فصلنامه علمی ـ پژوهشی «عصر آدینه» به ایستگاه 22 رسید

به گزارش ایکنا؛ در این شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی «عصر آدینه» مقالاتی با عناوین «ظهور فناوری‌های نوین ارتباطی و فهم‌پذیری روایات ارتباطی عصر ظهور» نوشته کریم خان محمدی و سیدعباس حسینی؛ «نظریه اخلاق قرآنی علامه طباطبایی و تاثیر آن بر هنر انتظار» تالیف مهدی بهرامی و مرتضی حسنی نسب؛ «تجلی مهدویت در ادبیات عاشورایی (مورد پژوهانه: مجموعه ادب الطف)» به قلم مجید محمدی و فرشته جمشیدی؛ «ظرفیت اخلاقی و زیبایی شناختی خیال در تکوین و گسترش هنر انتظار» نوشته محمد تورنگ و امیر جوان‌آراسته؛ «بازنمایی اسلام و مسلمانان در فیلم فرانسوی «یک پیامبر» بر مبنای نشانه شناسی ...» به قلم صفورا ترک لادانی و رضوان صادقی قهساره؛ «بررسی تطبیقی غیبت کبری در شعر معاصر عربی و فارسی» تالیف حدیث بابائی، کبری خسروی و حسین چراغی‌وش منتشر شده است.

در چکیده مقاله «ظهور فناوری‌های نوین ارتباطی و فهم پذیری روایات ارتباطی عصر ظهور» می‌خوانیم «این پژوهش با روش تحلیل معنایی درصدد بررسی روایات ارتباطی عصر ظهور است. با کاوش دیدگاه‌های مختلف در خصوص تبیین فناوری حاکم بر زمان ظهور این نتیجه حاصل شد که هرچند در ارتباطات عصر ظهور احتمال اعجاز و طریق غیرعادی ارتباطی وجود دارد و نمی‏توان آن را ناممکن دانست، اما با توجه به سنت الهی (جریان امور طبق اسباب) به نظر می‏رسد این روایات بیشتر نمایانگر بُعد ارتباطی طبیعی است که دست‏کم چشم‏اندازی از آن برای ما در عصر فناوری ارتباطات حاصل شده است. شاید بر همین اساس است که معاصرینی که رشد و پیشرفت فناوری‌های نوین را مشاهده نموده‌اند، برخلاف گذشتگان که اغلب وجود این ارتباطات و فناوری‌ها را بر نوعی کرامت و اعجاز حمل کرده‌اند؛ روایات ارتباطی عصر ظهور را بر سرعت طبیعی، اما خیره کننده فناوری‌ها حمل کرده‌اند. از این رو، می‌توان مدعی شد که با ظهور هرچه پیشرفته‌تر فناوری‌های نوین ارتباطی، روایات ارتباطی عصر ظهور قابل فهم‌تر می‌شود».

نویسنده مقاله «نظریه اخلاق قرآنی علامه طباطبایی و تاثیر آن بر هنر انتظار» در چکیده مقاله خود آورده است «در این نوشتار ضمن پای بندی به روش توصیفی _. تحلیلی، به طرح نظریه علامه طباطبایی در باب اخلاق قرآنی می‌پردازیم. آن گاه ضمن بیان وجه زیبایی شناختی این اخلاق از منظر علامه، پیامد‌های نگرش ایشان را در هنر انتظار تشریح خواهیم کرد. اهمیت این تامل از این روست که با تطبیق دو نگرش فلسفی علامه در باب زیبایی و اخلاق و توجه به ریشه‌های قرآنی نظریه علامه، نتایج حاصله بر آموزه هنر انتظار منطبق شده و چشم اندازی را برای کار پژوهشی و آفرینش هنری در این حوزه نوپا ترسیم می‌نماید. فرضیه‌های این مقاله که پس از تشریح در متن نوشتار به عنوان نتیجه بیان می‌شود، عبارتند از: اولاً اخلاق قرآنی مورد نظر علامه معادل تخلق به اخلاق الهی بوده و غایت زیبایی در حیات انسان نیز رهایی از امر قبیح و معادل اتصاف به جمال الهی است. ثانیاً تخلق و اتصاف آدمی به حسن و جمال الهی، در بستر فعلیت یافتن فطرت آدمی تحقق می‌یابد. ثالثاً از آن جا که هدف و فرآیند تولید اثر هنری، فعلیت بخشیدن به فطرت انسانی از مجرای انعکاس نظام تکوین و تشریع الهی است، می‌توان گفت که این پویایی فطرت، همان طریق مطلوب برای تربیت منتظران و برپایی جامعه انتظار است».

