این چله سعی می‌کردند خوراک، رفتار و سخن خود را مراعات کنند و خود را برای عزاداری پاک کنند تا برای روز عاشورا آماده شود.
متاسفانه در سال‌های اخیر مشاهده می‌کنیم برخی هیئت‌هایی که مجوز هم دارند یا مداوم نیستند و یا به دنبال کار و برنامه محتوایی نمی‌گردند و کارهایی از قبیل تزیین ماشین برای آئین‌های عزاداری انجام می‌دهند و خیابان‌ها را مسدود می‌کنند.
در برخی محله‌های شهر نیز هیئت‌های کوچک ۱۵، ۲۰ نفره تشکیل شدند که از این‌ها به عنوان دخمه‌های عرفانی یاد می‌کنیم که مجوز و محتوا ندارد که این هیئت‌ها به گونه‌ای است که جوانان و نوجوانان را بیشتر جذب می‌کنند و باعث مشکل در عزاداری‌ها می‌شوند.
ایکنا: در گذشته هیئت‌های مذهبی محلی برخی مسئولیت‌های اجتماعی را نیز برعهده داشتند و در اموری مانند آزادی زندانیان و مواردی از این دست نیز فعالیت می‌کردند اما اکنون فعالیت آن‌ها بیشتر به زمان مناسبت‌های مذهبی محدود شده، آیا توسعه اقدامات آن‌ها در سایر مواقع سال می‌تواند به برخی امور اجتماعی و کاهش آسیب‌ها در جامعه کمک کند؟
تکثرگرایی هیئت‌ها، کارکرد فرهنگی را از دست نخبگان خارج کرده است
مصطفوی: هیئت مذهبی به عنوان یک هیئت آیینی دنبال تبدیل شدن به سمن نیست و هدف آن ایجاد یک تفکر بنیادی است تا نتایج این تفکر اجتماعی به تاسیس یک سمن با کارکرد خاص منجر شود، از یک هیئت می‌خواهیم دنبال ایجاد یک کارکرد فرهنگی و اندیشه ورز باشد.
در گذشته از قدرت جماعت برای پیشبرد اهداف اجتماعی استفاده می‌کردند اما امروز دخل و تصرف در کارکردهای هیئت نمی‌تواند مفید باشد. نمی‌توان از یک هیئت محلی انتظار مفهوم اجتماعی ملی داشت. تکثر هیئت‌ها در جامعه یک آسیب محسوب می‌شود و چون از هیئت‌ها توقعات عجیب و غریب داشتیم با ضعف کارکرد مواجه شده و به شکل متکثر خود را نشان داده و مباحث فرهنگی را از دست نخبگان خارج کرده است.
تکثرگرایی هیئت‌ها، واحدهای فرهنگی را خرد و آن‌ها به واحدهای ضد فرهنگی تبدیل می‌کند که آسیب‌زا هستند. نتوانستیم وارد حیطه فرهنگسازی بین المللی بشویم و عامل اصلی آن تکثرگرایی هیئت‌هاست و وضعیت کنونی جامعه ما عوام گرایانه است که انحطاط فرهنگی خطرناک را به دنبال دارد که ممکن است به ضدفرهنگ تبدیل شدن هیئت‌ها بینجامد و تصمیم‌های فرهنگی را از دست نخبگان خارج کند.
شامی: زنجان به لحاظ تعداد عزاداری‌ها، جمعیت حاضر در آن، ساختار و محتوای شعرها به الگوی عزاداری تبدیل شده و نشان داده که به واقع پایتخت شور و شعور حسینی است و بزرگان ما نیز تاکید دارند که شکل عزاداری زنجان ترویج یابد.
همانطور که اربعین تاثیر فوق‌العاده‌ای در دین دارد، هیئتی کارکرد خوبی دارد که منجر به تربیت سربازان امام زمان شود که شاخص‌های یک سرباز امام زمان نیز جای بحث دارد.
هیئت قدیمی‌ترین تشکل اجتماعی است که فعالیت اثربخش آن‌ها حتی می‌تواند در کاهش آسیب‌های اجتماعی نقش داشته باشد که برای تحقق این امر مسئولان هیئت‌ها باید آموزش ببینند.
