پژوهش‌های قرآنی کمتر به علوم طبیعی پرداخته‌اند/ معنای تقوا متناسب با اصل حداقل کنش در فیزیک

 

هدف راه‌اندازی انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران و مرکز علم و دین
رئیس انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران در آغاز با اشاره به فلسفه شکل‌گیری این انجمن و مرکز علم و دین طی دو سال اخیر، اظهار کرد: انجمن‌های علمی کانون‌هایی مردمی و مستقل هستند که برای کمک به نهاد‌های صنعتی و علمی کشور تاسیس می‌شوند. نزدیک به ۳۲۰ انجمن علمی با مجوز وزارت علوم تاسیس شده و در حال فعالیت است. یکی از این انجمن‌ها که در سال ۹۳ مجوز گرفته انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران بوده است. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی سال‌های متمادی رشته‌هایی در علوم مختلف از جمله علوم پایه، مهندسی، هنر، علوم انسانی و کشاورزی تاسیس کرد که با گذشت زمان ثابت شد این رشته‌های متدوال پاسخگوی همه نیاز‌های کشور نیست و با تنوع و پیچیدگی که در نظام اجتماع پیش آمده و نیز تنوع تکنولوژی ناگزیر به راه‌اندازی رشته‌های بین رشته‌ای است. این مسئله در سال‌های اخیر شتاب خوبی هم داشته تا آن‌جا که صد‌ها رشته بین رشته‌ای با تصویب وزارت علوم در دانشگاه‌ها راه‌اندازی شده و این قدم بزرگی برای همسویی رشته‌های دانشگاهی با نیاز‌های جدی و نوظهور جامعه بود. یکی از آن اقدامات در همین راستا، راه‌اندازی انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران و مرکز مطالعات علم و دین در دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر بود.

 

پذیرش دانشجو در دو گرایش جدید مدیریت اسلامی و قرآن و حقوق
وی ادامه داد: تلاش ما در این مرکز این است که دانشجویانی در مقاطع تحصیلات تکمیلی در چند گرایش پذیرش کنیم. یکی از گرایش‌ها در حوزه قرآن و مدیریت است. چهار دهه از انقلاب اسلامی می‌گذرد و یکی از بحث‌های رایج حوزه علوم انسانی، «مدیریت اسلامی» است. بسیاری افراد از فقدان کتاب و منبع در حوزه مدیریت اسلامی انتقاد می‌کنند که درست هم است، خیلی کم در این عرصه کار شده و به رغم اینکه می‌دانیم در حوزه علوم اسلامی تلاش‌های زیادی شده، اما محصول علمی که منتهی به تولید آثاری در حوزه مدیریت اسلامی بشود، از 10 کتاب تجاوز نمی‌کند. ما به این مدیریت در جامعه نیاز داریم، اما به رغم اینکه این کار ضرورت دارد کار کمتری شده است.

 

آیا چرخه مدیریتی در کشور بر مبنای مدیریت اسلامی است؟
تاج آبادی افزود: امروز که مدیریت رایج در کشور، مدیریت را از برنامه‌ریزی، هماهنگی، بسیج امکانات، نظارت و ارزیابی مطلوب و در سطح بالا معرفی می‌کند، آیا چرخه‌ای متناسب با مدیریت اسلامی و پذیرفته شده است و یا مبدا و مقصد چیز دیگری است؟

وی گفت: قدم‌های خوبی برداشته شده و نباید تلاش‌های محققین در این حوزه را نادیده بگیریم، اما این‌ها برای چهار دهه حیات جمهوری اسلامی کافی نیست و این میزان تلاش ما با این چهاردهه هم‌خوانی ندارد و این در حالی است که امروز در دنیا طی کمترین زمان ده‌ها مجله در حوزه‌های مدیریت منابع انسانی، مدیریت راهبردی، مدیریت استراتژیک تا مدیریت‌های دیگر منتشر می‌شود و امروزه هزار گرایش در مدیریت تعریف می‌کنند.

