کپی‌برداری از هالیوود در آثار دفاع مقدس کارساز نیست/ فریاد زدن پیام به شعارگویی می‌انجامد

عبدالرضا اکبری، بازیگر سینما و تلویزیون، در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایکنا؛ درباره ویژگی و شاخصه‌های سینمای دینی، اظهار کرد: اظهارنظر‌های گوناگونی درباره سینمای دینی صورت گرفته است و یک نقطه اشتراک در این زمینه وجود دارد، آن‌هم اینکه فیلم دینی تنها آثاری را در برمی‌گیرد که در آن زندگی ائمه معصومین(ع) مورد توجه قرار گرفته است، این نگاه در شرایطی بر سینمای دینی حاکم است که روابط انسانی و اخلاقی در دسته‌بندی سینمای دینی لحاظ می‌شود.وی افزود: نکته‌ای که به آن توجه نمی‌شود عنوان‌بندی‌های نادرست است؛ زیرا معتقدم در جامعه‌ای که پایه و اساسش دین است و مردم با فرهنگی رشد یافته‌اند که با آموزه‌های اسلامی پیوند خورده، هر اثری به گونه‌ای دینی تلقی می‌شود. شاید بهتر است بپرسیم فیلمی با مضمون دروغگویی آیا یک اثر دینی محسوب می‌شود؟ اگر جواب به این سؤال مثبت باشد دیگر ژانرسازی چه معنایی دارد، اما اگر جواب منفی است باید به دنبال تعریف جدیدی برای فیلم دینی باشیم.

 

اکبری در پاسخ به این سؤال که آیا سفارشی‌سازی در حوزه سینمای دینی آسیبی برای این گونه تولیدات محسوب می‌شود؟ گفت: کمتر فیلمی را در سینمای جهان می‌توان پیدا کرد که بر مبنای سفارش تولید نشده باشد. در این میان کار‌های بسیار فاخری هم وجود دارد، اما آنچه باعث می‌شود یک اثر سفارشی کیفیت پایینی پیدا کند دخالت‌هایی است که صاحب سرمایه در ساخت انجام می‌دهد. این اتفاق بار‌ها در سینمای ما رخ‌داده و همیشه هم منجر به شکست شده است.

وی متذکر شد: نکته‌ای در حوزه سفارش‌سازی وجود دارد؛ فیلم‌سازی که کار سفارشی تولید می‌کند شاید به معنایی که تبلیغ می‌کند اعتقاد هم داشته باشد، اما چون پیامش با ابزاری صحیح به بیننده منتقل نشده، نمی‌تواند جذابیت به همراه داشته باشد. البته ممکن است عده‌ای این سؤال را مطرح کنند که اگر فیلمی جذابیت ظاهری داشته باشد، اما پیامش دستوری و سفارشی باشد چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد. باید بگویم که این قبیل کار‌ها شاید در مقطعی با استقبال برخی جریانات مواجه شوند، اما مطمئن باشید که در اذهان باقی نخواهند ماند.

 

بازیگر فیلم «کانی مانگا» درباره کیفیت کار‌های معناگرا در سینمای غرب چنین توضیح داد: فاصله سینمای ما با هالیوود بسیار زیاد است، زیرا آن‌ها از افراد آگاه و فیلم‌سازان خبره در کارهایشان بهره می‌برند. در سینمای ایران اگر قرار باشد فیلمی دینی ساخته شود تنها از یک کارشناس مذهبی به‌عنوان مشاوره استفاده می‌شود تا اصطلاحاً کارشان کیفیت لازم را دارا باشد. این در حالی است که مشاور تنها یک بخش از کار را شامل می‌شود، زیرا نیاز است آگاهی حداقلی از موضوع در بین دیگر عوامل فیلم هم وجود داشته باشد.