نمادگرایی؛ مانع نگاه‌های فکری خردورزانه
ایکنا: برای اینکه در عزاداری‌ها دچار تزویر نشویم و برای دوری از انحراف در آئین‌های دینی چه باید کرد؟
مصطفوی: ما امروزه درگیر نمادها شدیم و نگاه‌های فکری خردورزانه را نمی‌بینیم هنوز هم فرقه‌های انحرافی در جامعه دیده می‌شوند، فرقه‌های ضاله در لابه‌لای مراسم آئینی خودنمایی می‌کنند اما نباید نمادها ما را از مفاهیم عمیق دینی غافل کنند.
دین اسلام برای تمام بنیان‌های جامعه در ساختارهای سیاسی، اجتماعی فرهنگی دستورالعمل هایی را ارائه داده و زمانی می‌توانید بگویید یک جامعه دیندار است که در تمام سطوح آن نمود پیدا کند.
دانشمندان ما ترجمان تفکرات غرب را انجام می‌دهند و نفوذ در اصول اساسی در تمام سطوح جامعه را شاهد هستیم اما آنچه که امروز بیش از هر چیز اهمیت دارد بحث پرداختن به محتوا است.
در زمان جاهلیت هم طواف کعبه و برخی نمادها وجود داشت و صرف اینکه فردی را مومن خطاب کنیم دلیل بر رفتار اسلامی نیست و به دست گرفتن پرچم‌های عزاداری کافی نیست و باید از عزاداری‌ها یک محتوا به دست بیاوریم.
تزویر فعلی در جامعه جاهلانه است نه عامدانه؛ در حالی که فرهنگسازی دینی زمانی نتیجه‌بخش است که در آن علم ایجاد شود.
80 درصد مداحان دوره تخصصی نگذرانده‌اند
ایکنا: از آنجایی که مداحان در هیئت‌های عزاداری تأثیر ویژه‌ای در القای باورهای دینی در مردم دارند، نوع و سبک مداحی را در این امر تا چه میزان موثر می‌دانید؟
مصطفوی: در فلسفه اخلاق به این موضوع اشاره می‌شود که محتوا را در فضیلت‌گرایی بدانید. بر اساس یک نظریه اگر از فضیلت‌گرایی به حس‌گرایی برسید دچار ضرر شدید بلکه باید احساس را به فضیلت تبدیل کنید که در این راستا شاهد هستیم بسیاری از مادحین ما فضیلت‌گرا هستند.
البته باید برای انتقال مفاهیم به مردمی که تمایل به زیباگرایی دارند، از زبان هنر بهره گرفت و برای تقویت مادحین باید دوره‌های آموزشی تخصصی برگزار شود.
شامی: بزرگترین مشکل ما در هیئت‌ها نبود یک پشتیبان از آن‌هاست ۸۰ درصد مداحان دوره خاصی ندیدند و بیشتر کارشان الگوگیری است.
نفوذ فرهنگی یا یکسان‌سازی فرهنگی سبب شده که نسل نوجوان و جوان از سبک‌های اصیل و سنتی مداحی فاصله گرفتند و حتی تهاجم فرهنگی نیز در برخی سبک‌های جدید به چشم می‌خورد که البته در عزاداری‌های بزرگ باید به مداحان جوان هم فرصت داده شود.
ایکنا: برای پرهیز از نگاه‌های عوام‌گرایانه به آیین‌های دینی چه راهکاری وجود دارد؟
مصطفوی: تبدیل نگاه نخبه‌گرایانه به نگاه عوام‌گرایانه برای جامعه تهدید به حساب می‌آید درحالی که عمل‌گرایی جامعه را به تمدن می‌کشاند.
تنها راه برون‌رفت از وضعیت فعلی نخبه‌گرایی علمی است چرا که در حال حاضر ابداع نظریه علوم انسانی نداریم و هرچه غرب نظر می‌دهد را انجام می‌دهیم که این موضوع یک خطر است.
انتهای پیام
مطالب مرتبط
