ارتباط صمیمی و نبود رویکرد سیاسی و امنیتی؛ شروط نقش‌آفرینی حوزه و دانشگاه
گروه اندیشه ــ نایب رئیس مجلس شورای اسلامی دو عامل ایجاد صمیمیت بین حوزه و دانشگاه و نبود رویکرد سیاسی و امنیتی به برخورد این دو گروه با یکدیگر را عوامل مهم در نقش‌آفرینی آن‌ها در گسترش علوم اسلامی دانست و تأکید کرد که هر علمی بتواند نیازی از جامعه اسلامی را برطرف کند اسلامی است.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ علی مطهری، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در مراسم نکوداشت سالروز شهادت شهیدمحمد مفتح که امروز، ۲۶ آذر، در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران برگزار شد، بیان کرد: قبل از ورود به بحث اصلی به این مناسبت، یعنی روز وحدت حوزه و دانشگاه و شهادت آیت‌الله مفتح اشاره می‌کنم. اگر بخواهیم طلایه‌داران وحدت حوزه و دانشگاه یا بگوییم طلایه‌داران وحدت روحانیت و دانشگاهیان را ذکر کنم، به ترتیب تاریخی عبارت از شهید مطهری، آیت‌الله طالقانی و مهندس بازرگان هستند که سن بیشتری داشتند و در دوره قدیمی‌تری بودند و باید این‌ها را طلایه‌داران وحدت بدانیم.
رابطه صمیمی شهید مطهری و شهید مفتح
وی در ادامه افزود: در دوره‌های بعدی شهید مفتح، باهنر، بهشتی و شریعتی را می‌توانم نام ببرم، البته در مورد شریعتی با تأثیر مثبت و منفی که هم وحدت ایجاد کرده و هم در برخی موارد مورد افتراق شده است، اما باید در اینجا در مورد روابط شهید مفتح با شهید مطهری نیز صحبتی داشته باشم که اولاً شهید مفتح علاقه زیادی به شهید مطهری داشت و این علاقه از جانب شهید مطهری نیز متقابل بود.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که اساتید این دانشکده خدمت شهید مطهری آمدند و گفتند که ریاست دانشکده را بر عهده بگیرند ایشان گفتند که بنده فرصت ندارم و در هر حال شهید مفتح را معرفی کردند. همین طور زمانی که بانیان مسجد قبا آمدند خدمت شهید مطهری که ریاست را قبول کنند، ایشان مرحوم شهید مفتح را معرفی کردند که آثار خوبی داشتند.
مطهری بیان کرد: آن دوره‌ای که هر دو در دانشکده الهیات در گروه فلسفه بودند را به خاطر دارم که حوادث خاصی نیز اتفاق می‌افتاد؛ در آن زمان اساتیدی در این دانشکده بودند که ممکن بود گرایشاتی نسبت به رژیم شاه داشته باشند که احیاناً روحانی هم بودند و باید مرزی بین اساتید واقعی و این افراد گذاشته می‌شد و تلاشی که شهیدان مطهری و مفتح در این دانشکده داشتند، از این جهت بسیار برجسته بود.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه تصریح کرد: آریان‌پور در کلاس‌های درس به تبلیغات مارکسیستی می‌پرداخت و در نهایت با شهید مطهری درگیر شد و شهید مفتح نیز از شهید مطهری حمایت می‌کرد. همچنین زمانی که شهید مفتح اداره مسجد جاوید را بر عهده داشت و در این زمان حسینیه ارشاد تعطیل شده بود و مسجد الجواد(ع) نیز مشکلاتی پیدا کرده بود، بسیاری از سخنرانی‌های شهید مطهری در همین مسجد جاوید برگزار شد.
ابتکارات شهید مفتح
مطهری بیان کرد: همچنین ابتکار اقامه نماز عیدسعید فطر توسط شهید مفتح در تپه‌های قیطریه در تاریخ ۱۶ شهریور سال ۵۷ نیز اقدام بسیار مؤثری بود و نقطه شروع حرکت نهضت اسلامی در تهران محسوب می‌شد؛ یعنی در دوره جدیدی که از سال ۵۶ شروع شده بود، اولین اقدام مهم همین اقدام ایشان بود که منجر به راهپیمایی بزرگی شد که از حوالی تجریش به سمت حسینیه ارشاد حرکت کردند و این حرکت تا پیچ شمیران نیز ادامه پیدا کرد. در همانجا گفتند که فردا صبح در میدان شهدا تجمع کنند و عده‌ای به سمت میدان شهدا حرکت کردند که حادثه ۱۷ شهریور پیش آمد.
