گزارش نخستین روز نشست تخصصی شورای عالی قرآن + عکس

به گزارش ایکنا؛ آیین افتتاحیه چهاردهمین نشست تخصصی شورای عالی قرآن صبح امروز، 15 آذرماه در حسینیه الزهرا(س) تهران با تلاوت سیدمصطفی حسینی از استان قزوین آغاز شد. پس از آن، سیدعلی سرابی، قائم مقام شورای عالی قرآن و رئیس نشست به تشریح برنامه‌ها پرداخت و گفت: برنامه‌های چهاردهمین نشست تخصصی استادان، قاریان، حافظان، موذنان و دعاخوانان ممتاز کشور در دو بخش انجام می‌شود. در بخش اول به موضوع «دعا» و «اذان» و در بخش دوم به جمع‌بندی کاربردی از موضوع «ترتیل»(موضوع نشست سال قبل بود) پرداخته خواهد شد.

در ادامه، سیدعباس انجام، دبیر کمیته تخصصی دعا و اذان، روند ارائه مقالات را تبیین کرد و گفت: مقالات نشست چهاردهم محصول جلسات متعدد کمیته‌های فنی و تخصصی است که از سال گذشته بدین‌سو با حضور استادان ممتاز تهیه شده است. امیدواریم برگزاری این نشست و همکاری بیش از پیش مدیران رسانه ملی به ارتقاء وضعیت تولید و پخش دعا و اذان از این رسانه بیانجامد.

اولین مقاله چهاردهمین نشست تخصصی استادان، قاریان، حافظان، مؤذنان و دعاخوانان ممتاز کشور با موضوع «جایگاه نغمات و مقامات در اذان» توسط محسن یاراحمدی ارائه شد. وی با بیان اینکه اذان از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻫﻨﺮﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرات آن دارای ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﺗﻮﺣﯿﺪی و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺻﻼﺑﺘﯽ وﺻﻒ‌ﻧﺎﺷﺪﻧﯽ اﺳﺖ گفت: ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ دو وﯾﮋﮔﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﻣﺆذﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﺻﺪای ﺧﻮش اذان ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺑﻮدن ﻓﻀﺎی اذان ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﺪ و ﻫﻢ ﺣﺲ ﺻﻼﺑﺖ و دﻋﻮت ﺑﻪ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ دل‌های ﻣﺆﻣﻨﯿﻦ اﻟﻘﺎ کند. اﯾﺠﺎد ﺳﺒﮏﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اذان ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ اﯾﻦ دو وﯾﮋﮔﯽ اﺳﺖ.
یاراحمدی در ادامه پیشنهاد کرد: قاریان و مؤذنان، در ارائه اذان از ﺳﺒﮏﻫﺎی ﻟﺤﻨﯽ اﯾﺮاﻧﯽ و ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهﻫﺎی ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ و ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻟﺤﻨﯽ ﻧﯿﺰ استفاده کنند.
در پایان، پس از اتمام ارائه مقاله، حاضران در چهاردهمین نشست، این مقاله را مورد نقد و تحلیل قرار دادند که یاراحمدی سوال‌ها و ابهام‌های حاضران درباره مطالب ارائه شده را پاسخ داد.

دومین مقاله چهاردهمین نشست تخصصی استادان، قاریان، حافظان، مؤذنان و دعاخوانان ممتاز کشور در موضوع «جایگاه صوت در اذان» بود.

نصرت‌الله(عارف) حسینی به عنوان ارائه‌دهنده مقاله دوم طی سخنانی درباره موضوع صوت در اذان گفت: صوت در اذان به دلایل مختلف دارای اهمیت فراوان و از جایگاه فوق­‌العاده­‌ای برخوردار است. محدودیت متن اذان و عبارات تقریباً تکراری و کوتاه، نقش تلحین و تنغیم را کم­رنگ­‌تر و نقش صوت را به‌­خاطر امکان وجود کشش­‌های خاص در اذان و همچنین تحریر­های خاص آن به‌­ویژه در قفله­‌های پایانی پررنگ‌­تر می‌­کند و از طرفی به­‌خاطر شعارگونه بودن اذان و دعوت مردم به نماز و اعلان وقت نماز، داشتن صوت رسا و قوی بسیار اهمیت دارد. اگرچه اذان‌­های با صداهای پایین‌­تر به لحاظ ارتفاع در مقایسه با اذان‌­های طبقات بالای صوتی به شرط استفاده در جایگاه خاص خودش از جمله اذان صبح قابل توجه است، اما یک صدای قوی با جنس و طنین زیبا، از نقش بسیار مهم صوت در اذان حکایت می‌­کند. بررسی اذان­‌های مختلف نشان می­‌دهد که اذان­‌های پرطرفدار اذان­‌هایی هستند که دارای حس و حال خاصی هستند که در طنین صدای موذن جلوه­‌گری می‌­کند و صوت و نوع جنس صدای مؤذن جایگاه بروز این حس و حال است.

