مقام محدثه‌بودن حضرت معصومه(س) مورد غفلت قرار گرفته است/ وجود ۲۰۰ هزار محدث در قم
گروه معارف ـ مدیر فرهنگی مزار مقدس شیخان با اشاره به مقام و شخصیت حضرت معصومه(س) شأن محدثه‌بودن را از شئون مهم ایشان دانست که کمتر مورد بحث قرار گرفته و مورد غفلت واقع شده است.
به گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی خویی، پژوهشگر و محقق دینی و مدیر فرهنگی مزار مقدس شیخان امروز، 18 آذرماه در نشست تخصصی «شفیعه بهشت» که به میزبانی ستاد جهاد دانشگاهی واحد استان قم برگزار شد، گفت: حضرت فاطمه معصومه(س) گوهر و خورشید عالم‌آفتاب سرزمین قم است؛ اسم قم با حضرت پیوند ناگسستنی دارد و قم از ایشان جداشدنی نیست؛ بیان سخن در مقام حضرت باید با شناخت قم و لسان ائمه(ع) باشد.
این پژوهشگر تاریخ اسلام و تشیع با بیان اینکه باید به مقام علمی حضرت و ظرفیت ایشان بپردازیم، بیان کرد: روایتی از شیخ صدوق در کتاب علل‌الشرایع جلد 2 صفحه 572 به ماجرای عروج پیامبر(ص) اشاره دارد؛ پیامبر اکرم(ص) نقل می‌کنند که زمانی که بر بال راست جبرائیل به معراج رفتند از آن فراز، سرزمینی را مشاهده کردند که خوش‌رنگ‌تر از زعفران و خوشبوتر از مشک بود؛ پیامبر از جبرائیل نام این سرزمین را جویا شد که او نیز گفت، این سرزمین شیعیان تو و شیعیان وصی تو علی(ع)، قم است.
وی گفت: یکی از سؤالاتی که درخصوص حضور حضرت معصومه(س) در قم به میان میآید آن است که چرا حضرت به قم سفر کردند؛ به واسطه حضور ایشان در قم امامزادگان بسیاری در قم بزرگ یعنی سرحدات اصفهان و همدان و ری و... حضور یافتند؛ این حضور به حدی مهم بود که امام کاظم(ع) فرموند که قم عش آل‌محمد(ص) مأوای شیعیان است؛ این روایت از جناب عبدالعظیم حسنی نقل شده است.
ویژگی اهل قم
وی بیان کرد: امام صادق(ع) در معرفی قم فرمودند که ایشان اهل رکوع و سجود و قیام و قعود هستند؛ اهل قم از علما و فقها، درایه و روایه و حسن عبادت هستند که شایسته پذیرایی از پاره‌تن موسی‌بن جعفر(ع) شدند؛ نکته جالب این است که اهل قم اهل فهم روایت هم هستند.
خوئی اظهار کرد: امام صادق(ع) بیان کردند که برای ما حرمی است و آن شهر قم است و پارهای از تن ما در این حرم به ودیعه گذاشته می‌شود؛ امام رضا(ع) فرمودند که هر کسی خواهر من را زیارت کند بهشت از آن او است؛ سعدبن سعد اشعری قمی از امام پرسید که چه ثوابی بر زیارت ایشان است که فرمودند «من زارها فله الجنه» و سپس قید زیارت همراه با شناخت را مطرح کردند؛ بحث شأنیت حضرت فاطمه معصومه(س) نیز مطرح شد که از مباحث بسیار مهم و تأثیرگذار است که باید در جای خود مورد بحث قرار گیرد.
خوئی بیان کرد: دوره حضور فاطمه معصومه(س) و حضور شیعیان و محدثان در این شهر، دورانی را در تاریخ اسلام رقم زد که به آن دوره شکوفایی حوزه حدیثی قم میگویند؛ روایت امام صادق(ع) بهترین مصداق برای این مطلب است که ایشان این شهر را به‌عنوان پایگاه نشر معارف دین بیان می‌کنند.
وی گفت: امام صادق(ع) فرمودند که علم در سرزمین قم پس از کوفه ظاهر می‌شود و معدنی از علم و فضل خواهد شد و بزرگانی در قم علم را در جهان نشر می‌دهند؛ حوزه حدیثی قم نشئت گرفته از بزرگانی چن عیسی‌بن عبدالله اشعری قمی، است که در لسان اهل‌بیت(ع) به منا اهل‌البیت(ع) مفتخر شدند؛ همان مقامی که به جناب سلمان فارسی رسید.
