انقلاب اسلامی موجب نفوذ عرصه هنر به لایه‌های اجتماعی شد/ضعف در پژوهش تئاتر
گروه هنر ــ انقلاب اسلامی مقطعی مهمی از تاریخ ماست و یکی از وجوه بارز آن نفود عرصه هنر به لایه‌های اجتماعی است چرا که مستندات حاکی از آن است که هنر در دوران پیش از انقلاب اسلامی فراگیری کمتری به نسبت دوران پس از انقلاب اسلامی داشته است.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ سمینار پژوهشی بررسی تئاتر پس از انقلاب اسلامی، صبح امروز شنبه 6 بهمن با حضور سیدمجتبی حسینی؛ معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهرام کرمی؛ مدیرکل هنرهای نمایشی ارشاد و جمعی از مسئولان، مدیران و دست‌اندرکاران سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی «تئاتر فجر» در سالن کنفرانس تئاتر شهر آغاز به کار کرد.
معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم با اشاره به وجه آیینه‌گی هنر تئاتر و بازتاب‌دهندگی اوضاع و شرایط حاکم بر مناسبات اجتماعی ابنای بشری به وسیله آن گفت: فرهنگ جامعه را می‌توان به واسطه شناخت تئاتر به عنوان هنری خاص و پیگیری سیر تحولات آن که متأثر از شرایط و اوضاع حاکم بر اجتماع است به درستی شناخت.
وی ادامه داد: انقلاب اسلامی مقطعی مهمی از تاریخ ما را در عصر معاصر تشکیل می‌دهد که یکی از وجوه بارز آن نفود عرصه هنر به لایه‌های اجتماعی است و به گواه مطالب عنوان شده در سطور تاریخی، هنر در دوران پیش از انقلاب اسلامی فراگیری کمتری به نسبت دوران کنونی و پس از انقلاب اسلامی داشت به شکلی که شاهد آن هستیم توده مردم با آن و سیر تحولاتی آن عجین شده و پیگیر آن به عنوان پدیده‌ای مهم و مؤثر در روند انقلاب بوده‌اند.
حسینی تصریح کرد: امروز اگر اینجا گرد آمده تا به بررسی تئاتر پس از انقلاب اسلامی بنشینیم این خود چراغ راه ما برای طی این مسیر به شکلی مطلوب‌تر است چرا که بررسی مؤثر روند طی شده بدون جانبداری و کتمان حقایق خواهد توانست ما را در سالهای آتی از پیمودن مسیرهای انحرافی که چندان به صلاح تئاتری با ویژگی‌های ارزشی و انقلابی تعریف شده برای آن است، برحذر دارد.
معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: اطلاع یافتم که میزان مقالات ارائه شده به این سمینار مهم بسیار اندک و کمتر از سطح توقعات مسئولان بوده است و دبیر محترم این سمینار هم از این امر گلایه‌مند است که البته این آمار کمی ناامیدکننده است ولی به گونه‌ای تکلیف را برای مجموعه فعالیت‌های آتی مشخص می‌کند که باید به دنبال راهکارهایی برای رونق‌بخشی به موضوع پژوهش هنر و به ویژه پژوهش تئاتر در سالهای آتی بود.
وی گفت: از جمله مسائلی که باید در جریان پژوهش های تئاتری مورد توجه قرار گیرد مفاهیم نویی است که به اقتضای زمان وارد ادبیات این هنر مردمی شده است، در دهه 60 واژه تئاتر خصوصی، واژه‌ای نامأنوس و غیرقابل درک برای اهالی تئاتر به ویژه مسئولان هنرهای نمایشی بود اما اکنون این وجه تئاتری طی سالهای اخیر بسیار رشد کرده و توانسته درصد قابل توجهی از هنرمندان و به تبع آن مخاطبان تئاتر را به سمت شکلی از اجرا سوق دهد که البته تا حدود زیادی هم موفق بوده و موجب رونق استقبال مخاطبان از تئاتر شده است.
