ترجمه قرآن بدون توضیح کارآیی ندارد/ همسویی علم و عمل در تأثیر کلام بر مخاطب

حسین استادولی، مترجم و مفسر قرآن، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، در خصوص تأثیر رفتار مؤمنان بر تبلیغ و ترویج دین گفت: زمان پیامبر(ص) تعداد افرادی که براساس رفتار ایشان به اسلام روی آوردند، چند برابر افرادی بود که براساس گفتار و حتی معجزات ایشان مسلمان شدند.

وی در خصوص راز موفقیت برخی روحانیون در جذب مردم ادامه داد: باید توجه داشت که ذات انسان به گونه‌ای است که می‌تواند با زبان به چیزی شعار دهد و در باطن خلاف آن عمل کند؛ برخلاف موجودات دیگر. در بین موجودات دیگر اگر حیوانی عصبانی شود، به دیگری حمله می‌کند و این عصبانیت را بروز می‌دهد اما در بین انسان‌ها، در اکثر مواقع، این عصبانیت بروز داده نمی‌شود و انسان تظاهر به رفتار دیگری می‌کند. اگر کسی بفهمد شخصی دل و زبانش با هم یکی است و تظاهر به رفتاری نمی‌کند، به آن شخص ارادت پیدا می‌کند و حرف و عملش را قبول می‌کند.

استادولی درباره ترجمه‌های قرآن بیان کرد: اعتقاد دارم که ترجمه قرآن بدون توضیح کارآیی ندارد. در ترجمه‌هایی که تاکنون داشته‌ام، حتماً توضیحاتی را در کنار ترجمه ذکر کرده‌ام که به درک بهتر قرآن کمک کرده است.

وی افزود: به طور کلی ترجمه شامل دو نوع «مقابل» و «زیر» است. در ترجمه مقابل توضیحاتی وجود دارد که در قالب پاورقی به ترجمه افزوده می‌شود، اما در ترجمه زیر توضیحات خیلی کوتاهی در پرانتز افزوده می‌شود که به نظر من کافی نیست، زیرا آیات زیادی نیازمند توضیح هستند.

این مترجم و مفسر قرآن اظهار کرد: برای مثال در آیات ارث (سوره نساء، آیه 11) سهم دختر را ذکر می‌کند و در پایان سوره نیز به سهم دختر اشاره می‌کند که با هم تناقض دارد و سؤالات زیادی در این باره از من پرسیده شده است.

استادولی اظهار کرد: درباره این آیات باید توضیحاتی ذکر شود که در آیات اول منظور خواهر مادری و در انتهای سوره منظور خواهر پدر مادری یا پدری است. اگر این توضیحات ذکر نشود، افرادی ادعا می‌کنند که قرآن تناقض دارد و همین باعث تفرقه می‌شود.

وی ادامه داد: در آیه 59 سوره انعام «وَعِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ في‏ ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ في‏ کِتابٍ مُبينٍ» منظور از وجود داشتن همه چیز در قرآن کریم، همه چیز در مورد هدایت بشر است، نه اینکه قرآن در خصوص همه چیز سخن گفته باشد.

این مترجم و مفسر قرآن کریم گفت: هر مترجم باید مسلط به علومی باشد؛ از جمله صحف(کلمه‌شناسی)، نحو(جمله‌شناسی)، لغت(واژه‌شناسی)، هنرشناسی، اصطلاح‌شناسی، موضوع‌شناسی، تفسیر، تحریف‌شناسی(که شامل قرآن نمی‌شود) و تصحیف‌شناسی(مربوط به اشتباهات سهوی است).

استادولی بیان کرد: در خصوص مترجم‌های قرآن باید ویژگی‌های دیگری را هم مانند پاک دلی و ایمان به قرآن را در نظر گرفت، زیرا شخصی که در علم ترجمه ماهر باشد اما به نوشته‌های این کتاب باور نداشته باشد، نمی‌تواند به درستی منظور و مفهوم آن را منتقل کند و یا حتی ممکن است دچار اشتباهاتی شود.

وی در مورد لزوم تجدید ترجمه‌ها افزود: کیفیت ترجمه‌ها متفاوت است. برای مثال در ترجمه الهی قمشه‌ای واضح است که به هر دلیلی تفسیرها مطالعه نشده و فقط براساس اطلاعات الهی قمشه‌ای نوشته شده‌اند؛ پس اشتباهات زیادی در این نوع ترجمه مشاهده می‌شود؛ لذا کیفیت ترجمه اقتضا می‌کند که ترجمه‌های کامل‌تری نیز ارائه شود.

این مترجم و مفسر قرآن کریم یادآور شد: ترجمه هم می‌تواند انحراف ایجاد کند و هم می‌تواند مانع انحراف شود. قرائت‌های قرآن متفاوت است اما آیا ملاکی برای تشخیص حق از باطل وجود دارد؟ قاعدتاً ملاک‌هایی وجود دارند که یکی از آن‌ها زبان اعراب است. در علم ترجمه مترجم نباید عقاید خود را تأثیر دهد.

استادولی اظهار کرد: در هر مذهبی مترجم می‌تواند براساس عقاید خود یک آیه را ترجمه کند، در حالی که همان آیه معنا و مفهوم دیگری داشته باشد. بنابراین با توجه به عقاید متفاوت هر مترجم، باید ملاکی باشد تا ترجمه درست از نادرست تشخیص داده شود.

وی ادامه داد: عده‌ای حتی در زمان حضرت امیرالمؤمنین معتقد بودند که در قرآن تناقضاتی وجود دارد. در پاسخ به این افراد باید گفت که در قرآن تناقض وجود ندارد و اگر هم تناقض به نظر می‌رسد، پاسخ دارد و قابل حل است.

انتهای پیام