حجتالاسلام والمسلمین سیدمحمد نقیب، رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، در آغاز این گفتوگو با بیان اینکه دانشگاه علوم و معارف قرآن یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی و حاصل خون شهیدانی است که در این راه ریخته شد، اظهار کرد: انقلاب ما انقلابی قرآنی بوده است و نمیتوانیم یک نظام جمهوری اسلامی مستقر داشته باشیم، اما در سطح آموزش عالی و در بین کل دانشگاههای کشور دانشگاهی که به صورت تخصصی در زمینه قرآن کار کند نداشته باشیم. ممکن است بگویند در چند دانشگاه رشتههای علوم قرآنی وجود دارد، اما آن دانشگاهها دانشگاه اختصاصی قرآن نیستند. تنها دانشگاه قرآنی که هیچ رشتهای غیر از تفسیر و علوم قرآن ندارد و تمام دانشجویان این دانشگاه در این رشتهها تحصیل میکنند، دانشگاه علوم و معارف قرآن است.
وی با بیان اینکه تحصیل دانشجویان در این دانشگاه یک ظرفیتی است که در اختیار کشور قرار میگیرد، ادامه داد: اکنون حدود ۵ هزار و ۵۰۰ دانشجو در این دانشگاه مشغول تحصیل هستند و بیش از هزار استاد حقالتدریس و ۸۰ هیئت علمی در مقطع استادیاری در این دانشگاه فعالیت میکنند.
رشتههای علوم قرآنی فرهنگسازند
نقیب با اشاره به ایراداتی که این روزها به دانشگاههای وابسته به دستگاه اجرایی وارد میشود مبنی بر ناتوانی این دانشگاهها در تأمین شغل موردنیاز فارغ التصحیلان خود، افزود: در مسئله شغل حتماً باید دانشگاه و نظام به فکر اشتغال فارغالتحصیلان باشند، اما در دانشگاه علوم و معارف قرآن ما صرفا نگاه شغلی به رشتههای علوم قرآنی نداریم. رشتههای علوم قرآنی رشتههای فرهنگساز جامعه هستند و این یعنی افرادی هم که حتی با مدارک دیگری شاغل هستند میتوانند در این رشتهها ادامه تحصیل دهند؛ کما اینکه این اتفاق هم میافتد و درصد قابل توجهی از دانشجویان ما فارغ التحصیلان رشتههای فنی و مهندسی هستند. دانشجویانی داریم که فارغالتحصیل خلبان هواپیمای جنگی و یا متخصص جراح عمومی است. فارغالتحصیلان دانشگاههای بزرگ کشور همچون خواجه نصیر و صنعتی شریف وارد این دانشگاه میشوند. همیشه اینگونه تصور میشور افرادی که وارد رشتههای علوم قرآنی میشوند به لحاظ علمی ضعیفاند و در رتبههای پایین کنکور هستند. بعد هم اینها مدرکی میگیرند و شغلی ندارند.
وی گفت: براساس آماری که اخیراً وزارت علوم اعلام کرده، بیش از ۷۵ درصد دانشجویان ما اشتغال دارند. طبق این آمار، ۶۳ درصد فارغالتحصیلان کارشناسی و ۸۶ درصد فارغالتحصیلان کارشناسی ارشد این دانشگاه شغل دارند. همچنین چهار هزار خانم خانهدار فارغالتحصیل علوم قرآنی داریم که اینها دنبال اشتغال نیستند. مسئلهای که رهبری هم بر آن تأکید داشتند؛ بحث خانهداری و تربیت فرزند بانوان در کنار تحصیل است. چه بهتر که فضا را برای ادامه تحصیل بانوان خانهدار گسترش دهیم و ما این کار را کردهایم.
رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن با بیان اینکه این دانشگاه در چهل سالگی انقلابی که به بلوغ خود رسیده است ادامه فعالیت میدهد، یادآور شد: امروز انقلاب وارد فاز تکاملی خود شده است و در این فضا برداشت ما این است که صحبت از نبود دانشگاه علوم و معارف قرآن حرف درستی نیست. در این فضا باید درباره گسترش فضای قرآنی کشور حرف زده شود. تنها تقویت بیشتر دانشگاه علوم قرآنی کشور در دستور کار باشد. البته این بحث به لحاظ فرهنگی اهمیت دارد، اما به لحاظ قانونی طی مصوبهای که در شورای عالی اداری در سال ۹۰ ابلاغ شد و بعد در سال ۹۶ و در دولت فعلی بر آن تأکید شد، صحبت از ادغام و یا انحلال دانشگاههای علمی کاربردی وابسته به دستگاههای اجرایی و همچنین پژوهشگاههای اجرایی وابسته به دستگاههای اجرایی است. در این مصوبات به هیچ وجه سخنی از دانشگاههای وابسته به دستگاههای اجرایی نیامده است، اما حالا این مسئله را به دانشگاههای دستگاههای اجرایی هم تعمیم میدهند.
