حقیقت حجاب در اسلام چیست/ باورهای سنتی کنار گذاشته شود
گروه اجتماعی - باید ببینیم باور درست در مورد حجاب در اسلام چیست؟ چرا گاهاً وقتی حجاب عنوان می‌شود با موضع‌گیری دختران با این عنوان که چادر به سر نمی‌کنم مواجه می‌شویم، اسلام حجاب را برای امنیت اجتماعی زن تعریف کرده پس می‌توان محجبه بود در عینی که زیبایی پوشش حفظ شود.
در پی توطئه استعمار در مبارزه با فرهنگ غنی اسلام، عاملان استعمار در كشورهای اسلامی، همزمان اقدام به اعمال مشابهی نمودند. «امانالله خان» در افغانستان، «مصطفی كمال آتاتورك» در تركيه و «رضاخان پهلوی» در ايران مأموريت يافتند با مظاهر اسلام مخالفت و مبارزه كنند. استعمارگران دريافته بودند كه مستقيماً نمی‌توانند مسئله كشف حجاب را مطرح كنند؛ لذا بهتر ديدند ابتدا از تغيير لباس مردان شروع كنند زيرا اين كار دو نتيجه داشت. اول اين كه ذهن و روح جامعه را نسبت به تغييرات عمده كه جزء آداب و رسوم اجتماعی به شمار می‌رفت، آماده سازد و دوم اين كه، نحوه عكسالعمل اقشار مختلف مردم را بسنجد.
در اين راستا رضاشاه با مطرح كردن تغيير لباس و كلاه اروپايی (شاپو) و متحدالشكل كردن لباس مردان، اقدام به تغيير لباس اسلامی و كشف حجاب بانوان کرد. وی اين کار شنيع را از خانواده خويش آغاز كرد و سپس به كل جامعه سرايت داد.
نخستين گروهی كه به اين كاروان ضداسلامی پيوست، خانواده وزيران و دستاندركاران نظام استبدادی بودند. در نهايت علی‌رغم مخالفتهای فراوان مردم مسلمان و علما و نيز وقوع حادثه خونين مسجد گوهرشاد مشهد در اعتراض به كشف حجاب، رضاخان در هفدهم دی‌ماه 1314ش، در جشن فارغ التحصيلی دانشسرای مقدماتی دختران در تهران، قانون كشف حجاب زنان را به طور آشكار آغاز کرد و خود به اتفاق همسر و دخترانش كه بدون حجاب بودند در اين جشن شركت كرد. مأموران رضاخان در راستای اجرای اين قانون، شب و روز در كوچهها و خيابانها گشت می‌زدند و هر جا زنِ باحجابی را می‌يافتند، با خشونت با او برخورد، چادرش را برمی‌داشتند و مردان را مجبور می‌كردند تا زنهايشان را سر برهنه به خيابانها و مجالس ببرند. با اين همه، عده زيادی از زنان مسلمان، با به جان خريدن همه خطرات و تحقيرها، تا پايان حكومت رضاخان و پس از آن حاضر به ترک حجاب خود نشدند و با مقاومت، افتخار نسلهای آينده شدند.
تلقی‌های سنتی از حجاب کنار گذاشته شود
زهرا حاجی‌پور، کارشناس حوزه عفاف و حجاب در گفت‌وگو با ایکنا از یزد، اظهار کرد: آنچه مهم است اینکه تلقی‌های سنتی از حجاب که بعضاً در جامعه وجود دارد، کنار گذاشته شود، در اسلام آیا حجاب فقط در چادر تعریف شده و یا حجاب چیز دیگری است که به عنوان مکمل حجاب مسئله‌ای به عنوان چادر در کنار آن قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: آنچه در آموزه‌های دینی داریم پوشش زن و برجستگی‌های بدن اوست و پوشش چادر در سطح بالایی قرار دارد.
حاجی‌پور با اشاره به اینکه محجبه بودن مساوی چادری بودن نیست گفت: بعضی از مادران برای فرزند خود چادر می‌دوزند که دست و پای کودک را فرا گفته و باعث آزار و اذیت او می‌شود که این نوعی دلزدگی رابرای کودک رقم می‌زند و با این کار خود به خود به کودک نشان می‌دهیم که حجاب چقدر سخت است و باید بواسطه آن اذیت شود.
این کارشناس حوزه عفاف و حجاب افزود: وقتی می‌خواهیم به کودک خود حجاب را آموزش دهیم در ابتدا باید یک تلقی درست از حجاب برای او ایجاد کنیم و می‌توانیم در ابتدای آموزش از حجاب رنگی استفاده کنیم.
