تقوا و تخصص؛ لازمه مدیریت فردی و اجتماعی

حجت‌الاسلام علی رهبر، در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، درباره ویژگی‌های مدیریت اسلامی با بیان اینکه در هر صفحه از قرآن، رگه‌های مدیریت وجود دارد، اظهار کرد: یکی از مدیریت‌هایی که مغفول واقع شده، مدیریت فردی می‌باشد که در روایات و به خصوص نهج‌البلاغه به آن اشاره‌های زیادی شده است .اگر کسی در مدیریت فردی نمره خوبی نداشته باشد، در جامعه هم کار مفیدی نخواهد کرد. قرآن در آیه‌های مختلف، توصیه‌هایی درباره مدیریت فردی دارد.

مدیریت فردی؛ لازمه مدیریت اجتماعی 
وی افزود: عالی‌ترین نوع مدیریت فردی این است که انسان در قدم اول، توانایی‌های خودش را شناسایی کند. خدا کسی را که اندازه‌های خودش را بشناسد، مورد لطف قرار می‎دهد. در روایات آمده «زمستان بهار مومنان است»، چرا که در هنگام شب می‌تواند کارهای زیادی انجام دهد. حافظ هم مدیریت فردی را با استنباط از آیات قرآن بیان می‌کند و می‌گوید: «مرو به خواب که حافظ به بارگاه قبول/ ز ورد نیم شب و درس صبحگاه رسید». فردی که در زمان بین‌الطلوعین از انجام کار مفید محروم می‎شود، نمی‌تواند در آینده مفید باشد. پس مدیریت مفید زمان، هم برای فرد، هم برای خانواده و هم برای جامعه مفید است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به توصیه‌های روایات دینی درباره تقسیم وقت، بیان کرد: در روایات آمده که بخشی از زمان روزانه‌تان را برای ارتباطات معنوی، بخشی از آن را برای معیشت و بخشی را هم برای آسایش و لذت‌های حلال اختصاص دهید. مدیریت تهذیب برای این است که فرد خودش را ساخته و از آلودگی‌ها مطهر کند و برای این کار باید توانمندی‌های خودش را بشناسد و سپس برای شناخت خدا گام بردارد. برای شناخت خدا بهتر است ابتدا از طریق انس با کتاب قرآن و تفسیرهایی که توسط پیامبر(ص) و امامان (ع) از آن کتاب شده، شروع کنیم.
رهبر افزود: ممکن است فرد احساس کند که برای قوی کردن اعتقاداتش لازم است در طول سال یک بار در مراسم اعتکاف شرکت کند و یا برای رشد در جامعه باید با خویشاوندانش ارتباط داشته باشد. در انتهای سوره آل عمران نیز به صبر و به «مرابطه» به معنای ارتباطات متقابل تاکید زیادی شده است. اگر کسی در خانواده صله رحم را قطع کرد، به سختی‌های زیادی دچار می‌شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: نوعی مدیریت در چارچوب خانه وجود دارد، یعنی همسران باید بدانند که طرف مقابلشان چه نیازهایی دارد و چه مسئولیت‌هایی در قبال او دارند، در ضمن هردو باید آگاه باشند که چه وظایفی در قبال فرزندانشان دارند. اسلام برای تمام این مدیریت‌ها برنامه دارد. افراد برجسته‌ای مانند شهید رجایی یا شهید بهشتی که مدیریت اجتماعی تحسین برانگیزی داشتند، در مدیریت فردی هم بسیار خوب عمل کردند. به طور مثال زمانی که شهید بهشتی، مدیریت قوه قضائیه و حزب جمهوری را برعهده داشتند، یکی از همکارانشان دو دقیقه برای جلسه دیر آمد و ایشان جلوی همه برای این دیر آمدن به او تذکر داد. ایشان حتی اگر زودتر به جلسه‌ای می‌رسید، کمی صبر می‌کرد و دقیقا سر وقت به جلسه وارد می‌شد. پس اگر فرد در ارتباطات فردی و خانوادگی مدیریت خوبی داشت، در جامعه هم مدیر خوبی خواهد بود.
وی ادامه داد: نوع دیگر مدیریت، در حیطه اجتماع است، عالی‌ترین مدیریت در جامعه نبوت و خلافت رسول خدا و در عصر غیبت بر عهده ولی فقیه است که مسائل زیادی زیر پوشش این مدیریت قرار دارد. مقام معظم رهبری در زندگی فردی و اجتماعی به خوبی درمورد همه چیز براساس برنامه ریزی عمل می‌کنند.
رهبر خاطرنشان کرد: اگر یک مدیر در جامعه اسلامی یک بار نامه 53 نهج‌البلاغه را بخواند، معنای مدیریت را خواهد فهمید. امام علی(ع) در آنجا توصیه‌های بی‌نظیری را در تعامل با توده‌های مردم در همه زمینه‌ها به مالک اشتر یاد می‌دهند.

 تقوا مشرف بر تخصص است
وی در خصوص رابطه تقوا و تخصص در مدیریت، تاکید کرد: این دو در امر مدیریت، با هم اشتراکاتی دارند و هردو تعیین کننده نوع مدیریت هستند. یک انسان بی‌تقوا تمام تخصص مدیریت‌اش را در راه هوی و هوس‌های خودش به کار خواهد برد. اما انسان باتقوا دانسته خیانت نمی‌کند، بلکه خیانت او ندانسته وغیرعمد است. تخصص و تقوا هر کدام نوعی مصونیت ایجاد می‌کنند، اما تقوا مشرف بر تخصص است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در ادامه گفت: نوعی شفقت، مهربانی، دلسوزی، احساس نظارت خداوند، تعهد و وجدان در کارهای فرد باتقوا دخالت دارد. در واقع پارسایی عامل تاختن در صراط مستقیم و مانع از انحراف از مسیر درست است.
وی تصریح کرد: البته ممکن است یک مدیر غیر مسلمان نوعی اعتقادات شخصی داشته باشد، مثلا در سازمان ملل فردی که کاری به ادیان ندارد، دلش برای مردم یمن می‌سوزد و در جهت بهتر کردن اوضاع آنها تلاش می‌کند، این مدیریت مفید واقع می‎شود، چون بر اساس یک خصلت انسانی است. اما چه تضمینی وجود دارد فردی که خود را در محضر خداوند احساس نمی‌کند، همواره وجدان را در کارش در نظر بگیرد؟
رهبر افزود: اگر فرد احساس کند که پروردگار همواره بر او اشراف دارد و هر قدمی که برمی‌دارد مورد بررسی او است، در انجام اعمالش، دقت خواهد کرد. در همین چهل سال هم مدیرانی متدین و خدمت‌گذار داشته‌ایم که کار خود را درست انجام دادند، و یا متدین بوده‌اند، اما تخصص لازم را نداشته‌اند، متقابلا مدیران با تخصص که کار خود را درست انجام ندادند هم داشته‌ا‌یم، نمونه آن بنی صدر است که هزینه‌های سنگینی را به نظام وارد کرد.
انتهای پیام