نگاه تحقیرآمیز مسئولان به فرهنگ عامل مظلومیت بودجه‌ای آن است

«مظلومیت حوزه فرهنگ» عبارتی است که غالباً در هنگام ارائه لایحه بودجه از طرف دولت به مجلس از سوی کارشناسان و نخبگان فرهنگی و برخی نمایندگان مجلس به کرات در همه سال‌ها شنیده شده و کم بودن بودجه حوه فرهنگ در قیاس با سایر حوزه‌ها مسئله‌ای است که ربطی به شرایط تحریم و تنگنای اقتصادی ندارد و در شرایط گشایش و شکوفایی نیز همواره حوزه فرهنگ در آخرین اولویت قرار داشته است. البته در کنار دولت، مظلومیت حوزه فرهنگ در مجلس با استقبال و بی‌میلی نمایندگان به حضور در کمیسیون فرهنگی خود را نشان می‌دهد. لذا مناسب است چرایی تبدیل حوزه فرهنگ به اولویت آخر دولت‌ها و مجالس مختلف، با وجود تأکید فراوان بر فرهنگی بودن انقلاب اسلامی، مورد بحث و بررسی کارشناسان و صاحب‌نظران قرار گیرد.

تفاوت تعریف فرهنگ در کشور با روح واقعی فرهنگ 

مجتبی رحماندوست، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره ریشه‌های اصلی بی‌توجهی به حوزه فرهنگ در مجموعه دستگاه‌های حاکمیتی گفت: دلیل عمده این بی‌توجهی در درجه اول این است که تعریف فرهنگ در کشور با واقعیت و روح فرهنگ متفاوت است و فرهنگ از سوی مسئولان در حد مسائل جزئی و کوچک تحقیر می‌شود و لذا داوطلبان عضویت در کمیسیون فرهنگی مجلس کمتر از سایر کمیسیون‌هاست.

وی با بیان اینکه فرهنگ روح جامعه است، گفت: کلیه مختصاتی که در جامعه گفتمان‌سازی می‌کند از فرهنگ نشئت می‌گیرد. متأسفانه یک تلقی حداقلی از فرهنگ در میان مسئولان شکل گرفته و در مقام مقایسه فرهنگ همتراز با بخش روابط عمومی دستگا‌ه‌ها در قیاس با سایر بخش‌های سازمانی دیده می‌شود که مسئولان آن را توجیه‌‌کننده کارهای خود می‌دانند. زمانی که به فرهنگ نگاهی تحقیرآمیز و دست چندم وجود داشته باشد، افراد تمایلی به هزینه کردن، بودجه دادن و عضو شدن در سازمان‌های فرهنگی پیدا نمی‌کنند.

رحماندوست اظهار کرد: از سوی دیگر تعداد زیاد فارغ‌التحصیلان رشته‌های فنی و مهندسی و حضور آنها در مسئولیت‌های مختلف و حتی مدیریت حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی سبب می‌شود این مدیران به دلیل نگاه سطحی به موضوع فرهنگ اقبالی هم به مقولات فرهنگی نشان ندهند. در نتیجه، تخصیص بودجه به این حوزه در اولویت آخر قرار گیرد و این عیب بزرگی است.

درک نادرست مسئولان از حوزه فرهنگ 

نماینده سابق مجلس بیان کرد: نکته سوم اینکه در کشور نگاهی جانبدارانه به مسائل فرهنگی وجود دارد و بخشی از موضوعات نام فرهنگ به خود گرفته است و برخی مقامات دولتی وقتی می‌خواهند از فرهنگ، بودجه‌های فرهنگی و ابهام در هزینه‌کرد این بودجه‌ها صحبت کنند، برای نمونه از بودجه جامعةالمصطفی، نهادهای قرآنی و دبیرخانه شوراهای مرتبط با حوزه فرهنگ دینی نام می‌برند. در حالی که برخی از این مجموعه‌ها نه تنها از نهادهای رسمی دانشگاهی اهمیت کمتری ندارند، بلکه شاید اهمیت بیشتری داشته باشند.

وی یادآور شد: این در حالی است که سایر نهادها و دستگاه‌های مرتبط با حوزه فرهنگ در آموزش و پرورش، آموزش عالی و ...و عملکرد آن‌ها دیده نمی‌شود. لذا این نگاه سرزنش‌آمیز به حوزه فرهنگ در ادبیات برخی مقامات اجرایی دولتی با مثال زدن از برخی نهادها، مؤسسات و دبیرخانه‌های شوراهای غیردولتی فرهنگی، توجیه‌‌کننده کاستن بودجه‌های فرهنگی حوزه شده است. این نشانه نگاه نادرست و جا‌نبدارانه از فرهنگ و درک نادرست از این حوزه در میان برخی مسئولان و مقامات دولتی است.

رحماندوست ابراز کرد: البته کمیسیون فرهنگی در این چند سال تلاش کرده در برابر کاهش و کمبود اعتبارات حوزه فرهنگ در لایحه بودجه مقاومت کند و در حد مقدور بر آن افزوده است.

بخشی از مشکلات اقتصادی ریشه فرهنگی دارد

رحماندوست درباره نقش افزایش مشکلات اقتصادی در کاهش بودجه فرهنگی یادآور شد: مسئله دیگر اینکه مشکلات اقتصادی علاوه بر اینکه به سیاست‌های نادرست اقتصادی و آزمون و خطاهای دولت مرتبط است به حوزه فرهنگ نیز برمی‌گردد. اگر انسان‌ها روحیه کار، تلاش شبانه‌روزی، مسئولیت‌پذیری، مستقل بودن با کسب درآمد و جهادگری داشته باشند، هرچند اینها عوامل فرهنگی و هویتی است، شاید بخشی از مشکلات اقتصادی هم حل شود.

وی در پایان گفت: اینکه بیان می‌شود آستانه تحمل مردم کاهش یافته، پرخاشگری در جامعه افزایش یافته و یا قانون در جامعه رعایت نمی‌شود، مشکلات فرهنگی است نه اقتصادی. براین اساس اگر فرهنگ در جایگاه خودش به مثابه گفتمان حاکم بر جامعه، سازنده جامعه و نشانگر حرکت جامعه به سمت ارتقا تعریف شود، آن زمان درباره تخصیص بودجه به این حوزه مهم از سوی دولت تجدیدنظر خواهد شد، اما در شرایط فعلی نگاه به فرهنگ نگاهی نادرست و حتی منحط است.

گفت‌وگو از مهدی مخبری

انتهای پیام