دیپلماسی فعال‌تر و شنیده شدن صدای واحد از ایران، اهرم فشار به اروپاست
گروه سیاسی ــ کارشناس مسائل اروپا با اشاره به برخی اقدامات ضد ایرانی اخیر اروپا و تعلل در اجرای ساز و کار مالی گفت: ذاکره و دیپلماسی فعال‌تر و شنیده شدن یک صدای واحد از کشور فشار بیشتری به اروپا وارد خواهد کرد. البته در کنار این مسائل پرهیز از یک سری اقدامات و سخنان هیجانی و تحریک‌کننده به بروز این اتفاق کمک خواهد کرد.
در طی روزهای اخیر اقدامات ضد ایرانی برخی کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا علیه ایران افزایش یافته است که از جمله آنها می‌توان به تحریم یک نهاد اطلاعاتی و دو فرد ایرانی، برگزاری کنفرانس ضد ایرانی در لهستان در ماه آینده و سخنان سخنگوی وزیر امور خارجه فرانسه درباره غیر متعارف بودن برنامه موشکی ایران اشاره کرد. در کنار این موارد اروپا در اجزرای ساز و کار مالی همچنان تعلل می‌ورزد و هنوز این برنامه را به مرحله عملیاتی نرسانده است.
علیرضا ثمودی، عضو هیئت علمی دانشگاه مفید قم و کارشناس عالی مسائل اروپا، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره این رویکرد ضد ایرانی اروپا و ارتباط یا عدم ارتباط آن مسئله اجرای ساز و کار مالی گفت: روابط بین ایران و کشورهای اروپایی در چند حوزه مشخص از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی تا به امروز دچار تنش بوده است. یک حوزه سلاح‌های کشتار جمعی است که در بحث هسته‌ای خود را بروز و ظهور داد و مباحث اختلافی دیگر نیز تروریسم، صلح اعراب و اسرائیل و حقوق بشر است و در هر مقطعی معمولا یکی از این مسائل بیشتر برجسته شده است. برای نمونه موضوع تروریسم و حقوق بشر در موضوع دادگاه میکونوس و سلمان رشدی بیشتر مطرح شد.
وی ادامه داد: به نظر من اروپا تمایل دارد روابط با ایران را حتی بعد از خروج دولت امریکا از توافق هسته‌ای حفظ کند، اما باید این را در نظر گرفت مسئله هسته‌ای تنها یکی از حوزه‌های اختلافی ایران و اروپاست و تروریسم و حقوق بشر نیز همچنان از مسائل مهم اختلافی دیگر است هر چند در مقاطع مختلف تحت‌الشعاع مسائل دیگر قرار گرفته است.
ثمودی درباره برگزاری کنفرانس ضد ایرانی در لهستان در ماه آینده گفت: لهستان نگاه آتلانتیک‌‌گراتری دارد و اگر به یاد داشته باشید چندی پیش هم که موضوع تهیه یک ساز و کار مالی از سوی اتحادیه اروپا برای ارتباط با ایران مطرح بود لهستان از جمله کشورهای موافق تحریم علیه ایران بود. لهستانی‌ها با توجه به نزدیکی به روسیه و مشکلاتی که با روس‌ها به دلیل ذهنیت منفی تاریخی نسبت به آنها دارند توجه بیشتری نسبت به واشنگتن دارد و سعی میکند رضایت امریکا را بیشتر جلب کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه مفید درباره تعلل اروپایی‌ها در اجرای ساز و کار مالی گفت: اروپایی‌ها واقعا به دنبال این موضوع هستند اما تجربه آنها در دوره تحریم‌های قبلی علیه ایران و تحریم‌های مالی بسیار گسترده که علیه شرکت‌های اروپایی اعمال شد باعث شده با احتیاط بیشتری در این باره گام بردارند. نکته مهم این است که توافق برجام و موضوع هسته‌ای ایران تنها نکته مثبت در سیاست خارجی و امنیتی مشترک اتحادیه اروپا در 30 سال اخیر است.
وی تأکید کرد: به عبارتی از زمانی که «پیمان ماستریخت» تصویب شد و اروپایی‌ها صاحب یک سیاست خارجی و امنیتی مشترک شدند تنها جایی که عملکرد مثبتی از خود نشان دادند در همین موضوع هسته‌ای ایران بوده است. به نظر می‌رسد این علاقه‌مندی، خواست و اراده از سوی اروپایی‌ها برای اجرای یک سازو کار مالی مستقل برای رابطه تجاری و اقتصادی با ایران در جهت مقابله با تحریم‌های امریکا وجود دارد اما همچنان که خانم موگرینی و وزیر خارجه المان اخیرا اعلام کرد این بحث‌ها در حال نهایی شدن است اما با توجه به جدی بودن تهدیدات امریکا، اروپایی‌ها با احتیاط بیشتری می‌خواهند عمل کنند.
ثمودی اظهار کرد: در این میان اعمال یک سری تحریم‌ها علیه یک نهاد اطلاعاتی ایران و اقدامات کشورهایی مانند دانمارک، هلند و بلژیک علیه ایران بحث‌هایی است که نمی‌تواند لطمه چندانی به اجرای ساز و کار مالی اروپایی‌ها بزند.
ثمودی درباره اهمیت حفظ حیثیت و اعتبار اتحادیه اروپا در مقابل یکجانبه‌گرایی ترامپ در کنار ملاحظات امنیتی برای ماندن در برجام گفت: یک نگاه این است که پس از فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد، نظام تک‌قطبی در دهه 90 مطرح شد و موضوع اصلی در روابط بین‌الملل بود، اما پس از آن با ظهور کنشگران جدیدی مانند چین، هند و قدرت‌یابی مجدد روسیه، اتحادیه اروپا هم تلاش میکند تا بتواند در این نظام بین‌الملل سیال و تثبیت‌نشده فعلی جایگاهی برای خودش پیدا کند.
