فقه راهبردی و مبناساز تعریف شود/ تکراری بودن 90 درصد دروس حوزوی

حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا در مورد برپایی 300 درس خارج  در حوزه با بیان اینکه معتقدم زیاد بودن این دروس آن هم در عرصه معرفتی و علمی چیز بدی نیست، گفت: اگر مراد و هدف کیفی کردن، غایتمند کردن و جهت‌دهی بهتر باشد بحث دیگری است.

وی تأکید کرد: از دید بنده زیاد بودن دروس سطح خارج در حوزه نه تنها چیز بدی نیست، بلکه نشانه باز بودن فضای علمی در حوزه و از امتیازات است و هر کسی فرصتی می‌یابد تا توانمندی خود را بروز و ظهور دهد. لذا اگر ششصد درس خارج هم داشته باشیم، خوب است.

مهاجرنیا ادامه داد: آنچه جای تأمل دارد این است که بگوییم سیصد درس خارج در حوزه داریم، ولی آیا این دروس سیصد نیاز ما را برطرف کرده و به احتیاجات پاسخ داده است؟ لذا با توجه به محدودیت امکانات و کثرت مشکلات و محدودیت استاد، باید برنامه‌ریزی و تدبیر بهتری شود.

دروس خارج تکراری

رئیس سابق دبیرخانه انجمن‌های حوزه علمیه با بیان اینکه وارد دهه چهارم انقلاب شده‌ایم و مشکلات متعددی در عرصه‌های مختلف زندگی داریم، افزود: مسائل مستحدثه فراوانی وجود دارد که هنوز کسی تبیین علمی نکرده است؛ بسیاری از مسائل مورد نیاز حکومت در فرهنگ، اقتصاد، قضاوت و ... وجود دارد که بی‌جواب است؛ بنابراین باید این سیصد درس را تجزیه و تحلیل کنیم که متأسفانه می‌بینیم نود درصد بحث‌های این دروس تکراری است؛ مباحثی که چکش‌کاری شده و بهتر از استادان موجود در گذشته بحث کرده‌اند.

مهاجرنیا تصریح کرد: برای ما نقص است که هنوز بگوییم منبع درس خارج ما صاحب جواهر است که متعلف به بیش از 200 سال قبل است. اینکه هنوز هم وقتی به صوم و صلات می‌پردازیم، جواهر بهترین منبع باشد؛ امروز نیازمند نوآوری هستیم؛ وقتی منبع درسی ما به بیش از 200 سال قبل بازمی‌گردد؛ یعنی تکرار مکررات و همان حرف‌هایی که استادان گذشته گفته‌اند و امروز هم ما به آن افتخار می‌کنیم.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تأکید بر لزوم نوآوری و معطوف شدن دروس به نیازهای روز تصریح کرد: اصل تکثیر این دروس ایرادی ندارد، ولی بحث بر سر نوع دروسی است که تدریس می‌شود؛ اکنون اگر احصاء کنیم، خواهیم دید 50 درس صلات و 50 درس صوم و دروس مشابه و عبادات است که مسئله عبادات الی ماشاءالله به آن پرداخته شده و اگر کسی چیزی هم بیفزاید، یکی دو بحث جدید بیشتر نخواهد بود.

اجماع فقهی در عبادات

مهاجرنیا بیان کرد: امروز مشکل اصلی در حوزه علمیه عبادات و مسائل تکراری گذشته نیست. در عبادات به اجماع رسیده‌ایم و به تعبیر یکی از استادان، اگر در عبادات از هر مرجع تقلیدی تقلید کنیم، هیچ مشکلی نخواهد بود، زیرا تقریباً حکم‌ها یکی و تفاوت‌ها جزئی است.

این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه امروز گرفتاری کشور ما بانک و بهره بانکی است، اظهار کرد: امروز اقتصاد دنیا در مسائل بانکی متمرکز شده، ولی بدون تعارف کار چندانی در عرصه فقه بانکی نکرده‌ایم یا جوابگو نبوده است. زندگی امروز بر روی قوانین نهادهای بین‌المللی متمرکز شده و این نهادها ما را بیچاره کرده‌اند؛ انرژی هسته‌ای، حقوق بشر و فشارهای سازمان ملل و انواع کمیسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی هر روز فشار جدیدی بر ما وارد می‌کنند و از یک طرف برخی می‌گویند که عضو شوید و برخی می‌گویند که عضو نشوید.

مبانی موضع‌گیری‌ها سیاسی است نه فقهی

وی ادامه داد: قرارداد 2030 و FATF را پیش رو داریم و این در حالی است که همه موضع‌گیری‌های بین‌المللی ما مبانی فقهی ندارند؛ مبانی سیاسی است و چون یک جناح از نظر جناح مقابل خوشش نمی‌آید علیه آن مطلب، می‌گوید و تظاهرات می‌کند. این جناح‌بندی‌ها و جناح‌گرایی منبع فقهی برای ما درست نمی‌کند و دردی را دوا نخواهد کرد؛ این جناح‌بازی‌ها ریشه در دین ندارد، بلکه ریشه در منافع حزبی، سیاسی و جناحی دارد و حوزه اگر بخواهد کاری بکند، باید برای این نوع مشکلات و گرفتاری‌ها راهبرد تعریف کند؛ فقه باید راهبردی شود و 300 درس خارج و حتی دروس اضافه  دیگر حداقل در بخش قابل توجهی به این سمت و سو بروند.

مهاجرنیا تصریح کرد: فرصت‌ها، امکانات و نقاط ضعف و قوت‌ها باید شناسایی شوند و بعد ببینیم که امکانات را به سمت دروس صوم، صلات و طهارت ببریم یا اینکه صرف کارهای بر زمین مانده کنیم و به سمتی ببریم که دشمنان از نقاط ضعف ما زندگی مردم را با دشواری بسیار زیادی مواجه کرده‌اند.

حزب، استخوانی در گلو

وی با بیان اینکه حزب در کشور ما استخوان در گلو شده است، افزود: حزب امروزی مبنای فقهی ندارد؛ در قانون اساسی حزب را پذیرفتیم بدون اینکه مبناسازی فقهی برای آن تعریف کنیم؛ بدون اینکه مانیفست، مرامنامه و رویکردهایی براساس حق و دیانت باشد. البته گاهی بچه مسلمان‌ها حزب تشکیل داده‌اند، ولی سلیقه‌ای شده؛ در حالی که نیاز به مبنای فقهی دارد؛ الان در 300 درس خارج، چند درس در مورد فقه تحزب، فقه هسته‌ای و فقه نهادهای بین‌المللی، فقه خانواده و ... داریم.

مهاجرنیا اظهار کرد: مشکلی که نسل امروز دارد واگرایی شدید است و وظیفه فقه این است که به میدان بیاید و این نوع گرفتاری‌ها را حل کند؛ بنابراین کثرت درس عیب نیست، به شرط آنکه نوآوری و تولید علم رخ دهد. در غیر این صورت باعث هدر دادن سرمایه‌های انسانی خواهد شد.

انتهای پیام