مطهری پس از بیان این توضیحات به ارائه مطلب در زمینه نقش‌آفرینی حوزه و دانشگاه در گسترش علوم اسلامی پرداخت و بیان کرد: روشن است که مقصود از وحدت حوزه و دانشگاه وحدت فلسفی نیست بلکه وحدت هدف است. البته شأن دانشگاه بیشتر شأن علوم تجربی است و حوزه بیان دین، اخلاق و ... را مطرح می‌کند. دانشگاه‌ها بیشتر ابزارساز هستند و در جهت رفاه مادی جامعه حرکت می‌کنند و حوزه‌ها پاسدار ایمان، اخلاق، راه و رسم زندگی هستند، همچنین می‌توان گفت که دانشگاه موضوعات جدید تحقیقی را برای حوزه‌ها ایجاد می‌کند.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: ولی این طور نیست که دانشگاه هیچ ارتباطی با اخلاق و ... نداشته باشد، مخصوصاً بخش علوم انسانی دانشگاه‌ها که ارتباط مستقیمی با این موضوع دارد. البته دانشکده الهیات شأن دانشگاه و حوزه را به صورت توأمان دارد، به گونه‌ای که محتوای آن حوزوی و شکل آن دانشگاهی است و می‌تواند حلقه وصل خوبی بین حوزه و دانشگاه باشد.
دانشکده الهیات و دفاع از ایدئولوژی اسلامی
وی با تأکید بر اینکه نقش این دانشکده دفاع از ایدئولوژی اسلامی است، بیان کرد: قبل از انقلاب جلسه‌ای در همین دانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزار شد که شهید مطهری در آن جلسه صبحت کردند و موضوع بحث نیز در مورد مفهوم آزادی بود. شهید مطهری آنجا می‌گویند رسالتی که این دانشکده به طور کلی در این نهضت اسلامی دارد، در ناحیه ارائه، توضیح و دفاع از ایدئولوژی اسلامی است؛ یعنی رسالت این دانشگاه معرفی ایدئولوژی اسلام و دفاع از آن است.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: تأثیر این دو قشر در تحولات اجتماعی نیز روشن است، اگر حوزه و دانشگاه متحد نباشند، تحول اجتماعی به نتیجه نمی‌رسد و بهترین مثال آن نیز قیام ۱۵ خرداد است که قشر دانشگاهی وارد میدان نشد، چه اینکه آمادگی این را هم نداشت و دیدیم که آن قیام به راحتی سرکوب شد، اما در قیام سال ۵۷ در نهضتی که اوج گرفت، به سرعت پیروز شد، به طوری که رهبران خود این حرکت و انقلاب حدس نمی‌زدند که این انقلاب این قدر زود به پیروزی برسد. در واقع یکی از علل اصلی این پیروزی زودهنگام ورود قشر دانشگاهی در این نهضت بود که فراگیر شد و کل جامعه را فراگرفت.
توجه شهید مطهری به دانشگاهیان
مطهری تصریح کرد: در بین یادداشت‌های شهید مطهری که مربوط به بعد از اتفاقات انجمن‌های ایالتی و ولایتی یعنی قبل از قیام ۱۵ خرداد سال ۴۱ است، ایشان در آنجا از جمله آسیب‌های حرکت را این طور می‌گویند که آقایان (علما) به طور کلی نباید چشمشان به طبقه عوام باشد، باید چندهزار محصل خارج و داخل که در دانشگاه تصحیل می‌کنند را درنظر گرفت و دشمن شدن آن‌ها با اسلام بهترین وسیله برای دشمنان دین است، لذا ایشان توجه خاصی به دانشگاه داشتند.
وی در ادامه افزود: موضوع حوزه و دانشگاه یا دین و دانشگاه، موضوعی نیست که فقط در این جامعه مطرح باشد، در غرب نیز این موضوع مطرح است، رابطه‌ای که روحانیت آن‌ها با علم و دانشگاه دارند مورد توجه آن‌هاست. مثلاً این سؤال در آنجا مطرح است که آیا در دانشگاه دولتی می‌توان دپارتمان الهیات داشت؟ چون معتقد هستند که الهیات توأم با تعصب است و دانشگاه باید بی‌طرف باشد و از بودجه دولتی نباید برای الهیات استفاده شود.