این کارشناس عالی مسائل اروپا بیان کرد: از سوی دیگر روابط امریکا و اروپا در دوره ترامپ با چالش‌های جدی روبرو شده که موضوع ایران یکی از موضوعات اختلافی بین دو طرف است. خروج امریکا از توافقنامه پاریس، مباحث مربوط به نفتا و رویکرد تهاجمی ترامپ در موضوعات تجاری باعث شده اروپایی‌ها به این نتیجه برسند که در نهایت باید موضع مستقلی داشته باشند و بتوانند اعتبار خودشان را به منزله یک کنشگر هنجاری در نظام بین‌المللی حفظ کنند.
وی افزود: با وجود مطرح شدن بحث ارتش اروپایی در ماه‌های اخیر اما اروپایی‌ها فاقد توانمندی‌های لازم برای ایفای نقش در قالب یک بازیگر نظامی هستند لذا تلاش می‌کنند در موضوعات چندجانبه بین‌المللی نقش‌آفرینی بیشتری داشته باشند و یکی از این موضوعات مهم بحث برجام است که یک توافق بین‌المللی مورد حمایت شورای امنیت است و براین اساس اروپا سعی دارد با حمایت از برجام اعتبار خود را در مسائل بین‌المللی و چندجانبه حفظ کند.
ثمودی درباره بهترین واکنش ایران به اقدامات اروپا و به ویژه برخی تحلیل‌ها در داخل مبنی بر خروج ایران از برجام در صورت ادامه تعلل اروپایی‌ها برای اجرای ساز و کار مالی گفت: فعلاً برای بیان خروج ایران از برجام زود است و باید محاسبه کرد پس از توافق برجام چه امتیازاتی نصیب ایران شده است که اگر در برجام نباشیم همچنان خارج از آن و با شرکایی مانند روسیه و چین می‌توانیم آن منافع را داشته باشیم. باید دید مقامات عالی‌رتبه چه اهدافی را برای خود از برجام ترسیم کرده‌اند. آیا صرفاً حفظ صادرات نفت در همین میزان فعلی، نصف توافق برجام، کفایت میکند و اگر هدف کلی همین است طبیعتا ادامه حضور در برجام به نفع جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
وی یادآور شد: به اعتقاد من به رغم خروج دولت امریکا از برجام، امتیازات حضور ایران در برجام بیشتر از خروج خواهد بود، چرا که عملاً با خروج ایران از برجام بهانه‌ای در اختیار اروپا قرا داده می‌شود و آنها مدعی خواهند شد که ایران به سمت ساخت سلاح‌های هسته‌ای خواهد رفت و در این شرایط حتی روسیه و چین به عنوان مهم‌ترین متحدان شرقی ایران، همچنان که سابقه و تجربه تاریخی سال‌های اخیر نشان داده به سمت اروپا و امریکا گرایش بیشتری خواهند یافت.
ثمودی ابراز کرد: در واقع خروج ایران از برجام این امکان را به کشورهای غربی می‌دهد که بتوانند به راحتی وارد چرخه تحریم و فشار بیشتر علیه ایران شوند. اگر منافع ملی ایجاب میکند که همچنان روابط با اتحادیه اروپا حفظ شود ارزش آن را دارد که زمان بیشتری صرف شود. ضمن اینکه مشاهده می‌شود که اتحادیه اروپا پس از خروج ترامپ از برجام، به هیچ عنوان به سمت ترامپ متمایل نشد اما به یاد داریم در سال 2010 پس از توافق تهران بین ایران، ترکیه و برزیل، اتفاقا یکی از نخستین کشورهایی که خواستار تحریم ایران شد روسیه بود و چین هم به شدت از موضع روسیه حمایت کرد، لذا دلیلی ندارد که با دست خودمان این امکان را در اختیار کشورها قرار دهیم که به راحتی ایران را تحریم کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه مفید درباره اقداماتی که ایران می‌تواند انجام دهد تا اروپا سریع‌تر و جدی‌تر در جهت اجرای ساز و کار مالی عمل کند، گفت: واقعیت این است که همین الان معادلات حاکی از باقی ماندن ایران در برجام است. در واقع موضع‌گیری‌های تند ابتدایی ایران مبنی بر اینکه اگر اروپا این ساز و کار را فراهم نکند به سرعت از برجام خارج خواهد شد کار ما را سخت کرد. بهترین مسیر اتفاقاً این است که ایران همچنان تعهد و پایبندی خود را به برجام نشان دهد کما اینکه گزارش‌های متوالی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این امر را اثبات کرده است. مسلماً با دیپلماسی فعال‌تر و حرکت به سمت اجرای این ساز و کار مالی، می‌تواند پایبندی ایران را در کنار تمایل ایران برای همکاری بیشتر نشان دهد و همین امر به فشار بیشتر روی اروپا منجر خواهد شد.
وی تصریح کرد: ضمناً لازم است یک صدای واحد از ایران شنیده شود و از طریق مذاکره می‌توان فشار و چانه‌زنی بیشتری وارد کرد. حجم تجاری ایران با اتحادیه اروپا در حدی نیست که بتوان از این اهرم برای فشار به اروپا استفاده کرد بنابراین صرفاً مذاکره و دیپلماسی فعال‌تر و شنیده شدن یک صدای واحد از کشور فشار بیشتری به اروپا وارد خواهد کرد. البته در کنار این مسائل پرهیز از یک سری اقدامات و سخنان هیجانی و تحریک‌کننده به بروز این اتفاق کمک خواهد کرد.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
انتهای پیام