وی افزود: برادر ایشان نیز موسی‌بن عبدالله اولین کسی است که مذهب شیعه را در آورد؛ عمران‌بن عبدالله نیز از بزرگانی بود که که امام صادق(ع) در شأن ایشان می‌فرماید که خداوند تو را در سایه رحمت خود قرار دهد در روزی که هیچ سایهای نیست؛ زکریا بن آدم اشعری نیز از بزرگان قم است که نجاشی در معرفی ایشان بیان می‌کند که ایشان فردی جلیل‌القدر و عظیم‌الشأن و مقام ویژه‌ای نزد امام رضا(ع) داشتند؛ زمانی که زکریا‌بن آدم عزم سفر از قم کردند امام به ایشان فرمودند که از قم نرو زیرا که وجود تو بالا را از مردم قم دفع می‌کند؛ همچنین فرمودند که وجود تو مثل وجود پدر من برای اهل بغداد است.
مسئول فرهنگی قرآنی مزار شیخان بیان کرد: سؤالی در این بین مطرح می‌شود، مبنی بر اینکه چطور ایشان به چنین مقامی رسیدند؛ امام رضا(ع) در پی حاجت و سؤالی که علی‌بن مسیب از ایشان داشت می‌فرمایند که از زکریا که مورد اعتماد بر دین و دنیای شما است، سؤال بپرسید.
خوئی اظهار کرد: از این زمان مرجعیت علمی شیعیان پایه‌گذاری می‌شود؛ احمدبن محمد‌بن عیسی کسی است که مرحوم کلینی در کافی 4 هزار 828 روایت را از ایشان نقل می‌کند و می‌توان گفت که نیمی از باب های کافی از قمیون است؛ ایشان رئیس حوزه حدیثی شیعه بوده است؛ یکی دیگر از بزرگان قم عبدالعزیزبن مهتدی قمی وکیل امام رضا(ع) در قم بود که امام جواد(ع) در حق ایشان دعا فرمودند؛ حسین سعید اهوازی از مؤلفان پرتألیف در قم است.
استاد حوزه بیان کرد: فاطمه معصومه(س) را میتوانیم با حضرت زینب(ع) از نظر شأن و مرتبه قیاس کنیم؛ کما که ایشان به نقل امام معصوم(س) عالمه غیرمعلمه و یا عقیله بودند، این مقام برای حضرت معصومه(س) نیز جاری است؛ عقلیه به معنی دانشمند ژرف‌اندیش است و بازهم در کلام معصوم است که ایشان عالمه غیر معلمه هستند یعنی علم ایشان علم لدنی و خداداد است.
وی اظهارکرد: حضرت معصومه(س) الهام‌بخش محدثان و حضور گسترده عالمان و فقها بود به نحوی که مردم این شهر نیز از وجود این حرم شریف و این بزرگان الهام می‌گرفتند و عامل به فقه و روایت بودند؛ بیان شده است که در زمان علی ابن بابویه 200 هزار محدث در این شهر حضور داشته است که با توجه به شرایط خاص این شهر نکته قابل‌انکاری نیست؛ این حرم و این علما خدمات شایانی به نشر معارف ائمه داشتند و بیشترین خدمت را به این مکتب شریف داشتند؛ این علما بودند که با حضور پررنگ خود نابکاری امثال واقفیه را ناکام گذاشتند و اهل بیت(ع) را در آن شرایط حساس یاری دادند.
مقام علمی و حدیثی حضرت معصومه(س)
وی اظهار کرد: یکی از مقاماتی که در خصوص حضرت وجود دارد و کمتر به آن پرداخته شده است شأن محدث بودن ایشان است؛ البته با وجود اینکه سه یا چهار حدیث از ایشان به یادگار مانده است باید توجه داشت که حدیثی که ایشان نقل می‌کنند از نظر منبع روایی در عالیترین درجات است و نکات کلیدی را در حوزه کلامی مطرح می‌فرمایند.