مطهری بیان کرد: مثلاً در آلمان دپارتمان الهیات وجود دارد، اما در ایرلند این طور نیست و چنین اجازه‌ای نمی‌دهند، در دهه‌ها ۵۰ و ۶۰ میلادی اساتید نمی‌توانستند بگویند که خداپرست هستیم، ولی امروز مسئله الهیات به شدت در آنجا مطرح است، مخصوصاً بین دانشمندانی که در علوم تجربی و یا در زمینه اجرام آسمانی تحقیق می‌کنند این مسئله نمود بیشتری دارد.
ارتباط صمیمی میان حوزه و دانشگاه
وی در ادامه بیان کرد: اولین شرط نقش‌آفرینی حوزه و دانشگاه در گسترش علوم اسلامی ارتباط صمیمی میان آن‌ها است و اینکه هیچ کدام از موضع برتر برخورد نکنند. این ارتباط نیز باید مستمر باشد. البته این ارتباط در گذشته متفاوت بوده و امروز شاهد این هستیم که در هر دانشگاه نماینده ولی فقیه حضور دارد، اما در آن زمان روحانی به دانشگاه راه داده نمی‌شد.
مطهری تصریح کرد: در سیره شهیدان مطهری و مفتح ارتباط مستقیم با دانشجویان بسیار مهم بوده و اینکه با دانشگاهیان و روشنفکران ارتباط نزدیک و صمیمی داشته باشیم. مثلاً آقای محمدرضا حکیمی می‌گویند که روزی شهید مطهری به من گفت که شما این روشنفکران امروز را خوب می‌شناسید و بین من و آن‌ها ارتباطی برقرار کنید، چراکه می‌خواهم افکار جدید را با این‌ها بحث کنم. حکیمی می‌گوید که این کار را انجام دادم و بعد از مدتی از شهید مطهری را دیدم که می‌گفت ارتباط نزدیکی با دانشگاهیان داریم و جلساتی تشکیل شده که در این جلسات فلسفه اسلامی تدریس می‌کنم و البته اساتید فلسفه غرب نیز در آنجا شرکت می‌کردند و شهید مطهری منظومه را به آن‌ها می‌گفت و آن‌ها نیز فلسفه غرب را می‌گفتند و تطبیق می‌دادند.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی بیان کرد: حتی نقل است که شهید مطهری با یک استادی ارتباط داشت که وقتی بحث می‌کرد، سگش نیز کنارش بود و ایشان نیز ابایی نداشت که وی با سگش حرکت می‌کند؛ لذا مسئله وحدت نیاز به ارتباط صمیمی بین این دو قشر دارد، همچنین از خودگذشتگی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
نبود رویکرد سیاسی و امنیتی
وی در ادامه به شرط دوم در تحقق نقش‌آفرینی وحدت حوزه و دانشگاه در گسترش علوم اشاره و بیان کرد: دومین شرط نبود رویکرد سیاسی و امنیتی است. اگر جایی ارتباطی بین این دو وجود دارد، فوراً آن‌ها را متهم به هدف‌های سیاسی نکنیم.
مطهری با طرح این سؤال که مقصود از علوم اسلامی چیست؟ بیان کرد: اینکه پیامبر(ص) فرمود که «طَلَبُ اَلْعِلْمِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ» مقصود از این علم کدام است؟ نزاعی بین علما در این زمینه صورت گرفته است و کلامی‌ها گفته‌اند که مراد کلام است و یا علمای فقه گفته‌اند که فقه است، اما واقعاً کدام علم است؟ برخی گفته‌اند که یعنی علومی که در مورد اصول و فروع دین بحث می‌کند، برخی دیگر گفته‌اند که مقصود همین علوم بعلاوه مقدمه این‌ها مانند ادبیات عرب است و برخی گفته‌اند که مقصود هر علمی است که در دنیای اسلامی رایج بوده است.
علمی که نیاز جامعه را برطرف کند، اسلامی است
وی در ادامه افزود: نظر درست این است که هر علمی که نیازی از جامعه اسلامی را برطرف کند، در واقع اسلامی است؛ چون اسلام دین جامعی است که رسالت اداره اجتماع را دارد و معتقد است که جامعه اسلامی نباید محتاج جوامع دیگر باشد، بلکه باید خودش متخصص داشته باشد؛ لذا هر علمی که نیازی را برطرف کند اسلامی است، اما آنچه امروز مصطلح است، همین علوم فقه، تفسیر و کلام است و فعلاً نیز مقصود همین‌ها است، اما در واقع علم پزشکی را نمی‌توان گفت که اسلامی نیست، اگر واقعاً کسی با این نیت برود که نیازی را برطرف کند این‌ها علم اسلامی هستند.
برای مشاهده گزارش تصویری اینجا کلیک کنید.
انتهای پیام