در این نشست با رسیدن وقت اذان ظهر به افق تهران، وحید نظریان به تلاوت آیاتی از قرآن کریم پرداخت و پس از آن، وحید وکیلی، اذان گفت.

بخش بعدی اولین روز نشست از ساعت 14:30 آغاز و تا اذان مغرب به افق تهران ادامه داشت و سومین مقاله چهاردهمین نشست تخصصی استادان، قاریان، حافظان، مؤذنان و دعاخوانان ممتاز کشور در موضوع «اقتضائات رسانه‌ای تولید و پخش اذان از صدا و سیما» توسط احمد ابوالقاسمی ارائه شد.

وی اذان را اعلام و دعوت عمومی مردم به سمت عبادت خداوند توصیف کرد و گفت: مقوله صوت و لحن در اذان خیلی مهم است. تجوید، وجه شرعی در اذان ندارد و یک هنر برای سهولت در قرائت است. صوت اذان باید در همان ثانیه‌­های ابتدایی، تأثیر خود را بر شنونده بگذارد و تصویری زیبا از اذان در ذهن او ایجاد کند. موضوع تطبیق موسیقی با کلمات و کیفیت کشش­‌ها بسیار مهم است و توجه به همین امر باعث کشش در کلمه الله شده است که اگر این کشش‌­ها را از اذان بگیریم برای کارهای لحنی دست مؤذن بسته خواهد شد. در اذان، اشکالی ندارد که از موسیقی بومی و محلی استفاده شود.

ابوالقاسمی در باب مقوله رسانه اشاره کرد: مبحث اصلی مخاطب‌­شناسی است که باید مشخص شود نیاز مخاطب چیست؟ و در این رابطه رسانه باید از مردم بازخورد بگیرد؛ چراکه با وجود کثرت شبکه­‌های داخلی و برون مرزی نمی­‌توان تصور کرد که برای تمام مخاطبان با سلایق مختلف، شاهد پخش یک نوع اذان باشیم. یکی از آسیب­‌های محتمل در رسانه یکسان کردن سلایق مختلف است.

چهارمین مقاله چهاردهمین نشست تخصصی استادان، قاریان، حافظان، مؤذنان و دعاخوانان ممتاز کشور در موضوع «گزارش تحقیق میدانی انجام شده در مورد نگاه و ذائقه مخاطبان در ارزیابی و رتبه‌بندی اذان­‌ها» توسط حسن مختاری ارائه شد.

مختاری بیان کرد: در آثار هنری همواره توجه به ذائقه مخاطبان مورد توجه هنرمندان و خالقان این آثار بوده است که این اصل در رابطه با اذان به­‌عنوان یک هنر و شعار دینی که رسالت اصلی آن دعوت عموم مردم به سوی نماز است، از اهمیت ویژه­‌ای برخوردار است.

وی گفت: در این مقاله، ابتدا تحقیق میدانی گسترده­‌ای از اقشار مختلف مردم در مورد صدای مؤذنان، سبک و میزان تاثیرپذیری آن­ها از ۳۱ اذان صورت گرفته و رتبه این اذان­‌ها در مؤلفه­‌های صوت، سبک و خشوع معنوی مشخص شده و ضمن تحلیل فنی ساختار اذان‌­ها، به واکاوی دلایل اقبال مردم به برخی از اذان­‌ها پرداخته­ شده است. در تحلیل نظرات مخاطبان عام، به بررسی عوامل مختلف تاثیرگذار بر این نظرات، توجه شده که در این بین نقش طنین صوت به‌عنوان عنصری بسیار تاثیرگذار غیر قابل انکار است. در کنار مؤلفه­‌های صوتی و لحنی، مواردی چون عوامل فرهنگی و اقلیمی، کیفیت ضبط اذان، مدت زمان اذان، سابقه ذهنی و تاریخی مخاطبان و میزان خشوع یک اذان نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

در پایان مختاری اشاره کرد: نتایج این تحقیق می­‌تواند برای مؤذنان و اساتید این حوزه برای خلق آثار جدید و مخاطب‌پسند، همچنین در نگاه متولیّان تولید و پخش اذان از رسانه، نیز در تدوین آیین­‌نامه­‌های مسابقات اذان مورد توجه قرار گیرد.