این محقق تاریخ اهل بیت(ع) بیان کرد: نکته جالب این است در سند روایات، اهل سنت نقش پررنگی دارند یعنی حدیثی قوی و مشترک است که از آنها به مسند فواطم نیز یاد می‌شود یعنی فاطمه‌ها میراث‌دار این روایات هستند.
وی گفت: شیخ طوسی بیان می‌کند که شیخ صدوق 300 کتاب داشت که 11 کتاب ایشان به دست ما رسیده است؛ ایشان سهم به‌سزایی در نقل احادیث اهل بیت(ع) داشتند؛ یکی از این روایات، روایتی است که جعفر ابن احمد قمی از شیخ صدوق تا به حضرت معصومه(س) می‌رسد که ایشان به نقل از حضرت زهرا(س) بیان کردند که پدرم رسول خدا فرمود: شبی که مرا به آسمان معراج بردند، داخل بهشت شدم؛ در آنجا خانه ای از در سفید دیدم که وسط آن خالی بود؛ آن خانه دری داشت که با در و یاقوت مزین شده روی آن پرده‌ای بود، وقتی سرم را بلند کردم دیدم بر بالای آن نوشته‌اند: «لااله الاالله محمد رسول الله علی ولی القوم» خدایی را جزالله نیست، محمد فرستاده خدا و علی سرپرست قوم(مسلمانان) است؛ و به روی پرده نوشته بودند: بخ بخ من مثل شیعه علی!.
وی تصریح کرد: یکی از شاگردان حضرت معصومه فاطمه دختر امام رضا(ع) است که روایتی از ایشان نقل می‌کند که به واقعه غدیر و تثبیت ولایت امام علی(ع) باز میگردد؛ حدیث مرتبط به حضرت فاطمه است که به امت فرمودند که قول پیامبر را فراموش کردید؟ سومین روایت نیز که ایشان از حضرت زهرا(س) نقل می‌کنند که به قول پیامبر در خصوص حضرت علی(ع) و مسئله ولایت دلالت دارد و فرمودند که منزلت علی(ع) نزد من همچون منزلت هارون به حضرت موسی است.
وی گفت: روایت چهارم از مسند فواطم ذکر شده است که دختران موسی‌بن مبرقع نیز در این سلسله سند وجود دارند؛ در این حدیث شریف آمده است که کسی که بر محبت آل محمد بمیرد به عنوان شهید مرده است و این شأنیتی است که بر امامزادگاه و شیعیان حائر اهمیت است.
وی در پاسخ به این سؤال که وجود 200 هزار محدث در قم کمی شک‌‍برانگیز است نیز اظهار کرد: در خصوص 200 هزار نفر هیچ اغراقی وجود ندارد؛ مردم این شهر عالم و فهیم و عامل به کتب روایی بودند. شیخ صدوق یکی از بزرگان اهل قم است که 300 تألیف دارد؛ فعالیت‌های محدثان بزرگ این شهر در مخیله انسان نمی‌گجند و به حدی فعال و کوشا بودند که عدد و حساب آنها از شمارش خارج است؛ مطمنا اگر تلاش این بزرگان نبود دین و مکتب حقه تشیع رو به افول می‌رفت.
این محقق افزود: در همین شهر بزرگانی چون احمدبن عیسی را داریم که 4 هزار و 828 حدیث ایشان در کافی موجد است؛ در حقیقت نیمی از کافی را می‌توان وامدار این شخصیت بزرگ اهل قم دانست و قطعا در این مسیر محدثان بسیاری نیز حضور داشتند؛ در کتاب رجال نجاشی اصحاب حدیثی قم معرفی می‌شود؛ در زمان علی بن بابویه این شهر را به شهری که مملو از بزرگان و محدثان و فضلا است، معرفی می کنند..
خویی بیان کرد: وقتی تعبیر مملو مطرح می‌شود به این معنی است که مردم این شهر با گستردگی و فراوانی جمعیت کثیری در پی جستجوهای حدیثی و عمل به احادیث و نشر احادیث بودند؛ مردمی که دل مشغولی آنها کسب و کتابت و تعلیم احادیث بود قطعا تعداد آنها نمی‌تواند در حد چند هزار نفر محدود شود؛ این بزرگان چون ستارگانی که گرد خورشید عالم تاب حضرت معصومه(س) نور چندانی نداشتند ولی در شب‌های تاریک راه را به تشنگان حقیقت نشان می‌دادند.
انتهای پیام