در چکیده مقاله «تجلی مهدویت در ادبیات عاشورایی (مورد پژوهانه: مجموعه ادب الطف)» می‌خوانیم «بشر در طول تاریخ خود، مکتب‌ها و حکومت‌های زیادی را تجربه کرده است؛ ولی در هیچ یک از آن‌ها گمشده خود را که عدالت و صلح و امنیت است، پیدا نکرده و پیوسته در ناکامی و شکست بوده است. امروز بشریت به دنبال اندیشه سیاسی دیگری است که ارزش‌های انسانی را در آن بیابد و آن، اندیشه سیاسی منجی است که در اسلام با حکومت مهدوی تحقق می‌یابد. موضوع مهدویت و منجی از موضوعاتی است که توجه ادیبان و شاعران را به خود معطوف داشته است. مطالعه و تعمق در این عرصه؛ بعد از ادبیات عاشورا، سهم چشم گیری را به خود اختصاص داده است.

از این رو، مهدویات ـ به عنوان یکی از موضوعات شعری شیعی ـ گستره وسیعی از ادبیات شیعی را در دوره‌های گوناگون فراگرفته و کانون توجه شاعران فراوانی قرار گرفته است. از جمله، شاعران قرن اول تا چهاردهم هجری است که در مجموعه ده جلدی کتاب ادب الطف تالیف جواد شبر، نام و اشعار عاشورایی آن‌ها گردآوری شده است. برخی از این شاعران نیز در شعر خود ارادت خالصانه خویش را به محضر امام عصر (عج) اظهار داشته‌اند و در زمینه‌ها و موضوعات گوناگون درباره آن حضرت به سرایش پرداخته‌اند. لذا، این جستار بر آن است تا با رویکردی تحلیلی ـ توصیفی سیمای مهدویت را در پنج جلد نخست مجموعه ادب الطف بپردازد و بازتاب مفاهیمی همچون غیبت، انتظار، دادخواهی، انتقام جویی، ادامه دادن راه اهل بیت (ع) و برپایی حکومت عدل را در اشعار آنان تبیین و تحلیل کند».

در چکیده مقاله «ظرفیت اخلاقی و زیبایی شناختی خیال در تکوین و گسترش هنر انتظار» آمده است «در این مقاله پس از تنقیح دامنه معنایی و ضمن تشریح کارایی اخلاقی و زیبایی شناختی خیال، به تشریح کارایی خاص آن در تکوین و گسترش هنر انتظار توجه خواهیم کرد. نتیجه‌ای که از این توجه و تحلیل حاصل شده این است که خیال، به عنوان ساحتی که همواره در نقش واسطه عمل می‌کند، در رابطه با هنر انتظار نیز به نقش واسطه‌گرانه خود تعین می‌بخشد و زمینه تکوین و گسترش این هنر را در ابعاد اخلاقی و زیبایی شناختی خاص خود فراهم می‌نماید. به این ترتیب که: الف. ـ خیال در کارکرد وجودی خود زمینه ارتقاء هنر انتظار از ساحت مادی به عالم مجردات را فراهم می‌کند؛ ب. ـ از وجه معرفتی نیز خیال زمینه‌ای برای نقب زدن هنر انتظار از عالم محسوس به عالم معقول است؛ ج. ـ در جنبه معنایی، خیال ساحتی است که معانی باطنی را در امتداد معانی ظاهری مستقر ساخته و این معانی باطنی را به هنر انتظار منتقل می‌نماید. در تمام کارکرد‌های سه گانه فوق، خیال زمینه ساز تربیت اخلاقی مخاطبان است و این تربیت را با تمرکز بر مضامین عشق و فضیلت، در هنر انتظار منعکس می‌نماید».