پنجمین مقاله چهاردهمین نشست تخصصی استادان، قاریان، حافظان، مؤذنان و دعاخوانان ممتاز کشور در موضوع «جایگاه صوت در قرائت دعا» توسط مهدی دغاغله ارائه شد. وی با بیان اینکه بی‌­شک با توجه به درهم تنیدن مفهوم صوت با بعضی از مفاهیم مختلف، نمی‌­توان به‌طور جزم و حتم در مورد صوت، بدون در نظر گرفتن این رابطه‌­ها، اظهار نظر کرد گفت: صوت آوایی ارتباط تنگاتنگی با احساس دارد و می‌­تواند حامل بعضی از ویژگی‌­های عاطفی از جمله حزن و اندوه، مسرت، ترس، خشوع و … باشد. چنانچه نمی­‌توان از ارتباط صوت و ملودی (لحن) چشم­‌پوشی کرد این در حالی است که صوت، نه تنها مفّسر ملودی و بیان‌­کننده آن است، بلکه توانمندی آن، به تبع نغمه‌­های مختلف دارای فراز و نشیب است.

وی ضمن تصریح ارتباط صوت و گویش که از اهمیت ویژه­‌ای برخوردار است؛ چرا که صامت‌­ها و مصوت­‌ها حتی در شکل‌­گیری فیزیکی اندام گفتاری نیز نقش به­‌سزایی دارند، افزود: فرهنگ، جفرافیا، وراثت و گرایش معنوی از عوامل مؤثر در تکوین و شکل­‌گیری و حتی تأثیرگذاری صوت هستتد. مواردی که ذکر شد در قرائت همه نغمه‌­های آیینی از جمله دعاخوانی قابل بحث و بررسی است.

به گزارش ایکنا؛ برنامه‌­های نوبت قبل از مغرب با برگزاری کرسی تلاوت اذانگاهی با تلاوت رضا محمدپور از استان اردبیل و اذان محمدعلی عنبری از استان گیلان به پایان رسید.

بخش پایانی اولین روز نیز از ساعت 18 تا 21:30 برگزار شد.

در نوبت بعد از مغرب روز اول چهاردهمین نشست تخصصی مراسم رونمایی از تولیدات جدید شورای عالی قرآن برگزار شد و سه آلبوم مناجات فارسی با صدای حسن عبدی از استان خراسان رضوی که اشعارش از دیوان شعرای نامی کشورمان انتخاب شده با تنظیم و کارشناسی رضا روان­بخش رونمایی شد. سه لوح­ فشرده مذکور، با نام‌­های «آستان جلال»، «کیمیای بندگی» و «شکوه صیام» نام­گذاری شده است. این سه لوح ­فشرده صوتی شامل ۲۰ اثر در قالب آواز و مناجات فارسی در استودیوی شورای عالی قرآن ضبط شده است.

ششمین مقاله چهاردهمین نشست با عنوان «جایگاه لحن بیانی و مقامی و لحن و لهجه عربی و غیر عربی در قرائت دعا» توسط رضا روانبخش از استان زنجان ارائه شد.

در این مقاله آمده است که بخش مهمی از مقوله لحن، به کیفیت ادا در اجزای تشکیل‌دهنده کلام و آواهای مربوطه باز می‌گردد. لذا در این میان مفاهیمی همچون تجوید و فرم ادا عبارات در ذهن شکل می‌گیرد. موضوع «فرم» که شاید بتوان «لهجه» را نیز از مصادیق آن دانست، بحث بسیار مهمی است که مؤلف بر این باور است که فرم و لهجه به عنوان جلوه‌ اصلی هنرهای آوایی است که مخاطبان و مستمعین را در گام اول متوجه خود می‌سازد و حتی تلقی عموم مردم از صدای زیبا و خوش نیز همانا فرم و لهجه مورد استفاده در آوازها است که موضوع مذکور حاصل سال‌ها تحقیق و پژوهش مؤلف در این باب است.

چهاردهمین نشست تخصصی استادان، قاریان، حافظان، مؤذنان و دعاخوانان ممتاز کشور از سایت لحظه‌نگار و از رادیو قرآن پخش شد. برای مشاهده لحظه‌نگار اینجا و برای مشاهده جدول زمان‌بندی ارائه مقالات اینجا کلیک شود.