رئیس مرکز مطالعات علم و دین دانشگاه صنعتی مالک اشتر با اشاره به دیگر گرایشی که قرار است در این مرکز راه‌اندازی شود، یادآور شد: «قرآن و حقوق» گرایش دیگری است که با توجه به ارزش و جایگاه علم حقوق در حوزه علوم انسانی و تلفیق آن با قرآن، بنا داریم در مقطع کارشناسی ارشد و بعد‌ها در مقطع دکتری در این گرایش دانشجو پذیرش کنیم. چارچوب و چشم‌انداز این گرایش در دانشگاه تعریف شده و یک گام هم جلو رفته‌ایم و اعضای هیئت علمی این گرایش پیش‌بینی شده، البته اکنون در حال رایزنی با وزارت علوم برای دریافت مجوز تاسیس این گرایش‌ها در مرکز علم و دین هستیم. مجموعا برای راه‌اندازی چهار گرایش در این مرکز برنامه‌ریزی شده و دو گرایش فوق پس از کسب مجوز به طور قطعی پذیرش دانشجو خواهد داشت. سقف پذیرش دانشجو در هر یک از این گرایش‌ها، حدودا ۱۸ نفر خواهد بود و پذیرش در این گرایش‌ها هم اختصاصی به دانشجویان دانشگاه مالک اشتر ندارد و پذیرش از طریق آزمون سراسری خواهد بود.

وی در ادامه به روند برگزاری کنفرانس بین‌المللی نظریه پردازی علمی قرآن در حوزه علوم انسانی و طبیعی اشاره و تاکید کرد: از سال تاسیس انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران تا کنون دو کنفرانس علمی ملی برگزار شده و امسال سومین کنفرانس به همت این انجمن در سطح بین‌المللی با عنوان «کنفرانس بین‌المللی نظریه پردازی علمی قرآن در حوزه علوم انسانی و طبیعی» در اسفندماه برگزار می‌شود.

پژوهش‌های قرآنی کمتر به علوم طبیعی پرداخته‌اند
به گفته حجت‌الاسلام تاج‌آبادی تمامی مجتمع‌های دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر از برگزاری این کنفرانس استقبال کرده‌اند و این به پیشنهاد اعضای این دانشگاه مبنی بر ورود کردن به حوزه علوم طبیعی در نظریه پردازی‌های علمی قرآن بوده است. تا کنون اغلب پژوهش‌های علوم قرآنی در گستره حوزه علوم انسانی بوده است و اگر نگاهی به پایان‌نامه‌ها، رساله‌ها و کتب و یا حتی مجلات علمی-ترویجی داشته باشیم، موضوعات قرآنی اغلب به حوزه علوم انسانی مربوط بوده و کمتر به علوم طبیعی پرداخته شده است.

رئیس انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران خاطرنشان کرد: این کنفرانس با همکاری دانشگاه صنعتی مالک اشتر و انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران هشتم و نهم اسفندماه برگزار می‌شود نظریه پردازی در دو حوزه علوم انسانی و علوم طبیعی محور اصلی پیش‌بینی شده در پذیرش آثار ارسالی به این کنفرانس بوده است. تمامی علاقه‌مندان و متخصصان در رشته‌های فیزیک، شیمی، آی‌سی‌تی، برق، مواد، پدافند غیرعامل می‌توانستند در این کنفرانس شرکت و آثار خود را به دبیرخانه ارسال کنند. امیدواریم خروجی‌های خوبی از این کنفرانس به جامعه علمی، دانشگاهیان و حوزویان ارائه بدهیم.