حسینی تأکید کرد: طی دهه‌های اخیر شاهد رشد شهرهای ایران به ویژه کلانشهرها با سبک و سیاقی امروزی و مدرن بوده‌ایم اما از آن طرف به همین میزان همچنان با کمبود زیرساخت‌های تخصصی برای بروز عرصه‌های هنری به ویژه آثار نمایشی مواجهیم که البته این عدم تناسب میان این دو مقوله قابل بررسی است و درگاهی که بتوان به این موضوع وارد شد پرداختن به سه عبارت مدینه سازی، ترغیب به مدینه‌سازی و مقوله مهمتر یعنی مدنیت‌پروری است.
معاون هنری ارشاد در ادامه گفت: با فراهم آوردن زیرساخت‌های مرتبط می‌توان به گسترش تئاتر به عنوان وجهی از هنر که به مورد سوم یعنی مدنیت‌پروری است و اتفاقاً با وجود حجم قابل توجه تولیدات نمایشی، کمتر به این مهم پرداخت شده است، توجه داشت، ما در ساخت و سازهای شهری و پرداختن به اشکال ظاهری که محیط‌های شهری را مطابق با معماری به‌روز و مدرن دنیا به پیش می‌برد باید به افزایش سرانه فضاهای نمایشی نیز بپردازیم که وجه مدنیت‌پروری نیز متناسب با مدنیت‌سازی رشد داشته باشد.
وی در پایان سخنان خود گفت: به هر حال از همه دست‌اندرکاران برگزاری این سمینار و به شکل جامع سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی «تئاتر فجر» کمال تشکر را دارم و امیدوارم ضعف در پژوهش تئاتر به واسطه پیگیری مداوم چنین سمینارهایی مرتفع شود.
این گزارش حاکی است پیش از سخنرانی معاون هنری ارشاد، شهرام کرمی؛ مدیرکل هنرهای نمایشی ارشاد به ایراد سخن پرداخت و با بررسی وضعیت تئاتر برطبق آمارهای منتشر شده گفت: از خلال تمام فراز و فرودهای تئاتر در دوران پس از انقلاب اسلامی اما شاید دوران طلایی این عرصه هنری را مربوط به سالهای 68 تا 71 دانست، آن هم زمانی که با ساختارهای جدیدی از پرداختن به گونه‌های مختلف تئاتر روبرو هستیم که برطبق یک برنامه‌ریزی متولد و بسیاری از آنها تا هم‌اکنون در قالب رویداد و جشنواره‌های تئاتری در حال تداوم هستند همچون تئاتر آئینی، تئاتر عروسکی و یا تشکل همچون انجمن هنرهای نمایشی که در کل کشور ایجاد شد.
وی ادامه داد: با این وجود اما باید گفت که تئاتر هم در عرصه ساختاری مدیریتی و هم در قالب تولیدات نمایشی در دوران جنگ تحمیلی متأثر از جو حاکم بر کشور دچار افت و خیزهایی شد اما به هر حال به عنوان پدیده‌ای پویا به راه خود ادامه داد و اگر خواسته باشیم تئاتر پس از انقلاب را با یک شاخصه مهم بشناسیم آن شاخصه مردمی بودن هنر تئاتر انقلابی است.
کرمی تصریح کرد: تئاتر پیش از انقلاب تئاتری با مخاطب خاص بود، هنری که عامه مردم چندان رغبتی برای پرداختن و یا حتی مخاطب بودن آن نداشتند اما تئاتر پس از انقلاب موجب شد که مردم از هر طبقه و با هر گرایش و سلیقه‌ای به آن جذب شده تا آنجا که ما به واسطه استقبال مردم از آثار نمایشی اجرا شده در سالن‌های نمایشی پس از انقلاب حداقل رتبه نخست در منطقه را دارا هستیم.
مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه گفت: در قالب 6 بند قادرم آنچه که موجب شده است هنر تئاتر به عنوان هنری ارزشمند موجب شود که به عنوان فخر هنر انقلاب اسلامی معرفی شود را ذکر کنم که به عنوان نخستین بند باید به تثبیت تئاتر به عنوان کالای فرهنگی و هنری ویژه همه افراد و مخاطبان اشاره کنم و همانطور که ذکر شد از محدوده مخاطبان خاص و روشنفکر خارج شود.
وی ادامه داد: دومین بند از مواردی که هنر تئاتر پس از انقلاب را به عنوان پدیده‌ای ارزشمند معرفی می کد تعداد زیاد هنرمندانی است که پس از انقلاب در امور مستقیم و مربوط به این هنر مشغول به فعالیت هستند و آماری جدود 150 هزار نفر را به خود اختصاص می‌دهند که حداقل حدود 17 هزار نفر از این تعداد مستقیماً به عنوان نمایشگر معرفی شده‌اند.