نویسنده مقاله «بازنمایی اسلام و مسلمانان در فیلم فرانسوی «یک پیامبر» بر مبنای نشانه شناسی ...» در چکیده مقاله خود آورده است «گفتمان اسلام‌هراسی در رابطه میان غرب و جهان اسلام نقش مهمی در ارائه تصویری هراس انگیز از اسلام دارد. کشور فرانسه به علت مهاجرت عظیم مسلمانان آفریقایی به آن به ویژه پس از جنگ جهانی دوم بیشتر از کشور‌های اروپایی دیگر با این پدیده دست به گریبان است. این تحقیق در نظر دارد به بررسی بازنمایی اسلام و مسلمانان در فیلم فرانسوی «یک پیامبر» به کارگردانی ژاک اودیارد بپردازد. با تکیه بر نظریه بازنمایی استوارت هال، رویکرد شرق شناسی ادوارد سعید و گفتمان اسلام هراسی مطرح شده توسط سعید رضا عاملی، این مقاله، بر اساس پنج رمزگان بارتی دخیل در روایت و مربع ایدئولوژیک ون دایک فیلم ذکر شده را مورد بررسی قرار دهد. بر اساس این رویکرد، سعی داریم به این سوال پاسخ دهیم که اسلام و مسلمانان در این فیلم چگونه بازنمایی شده‌اند؟ پنج رمزگان بارتی عبارتند از: رمزگان هرمنوتیکی، دالی یا ضمنی، نمادین، کنش‌های روایی و فرهنگی. در ابتدا با تشریح این مفاهیم سعی در کشف کلیشه‌هایی که جنبه اسلام هراسانه این فیلم را نشان می‌دهد، داریم. در آخر به این نتیجه می‌رسیم که فیلم یک پیامبر سعی در القای اسلام هراسی داشته و تنها جنبه‌های منفی مسلمانان را بازنمایی کرده است».

در چکیده مقاله «بررسی تطبیقی غیبت کبری در شعر معاصر عربی و فارسی» می‌خوانیم «امام مهدی (عج) طبق روایات متواتر و کتاب‌های معتبر شیعه، بعد از شهادت امام حسن عسکری (ع) و همزمان با آغاز امامت ایشان غبیت صغری خویش را آغاز نموده و زمان آن تا به هنگام درگذشت آخرین نائب از نواب اربعه به مدت ۶۹ سال ادامه داشته و از بعد آن غیبت کبری ایشان تا به امروز به طول کشیده و جهان در تلاطم آمدن او دست بر دعا گشوده است. تاریخ زندگی تشیع، گواه آن است که سالیان متمادی مسلمانان از حضور مستقیم امام مهدی (عج) بنابر مصلحت الهی محروم شده‌اند، اما همیشه به این نکته واقف بوده‌اند که ایشان در جامعه حضور دارند و به طور ناشناس در جوامع کنونی زندگی می‌نمایند. شاعران متعهد به اهل بیت (ع) در طول تاریخ تشیع علیرغم تمام فشار‌ها و ظلم حکومت‌های فاسد، به وصف امام مهدی (عج) پرداخته‌اند. مسئله غیبت امام مهدی (عج) یکی از موضوعاتی است در شعر و ادبیات مهدوی عصر معاصر به واضح تجلی یافته است. مسئله غیبت امام مهدی (عج) در موضوعات مختلفی همچون؛ غیبت و انواع آن، غیبت کبری، فلسفه غیبت کبری، فلسفه طول عمر امام مهدی (عج)، عصر غیبت، پاسخ به انحرافات و حضور امام مهدی (عج) در جامعه که خود شامل موضوعات متنوع می‌باشد».