وی افزود: تا امروز مقالاتی که در دو حوزه علوم انسانی با محور‌هایی از جمله دیدگاه‌های نظریه پردازی قرآن، مولفه‌های نظریه پردازی قرآنی، روش‌های نظریه پردازی علمی قرآن و آسیب‌های نظریه پردازی علمی قرآن و نیز در حوزه علوم طبیعی در محور‌های نظریه پردازی‌های علمی قرآن در حوزه فیزیک، نظریه پردازی‌های علمی قرآن در حوزه زیست شناسی، نظریه پردازی‌های علمی قرآن در حوزه زمین شناسی، نظریه پردازی‌های قرآن در حوزه کیهان شناسی (نجوم) و نظریه پردازی‌های علمی قرآن در حوزه علوم پزشکی به دست ما رسیده، در حدود ۱۴۶ مقاله بوده است که این تعداد عمدتا از مرحله خلاصه و چکیده به مرحله ارسال کامل مقاله رسیده است.
معنای تقوا متناسب با اصل حداقل کنش در فیزیک؛ بیشترین تولید و کمترین مصرف
حجت‌الاسلام تاج آبادی با اشاره به برخی محور‌های علوم طبیعی در این کنفرانس، گفت: یکی از موضوعات نوظهوری این شاخه پرداختن به اصلی در فیزیک با عنوان اصل حداقل کنش بوده است. این اصل می‌گوید هر موجودی سعی دارد کمترین انرژی را برای رفع نیاز خود به کار ببرد. تمام موجودات عالم و سیستم‌های مکانیکی از اصل حداقل کنشی استفاده می‌کنند. مثلا حباب‌های صابون تمایل دارند مساحت جانبی خود را کمینه کنند، برای همین به شکل دایره ظاهر می‌شوند. این موضوع از همین اصل نشات می‌گیرد.
وی افزود: قطعات بزرگی که از یک ماده تشکیل شدند تمایل دارند نیرو‌های گرانشی که اجزای تشکیل دهنده آن‌ها هستند را بیشینه کنند و بیشترین امکانات را به اجزای خود دهند تا بتوانند آن‌ها را برای خود نگه دارند، از همین‌رو سیارات تمایل به کروی بودن دارند. این اصل می‌گوید کمترین هزینه و بیشترین برداشت را بکنیم. بعضی می‌گویند تقوا چیست، تقوا عبارت از بیشترین تولید و کمترین مصرف است. یک استاد فیزیک مقاله‌ای در همین موضوع با رویکرد قرآن نگاشته و این نکته را روشن کرده که قرآن به این اصل فیزیک توجه دارد و به همین اصل در زندگی انسان اشاره کرده است.

سوره حمد و ستایش خدا و تناسب با اصلی در فیزیک
رئیس انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران با تاکید بر نکته‌ای بر مبنای این اصل فیزیک ادامه داد: وقتی به قرآن رجوع می‌کنیم در سوره حمد است پس از ستایش خداوند می‌خوانیم «ایّاکَ نَعْبُدُ؛ تنها تو را می‌پرستم». با توجه به این اصل، قرآن آموزش می‌دهد در این سیستم تنها یک خدا وجود دارد. اگر چند خدایی بودیم، در انتخاب بهترین خدا بسیار زمان صرف می‌کردیم تا دریابیم کدام خدا از همه بیشتر رحمان‌تر و یا رحیم‌تر است. اصل حداقل کنشی در این ستایش مشهود است. در ادامه می‌رسیم به «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ»؛ بین خطوط آ و ب خطوط بسیاری را می‌توانیم ترسیم کنیم، اما تنها یک خط از همه کوتاه‌تر است که آن خط مستقیم است. این همان اصل حداقل کنش فیزیک است که می‌گوید مرا به صراط مستقیمی که کمترین هزینه را از نظر زمان و دیگر هزینه‌ها دارد هدایت کن.
به گفته تاج‌آبادی در برگزاری این کنفرانس مقالاتی در حوزه علوم طبیعی و علوم انسانی پذیرش شده‌اند که نوآوری داشته و تلاش کرده‌اند در مرز علم حرکت کنند.

گفت‌وگو از مریم روزبهانی
انتهای پیام