اکبری با بیان مثالی تصریح کرد: «نجات سرباز رایان» فیلمی کاملاً معناگرا و دینی می‌دانم که بسیاری از موضوعات و آموزه‌های دینی و اخلاقی در آن مشاهده می‌شود. در بخش‌هایی از فیلم صحبت با خدا وجود دارد. این سکانس به دل می‌نشیند، چون داستان چنین صحنه‌ای را طلب می‌کند، اما در فیلم ایرانی عموماً این دست صحنه‌ها بدون پشتوانه فیلم‌نامه در کار جا داده‌شده تا تنها ظاهر حفظ شود.

 

تقلید چاره کار نیست
وی یادآور شد: برخی مواقع این تصور پیش می‌آید که کپی‌برداری از فیلم‌های خوب خارجی می‌تواند ما را به سرمنزل مقصود برساند، درصورتی که تقلید چاره کار نیست، بلکه الگوبرداری می‌تواند اقدام خوبی در این جهت باشد. برای درک بهتر این مسئله اگر به برخی فیلم‌های دفاع مقدسی نگاهی بیندازید متوجه خواهید شد با کپی‌برداری از فیلم‌های هالیوودی در پی جذب تماشاگر هستند. این تولیدات شاید ظاهری زیبا داشته باشند، اما با مردم ارتباطات برقرار نمی‌کند، چون تماشاگر متوجه غریبه بودن کار بافرهنگ خود می‌شود.

این بازیگر با بیان اینکه دانش کتابخانه‌ای هم قادر نیست کمک چندانی به سینما بکند، گفت: وقتی از بالا بردن آگاهی در ساخت فیلم‌های دینی حرف زدم شاید این تصور پیش آید که مطالعه به‌تنهایی قادر است این نقصان را پوشش دهد، در صورتی که معتقدم در کنار مطالعه کتابخانه‌ای باید نسبت به موضوعات مدنظر آگاهی میدانی نیز داشت؛ برای مثال اگر قرار است فیلمی درباره عملیات بیت‌المقدس بسازیم صرف خواندن مطالب و اطلاعات برای فیلم‌ساز کافی نخواهد بود، بلکه انتظار می‌رود با افرادی که آن واقعه را درک کرده و در منطقه عملیاتی زندگی کرده‌اند صحبت شود. این مسئله به بالا رفتن کیفیت کار‌های موردنظر منجر می‎شود.

 

اجتناب از داد زدن پیام
این بازیگر به فیلم‌سازانی که خواهان کار در حوزه موضوعات دینی هستند، پیشنهاد کرد: برای اینکه فیلم دینی یا معناگرا کیفیت لازم را داشته باشد باید تا حد توان از داد زدن پیام دوری کند؛ زیرا فریاد زدن پیام در حقیقت همان شعارگویی است که هیچ‌گاه به نتیجه‌ای مثبت ختم نشده است.

بازیگر سریال «آنام» تأکید کرد: در کنار عواملی که به آن اشاره کردم باید به نقش بودجه در تولیدات دینی یا معناگرا هم اشاره کنم. در فیلم‌هایی که قرار است آموزه‌های ارزشی مطرح شود باید ظاهر نیز فاخر باشد. این مطلب در عموم فیلم‌های ما رخ نمی‌دهد، چون این نگاه رایج است، کارهای دینی می‌توانند با حداقل هزینه تولید شود. جالب است که در این آثار هزینه اصلی روی دستمزد بازیگران است، در صورتی که باید در قدم اول فضاسازی مناسب لحاظ شود.

 

کارهای ملاقی‌پور تکرار نشد
وی در انتها درباره فیلم «پناهنده» و نگاه زیبایی ملاقلی‌پور به رزمندگان تصریح کرد: سال‌ها پیش مرحوم رسول ملاقلی‌پور فیلمی با نام پناهنده را جلوی دوربین برد. در این کار بچه‌های جنگ به‌گونه‌ای نشان داده شدند که تا آن روز در فیلم‌های سینمایی ندیده بودیم، حتی منافقین هم ظاهری متفاوت داشتند، اما نمی‌دانم چه شد که دیگر چنین کار‌هایی تولید نمی‌شود، حتی شرایط به‌گونه‌ای نبود که ملاقلی‌پور بازهم چنین کاری را تولید کند.

 

انتهای پیام