پژوهشگران دینی دغدغه دینداران را نادیده می‌گیرند

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین حسن پویا، عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا؛ در پاسخ به تبیین وضعیت پژوهش‌های قرآنی در سطح کشور، بیان کرد: ابتدا باید ابن نکته را در نظر بگیریم که نمی‌توان پژوهش‌های قرآنی را از سایر پژوهش‌های علمی در حوزه دین جدا کرد؛ بنابراین باید عنوان کلی‌تری داشته باشیم. از طرفی هم توجه به مباحث دینی در پژوهش‌ها گسترده شده است و باید به این مسئله نیز توجه لازم شود.

پراکندگی حیطه‌های پژوهشی

وی در ادامه افزود: یکی از مسائلی که باعث شده کار‌های کمتری در حوزه پژوهش‌های دینی انجام شود همین پراکندگی و گستردگی است. در هر صورت پژوهش‌های قرآنی جدا از سایر مباحث نیست، اما دلایل متعددی باعث شده تا رشدشان در دو دهه گذشته به مرور کمرنگ شود؛ از جمله آن‌ها دلایل فرهنگی و معیشتی داشته است. حتی می‌توان مشکلات معیشتی را نیز در اینجا مورد توجه قرار داد و به مثابه یکی از دلایل کمرنگ شدن پژوهش‌های دینی و قرآنی دانست.

گرایش به مسائل نوپدید

عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی تصریح کرد: یکی از آسیب‌هایی که در حوزه پژوهش‌های دینی وجود دارد این است که امروزه مسائل نوپیدا و نوظهوری به وجود آمده و گا‌هی اوقات شاهد این هستیم که افراد کم‌تجربه به آن سمت گرایش پیدا می‌کنند و از قرآن دور می‌شوند. باعث تأسف است که برخی گمان می‌کنند که اگر به سمت مباحث جدید بروند، چهره علمی بیشتری پیدا می‌کنند، در حالی که این گونه نیست. البته بنده شخص خاصی را خطاب قرار نمی‌دهم و متهم نمی‌کنم، اما در هر صورت این نگاه وجود دارد که فکر می‌کنند قرآن دیگر بحثی برای عرضه ندارد و کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

بی‌توجهی به عمق مباحث قرآنی

پویا در پاسخ به این سؤال که دلایل وضعیت نامطلوب پژوهش‌های قرآن چیست؟ بیان کرد: در دو دهه گذشته در بخش ترجمه‌های قرآن نهضت ترجمه داشته‌ایم و بیش از ۲۰۰ ترجمه بعد از انقلاب عرضه شده است. علاوه بر این، انتشار فراوان کتاب‌های قرآنی و همچنین برگزاری نمایشگاه‌های قرآن را داشته‌ایم که همگی نشان از توجه به قرآن دارد، اما با توجه به همه کار‌های انجام شده یکی از علل رکود پژوهش‌های قرآنی توجه نداشتن به عمق مباحث قرآنی است.

عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی تصریح کرد: متأسفانه از حقیقت قرآن دور شده‌ایم و برخی از مسائلی که نوظهورند این تفکر را ایجاد کرده‌اند که برخی گمان می‌برند مشکل کنونی ما قرآن نیست. برخی نیز معتقدند که نمی‌توانیم مشکلات خود را با قرآن حل کنیم. در حالی که بسیاری از استادان مانند شهید مطهری، که در این زمینه به صورت عمیق کار کرده‌اند، چنین نظری ندارند، بلکه نظر آن‌ها این است که بدون قرآن مشکلات حل نخواهد شد.

وی در ادامه افزود: وقتی که به عمق قرآن بپردازیم، می‌بینیم که بسیاری از مسائل قابل حل است و پرداختن به آن‌ها نیز فرصت فراوانی می‌خواهد. از جمله دلایل دیگری که موجب کمرنگ شدن عمق پژوهش‌های دینی شده کمبود زمان برای پرداختن به همه مباحث دینی و قرآنی است.

بی‌توجهی به دغدغه دینداران در پژوهش

پویا بیان کرد: امروزه سؤالات و ابهاماتی بسیار زیادی مطرح است، اما می‌بینیم که یکسری مباحث صرفاً علمی بین برخی از خواص وجود دارد؛ از جمله اینکه به چیستی و ماهیت وحی و الفاظ آن پرداخته می‌شود و یا اینکه به نسخه‌شناسی می‌پردازند، اما باید توجه داشت که دغدغه عموم مردم این مسائل نیست. دغدغه عموم دینداران این است که ببینند قرآن چگونه می‌تواند مشکل آن‌ها را حل کند و اینکه ببینند آیا قرآن پاسخگوی نیاز‌های اجتماعی آن‌ها هست یا خیر. لازمه اینکه شرایط بهبود یابد این است که با نگاه عمیق‌تری به قرآن بپردازیم.

عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه رساله‌ها و پایان‌نامه‌هایی که نوشته شده نیز چندان کاربردی نیستند، تصریح کرد: گنجینه قرآنی در قم جمع‌آوری شده که بیش از ۱۵ هزار پژوهش را شامل می‌شود، ولی درصد بسیار بالایی از این پژوهش‌ها به مباحث تکراری و یا غیرکاربردی پرداخته‌اند. دلیل عمده این مسئله نیز می‌تواند این باشد که وقت و زمان کافی برای این تحقیقات صرف نمی‌شود و عدم صرف وقت نیز دامن‌‌گیر ۸۰ درصد رساله‌های دانشگاهی و حوزوی شده است؛ لذا از عمق و دقت پژوهش‌ها نیز کاسته شده است.

نبود دغدغه کافی در استادان

پویا در پاسخ به این سؤال که برای کارآمدسازی پژوهش‌ها چه باید کرد؟ گفت: نکته مهم این است که باید برای استادان قرآنی این دغدغه ایجاد شود که پژوهشگر را نیز به این سمت سوق دهند. وقتی که استادان دغدغه کافی ندارند و زمان لازم را نیز صرف نمی‌کنند، طبیعی است که دانش‌پژوه نیز به پژوهش‌های عمیق توجهی نخواهد داشت.

عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی در بخش پایانی این گفت‌وگو تصریح کرد: همچنین یکی دیگر از مسائلی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که اهمیت و جایگاه مباحث قرآنی به درستی تبیین شود و توجه کنیم که در هر مقطعی باید به قرآن بازگردیم. اگر این مسائل برای استادان دغدغه باشد و این اعتقاد وجود داشته باشد، رشد پژوهش نیز بیشتر خواهد داشت.

انتهای پیام