مسئله حجاب با در نظر گرفتن زیبایی‌های آن
وی ادامه داد: باید ببینیم باور درست در مورد حجاب در اسلام چیست، می‌توان در ابتدا با توجه به شرایط هوایی منطقه و متناسب با اقلیم بهترین نوع حجاب که کمترین آزار را به کودک می‌رساند، در عین حال قشنگ‌ترین و زیباترین حجاب را به فرزند خود هدیه دهیم.
حاجی‌پور بیان کرد: اگر تأثیر زیبایی حجاب را به کودکان مدنظر نداشته باشیم، فرزندان ما در آینده با مشکل مواجه می‌شوند و می‌توان در زیباترین نوع پوشش، حجاب را برای فرزندان به ارمغان آورد و حس زیبا دوستی دختران را در کنار حجاب در نظر بگیریم و قطعاً در این موقع با موفقیت در این زمینه همراه خواهیم بود.
وی ادامه داد: چرا گاهاً وقتی حجاب عنوان می‌شود با موضع‌گیری دختران با این عنوان که چادر به سر نمی‌کنم، مواجه می‌شویم، اسلام حجاب را برای امنیت اجتماعی زن تعریف کرده پس می‌توان محجبه بود در عینی که زیبایی پوشش حفظ شود.
این کارشناس گفت: تلقی‌های داعشی‌گونه که گفته می‌شود زن در اجتماع نباشد باید کنار گذاشته شود این در حالی است که اسلام با حضور زنان در اجتماع مخالفتی نکرده و می‌توان زیبایی زن که نعمت است را به بهترین شکل ممکن مدنظر داشت، در واقع حجاب نباید موجب آزار و اذیت شود چرا که حجاب نعمت است و باید بواسطه آن انس و الفت در بین اعضای خانواده ایجاد شود که اگر بانوان این زیبایی را به اجتماع آورند این نعمت به نقمت تبدیل می‌شود و کانون خانواده متزلزل خواهد شد.
تعبیرهای نو از مفاهیم دینی ارائه شود
حاجی‌پور افزود: شکل درست تلقی حجاب باید در افکار عمومی اصلاح شود که در این زمینه ما احتیاج به تعبیرهای نو و بدیع از مفاهیم دینی داریم و می‌توان تلقی درست از حجاب برای جوانان را داشته باشیم و در عین حال رنگ و زیبایی حجاب او را تحسین کنیم.
وی ادامه داد: وقتی حجاب تحسین شود این حس تحسین کودک که به آن علاقه خاصی نشان می‌دهد، مدنظر قرار گرفته است چرا که فضای مجازی دست به استحاله فرهنگی گسترده زده و همه می‌دانیم که دشمن نفوذ فرهنگی را توطئه‌چینی می‌کند که اگر زنان جامعه را به سمت و سویی که خود می‌خواهند، سوق دهند مردان جامعه نیز به دنبال آنها می‌آیند.
حاجی‌پور افزود: نظریه‌پرداز یهودی می‌گوید: زنان را به دست بگیرید همه چیز به دنبال آن خواهد آمد که این نشان‌دهنده اثر عمیق زنان در فضای اجتماع است.
وی ادامه داد: استحاله فرهنگی به واسطه فضای مجازی جوانان را تحت تأثیر قرار داده و رواج پیدا می‌کند و در حال تغییر ذائقه جوانان ما است و این در حالی است که آن طرف با این همه جاذبه بی‌حیایی را تبلیغ می‌کند پس ما نباید این طرف با آن مقدار جاذبه بالا حیا و عفت را تعریف کنیم؟
مفاهیم دینی با بیان شیوا منتقل شود
این کارشناس بیان کرد: می‌توان با منطق و اصول درست در مدارس و دانشگاه‌ها با نسل جوان صحبت کنیم و مفاهیم دینی را با بیان زیبا آموزش دهیم چرا که نوجوانان و جوانان ما دل‌های پاک دارند و حرف حق را به خوبی می‌پذیرند و اینکه با دیدن پوشش نامتعارف یک جوان گفته می‌شود بی‌قید و لامذهب شده، درست نیست زیرا جوانان با بیان زیبا از حرف حق به خوبی استقبال می‌کنند، اینکه کسی درست مفاهیم دینی را برای آنها بازگو کند نداریم و ضعف از چند جا است، رسانه‌ها به خوبی عمل می‌کنند و با جاذبه و از آن طرف متصدیان فرهنگی جامعه ما خوب عمل نمی‌کنند که قطعاً سمت و سوی جوانان ما به سمت کسی است که قوی عمل می‌کند.