کرمی تأکید کرد: سومین بند در مورد شأنیت‌یافتن تئاتر پس از انقلاب گسترش مراکز آموزش عالی و ازدیاد تعداد فارغ‌التحصیلان این رشته هنری است که سالانه میان 1700 تا 2هزار نفر را به خود اختصاص می‌دهد که حداقل به این واسطه موجب تقویت بنیه علمی تئاتر پس از انقلاب اسلامی شده است.
مدیرکل هنرهای نمایشی ارشاد در تشریح بند چهارم دلایل ارزشمندی تئاتر پس از انقلاب اسلامی گفت: برگزاری جشنواره های متعدد در حوزه هنرهای نمایشی که تنها 82 جشنواره از سوی ارشاد برگزار می شود هر چند که منتقدان زیادی دارد اما موجب رونق تئاتر و پرورش و معرفی استعدادهای نو و خلاق در عرصه تولید و اجرا شده است.
این مدرس دانشگاه گفت: پنجمین بند در بیان ویژگی‌های تئاتر پس از انقلاب اسلامی ارتباطات بین‌المللی بدنه تئاتر کشور با سایر افراد و گروه‌های تئاتر خارجی است که هم موجب معرفی درخور دستاوردهای نمایشی ایران به آنها شده و هم مواردی متناسب با پیشرفت علم و تکنولوزی تئاتر رایج در کشورهای خارجی به این واسطه به کشور وارد می شود.
وی در پایان و در توضیح بند ششم شأنیت تئاتر پس از انقلاب اسلامی گفت: تنوع آثار نمایشی ارائه شده در طول این 4 دهه و اینکه مثلاً از دوره‌ای ما با پدیده‌ای نه‌چندان مقبول به نام تئاتر خیابانی آشنا شدیم و آن را وارد ساختار اجرایی «تئاتر فجر» کردیم تا آنجا که امروز دیگر تئاتر خیابانی به عنوان یک ژانر تئاتری از سوی هم مسئولان و هم فعالان و مخاطبان تئاتر شاخته شده است.
این گزارش حاکی است در بخش دیگری از این مراسم مهدی حامدسقاییان؛ دبیرعلمی این سمینار با اشاره به وجوه آفرینش‌گری، آموزش‌گری و پژهش‌گری تئاتر گفت: متأسفانه طی این سال‌ها در حوزه هنرهای نمایشی به وجه پژوهش‌گری تئاتر کمتر توجه شده است که جا دارد مسئولان به این امر اهتمام لازم را داشته باشند و برای رونق آن به دنبال راهکاری مؤثر بگردند.
وی در ادامه گفت: اینکه امروز در پی فراخوان این سمینار، دبیرخانه تنها 50 چکیده مقاله دریافت می کند، نکته ای بسیار ناامیدکننده و البته زنگ خطری برای اهالی تئاتر است که چطور نسبت به نفوذ و تأثیر انقلاب اسلامی بر هنر تئاتر کشور بی تفاوت هستند و این در حالیست که در مورد تأثیر انقلابات بسیاری از کشورها بر روی تئاتر، هم شاهد مقالات پژوهشی زیادی بوده ایم و هم پایان نامه های قابل توجهی در مورد این امر ارائه شده است.
حامدسقاییان در پایان تصریح کرد: این کمبود ابتدا متوجه ارشاد است که در این زمینه به شکل جدی ورود نکرده است و بعد هم متوجه دانشگاه‌هاست که باید مسئولان به فکر باشند تا دانشجویان تئاتر در ارائه رساله پایان‌نامه خود نسبت به تئاتر طی این چهار دهه حساس بوده و نسبت به بررسی آن اقدام مقتضی به عمل آورند.
یادآور می‌شود، سمینار بررسی تئاتر پس از انقلاب اسلامی از مجموعه برنامه‌های بخش چهل سالگی انقلاب اسلامی سی و هفتمین جشنواره «تئاتر فجر» تا غروب امروز شنبه 6 بهمن در سالن کنفرانس مجموعه تئاتر شهر برپاست.
گزارش از امیرسجاد دبیریان
انتهای پیام