وی ادامه داد: اگر درست عمل کنیم نسل امروز با بیان منطق قطعاً همراهی خواهند کرد و آن را می‌پذیرند و او را به فکر وا می‌دارد که چرا ما باید به دنبال تغییر اندیشه باشیم نه تغییر رفتار.
حاجی‌پور افزود: 27 تا 28 ارگان مسئول عفاف و حجاب در کشور هستند و فقط نیروی انتظامی کار می‌کند در حالی که نیروی انتظامی باید به عنوان آخرین ارگان و مبارزه با مانکن‌های خیابانی وارد عمل شود، کار به شدت فرهنگی دینی است و ما به نسل امروزی الگو ندادیم.
ادبیات جدید از حجاب تعریف شود
این کارشناس حوزه عفاف و حجاب در پاسخ به اینکه اقدامات انجام شده در حوزه عفاف و حجاب را کافی می‌دانید گفت: اقدامات کافی نیست و به شدت هم ناقص است واگر به این وضعیت ادامه پیدا کند مسئله پوشش با بحران مواجه می‌شود و در حال حاضر بارقه‌های آن را در فضای اجتماعی می‌بینیم، باید ادبیات جدید در مورد حجاب تعریف کنیم و من فکر می‌کنم این اقدام باید توسط روحانیون و کسانی که در حوره دینی فعالیت دارند و همچنین دست‌اندرکاران اجرایی در حوزه فرهنگی، باید آن تئوری‌ها را در فضای عمومی عملی کنند.
وی گفت: مثلاً ساماندهی مد و لباس در کشور باید مورد توجه باشد، ما لباس‌های زیبای سنتی براساس اقلیم‌ها و بافت فرهنگی می‌توانیم طراحی کنیم چرا حمایت نمی‌شود، حتی گلایه تعدادی از اعضای کمیته مد و لباس کشور نیز این است که از لحاظ تأمین پارچه، برپایی نمایشگاه حمایت نمی‌شویم و قیمت تمام شده مانتوها زیاد است و مردم نمی‌توانند بخرند و مدیریت و حمایت را دراین زمینه می‌طلبد.
حاجی‌پور بیان کرد: اشتباهی که در حوزه فرهنگی انجام می‌شود این است که کار مقطعی انجام می‌شود مثلاً مبلغ تربیت می‌شود و به صورت مقطعی وارد مدارس می‌شوند.
فعالیت فرهنگی مقطعی نباشد
وی با اشاره به اینکه دانشمند ژاپنی معتقد است که کار فرهنگی یعنی تو امروز کار کن پنجاه سال دیگر نتیجه آن را ببین گفت: کار فرهنگی باید استمرار داشته باشد و اینکه دانه‌ای کاشته می‌شود قطعاً رها نمی‌شود و باید مراقبت شود تا به رشد خود برسد.
حاجی‌پور افزود: متأسفانه متصدیان فرهنگی کار مقطعی انجام می‌دهند و نیروهای آموزش دیده داریم ولی در این همه مدارس نهایتاً دوبار در طول سال می‌توانند حضور یابند ولی نوجوان از نظر رسانه‌ای هر دقیقه در فضای مجازی تغذیه می‌شود و این در حالی است که مبلغان ما سالی دوبار و یا درمناسبت‌های مختلف در جمع نوجوانان و جوانان حضور می‌یابند.
وی گفت: برای کار فرهنگی تیم منسجم نیاز است که به طور مستمر فعالیت داشته باشند، اینکه حوزه علمیه، ستاد مردمی عفاف و حجاب یک مدت خاصی و یا به مناسبت‌های مختلف در جمع دانش‌آموزان حضور داشته باشد و مستمر نباشد، از آن طرف دشمن هر دقیقه هر لحظه کار می‌کند و فعالیت آنها استمرار دارد، به طور یقین نتیجه‌ای نخواهد داشت.
لزوم نهادینه کردن اعتقادات در سنین کودکی
این کارشناس تصریح کرد: پیشنهاد من این است که در فعالیت آموزشی مخصوصاً دوره ابتدایی و مهد کودک‌ها باید توجه شود و مبلغان باید در این دوره‌ها فعالیت داشته و زیرساخت فرهنگی را در کودکی بسته شود و مادران را آموزش دهیم و کودکان را با مفهوم درست حجاب آشنا کنیم، در این صورت است که نتیجه می‌گیریم.
وی گفت: در مقاطع سنی بالاتر به دنبال چرایی هستند و باید چرایی درست از حجاب به آنها ارائه شود و این چرایی با منطق همراه بوده و بدون هیچ غرض‌ورزی و توهین و افترا صورت گیرد و نهادینه کردن اعتقادات در سنین کودکی باشد.
تبیین علل گرایش به بدحجابی
بهروز اسلامی، مدیر مرکز مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی استان یزد نیز به ایکنا گفت: هیچ مسئله اجتماعی را نمی‌توان به صورت تک علتی مورد بحث و ارزیابی قرار داد، ذات پدیده‌های اجتماعی چند بعدی و چند علتی بودن آن است که پدیده گرایش یا گریز از حجاب هم از این قاعده مستثنی نیست.
وی ادامه داد: طبق تحقیقات انجام شده علل گرایش به بدحجابی یا گریز از حجاب را می‌توان از زوایای مختلف فردی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی تبیین کرد که احساس گرایی خام، اختلال شخصیتی، غریزه خودآرایی را می‌توان از جمله عوامل فردی نام برد.
اسلامی جامعه‌پذیری ناهمگون یا ضعیف، تهاجم فرهنگی، از خود بیگانگی و غرب‌گرایی، ضعف اعتقادی، بحران‌های هویتی، تغییرات اجتماعی جامعه، شکاف نسلی، نبود الگوی پوششی متنوع، عدم توجه به مشترک بودن فضای اجتماعی، مدگرایی و تنوع طلبی را از عوامل فرهنگی برشمرد و گفت: اثرپذیری از شبکه‌های ارتباطی و اجتماعی، ضعف کنترل اجتماعی، بی تفاوتی والدین و سخت‌گیری‌های آنان، نپذیرفتن وضع موجود از عوامل اجتماعی هستند.
مدیر مرکز مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی استان یزد ضعف نگاه، استراتژیک به مسائل فرهنگی، تنوع و تعدد سازمان‌های مسئول و نداشتن تلاش جدی و برنامه‌ریزی نشده برای اقناع فرهنگی، بی‌توجهی به جنبه‌های اخلاقی و ترببتی حجاب و پیامدهای منفی و رعایت نکردن آن، تلقی نکردن بدحجابی و بی‌حجابی به عنوان یک معضل اجتماعی، کم‌توجهی به الگوسازی، کم‌توجهی یا بی‌توجهی به نقش ساختارهای نظارتی غیررسمی، ضعف برنامه‌ریزی در تأمین نیاز جنبی و ایجاد و امکان ازدواج به هنگام جوانان از عوامل سیاسی هستند.
وی در پاسخ به اینکه اقدامات انجام شده در حوزه حجاب مثمرثمر بوده و کفایت می‌کند بیان کرد: اقدامات مسئولان در حوزه ترویج فرهنگ عفاف و حجاب حداقل به دو صورت کمی و کیفی می‌توان مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد.
فعالیت دستگاه‌های متولی مورد ارزیابی قرار گیرد
اسلامی افزود: اول اینکه اقدامات کافی بوده است یا خیر و دوم اینکه آیا اقدامات در زمان و مکانی و جامعه هدفی که باید و شاید اتفاق افتاده است یا خیر؟ به نظر می‌رسد با توجه به تعداد دستگاه‌های متولی این امر که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در حوزه ترویج فرهنگ عفاف و حجاب فعال هستند و وظیفه مستقیم و غیرمستقیم دارند و از طرفی نوع پوشش و حجاب در بین نسل جوان، این اقدامات یا کافی نبوده یا اثربخشی کافی نداشته است.
مدیر مرکز مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی استان یزد بیان کرد: به نظر می‌رسد تا زمانی که فعالیت‌های هر دستگاه به صورت مشخص مورد ارزیابی چه به لحاظ اثربخشی چه به لحاظ تعداد اقدامات قرار نگیرد و اقدامات صورت گرفته مورد تحلیل و آسیب‌شناسی دقیق قرار نگیرد ما کماکان در مسائل فرهنگی به خصوص ترویج حجاب و عفاف دارای مشکلات عدیده‌ای خواهیم بود که همین مشکلات می‌تواند زمینه‌ساز و تسریع کننده آسیب‌های اجتماعی بیشتری باشد.
گزارش: اعظم السادات میرجلیلی
انتهای پیام