با وجود تأیید اساسنامه، ادغام یا انحلال معنایی ندارد
وی ادامه داد: استدلال ما این است که اولاً سازمان اوقاف و امور خیریه یک دستگاه اجرایی نیست، بلکه نهادی حاکمیتی است که زیرنظر مقام معظم رهبری فعالیت میکند. تصمیمگیری درباره دستگاههایی که زیرنظر مقام معظم رهبری فعالیت میکنند باید در چارچوب دستگاه خود و با حضور نماینده، ولی فقیه که رئیس این سازمان است، انجام شود. ثانیاً اساسنامه دانشگاه علوم و معارف قرآن در شورای گسترش وزارت علوم مصوب نشده، بلکه در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است و آن جایی که شورای عالی انقلاب فرهنگی تصمیمگیرنده است، براساس نظر صریح حضرت امام هیچ دستگاهی نمیتواند درباره مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی تصمیمگیری کند. اساسنامه دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم پس از تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی در شورای عالی اداری در تاریخ ۲۵ شهریور ۹۷ از سوی رئیسجمهور، که رئیس این شورا هستند، امضا و ابلاغ شده است. در همان جلسه وزیر علوم فعلی ابهاماتی را به این دانشگاه در زمینه اشغال فارغالتحصیلان وارد کردند که در همان جلسه استدلال کردیم و وضعیت شغلی فارغالتحصیلان را برای حاضران شرح دادیم و همان جا وزیر اعلام کرد که از توضیحات متقاعد شده است و رأیگیری انجام و اساسنامه تأیید و ابلاغ شد. اکنون در شرایطی که این اساسنامه از سوی وزیر علوم تأیید و رئیسجمهور آن را ابلاغ کرده است، به لحاظ قانونی حرف از انحلال و یا ادغام جایی ندارد.
اوقاف دوسوم بودجه دانشگاه علوم و معارف قرآن را تأمین میکند
نقیب افزود: در کشوری با نظام قرآنی زندگی میکنیم. آیا میتوان در مورد یک دانشگاه قرآنی با ۲۰ دانشکده در سراسر کشور و با داشتن بیش از پنج هزار دانشجو، ۸۰ هیئت علمی و هزار عضو هیئت علمی حقالتدریس به این راحتی تصمیم گرفت و یکباره بگوییم این دانشگاه را منحل یا ادغام میکنیم؟ این امر جز آنکه یک هزینه کلانی را به مجموعه وزارت علوم تحمیل کند نتیجهای نخواهد داشت. تمام ساختمانهای این دانشگاه و امکانات اداری آن مربوط به وقف است. دوسوم بودجه ما را سازمان اوقاف تأمین میکند و بودجه کمی از دولت دریافت میکنیم که آن بودجه هم کفاف حقوق کارمندان و هیئت علمی ما را نمیدهد. بودجه اختصاصیافته از دولت به این دانشگاه امسال حدود ۲۲ میلیارد است که این میزان حدود هشت میلیارد از حقوق کارمندان و هیئت علمی ما کمتر است. تمام خوابگاهها و ساختمانها را سازمان اوقاف تأمین میکند. آیا وزارت علوم این آمادگی را دارد که تمام هزینههای این دانشگاه را، که در سال حدود ۱۰۰ میلیارد میشود، تقبل کند و دانشگاه را تحویل بگیرد؟ آیا وزارت علوم آماده است به ما دانشکده و خوابگاه و به این تعداد هیئت علمی حقوق بدهد؟ وزارت علوم به لحاظ مالی چنین امکانی ندارد. هماکنون نیز بودجه مستقلی برای ما دیده نمیشود و ذیل بودجه سازمان اوقاف بودجه در اختیار این دانشگاه قرار میگیرد و مابقی بودجه از سازمان اوقاف تأمین میشود.
حجتالاسلام نقیب ادامه داد: این مسئله هم به لحاظ قانونی و هم به لحاظ شیوههای اجرایی وزارت علوم را دچار مشکل میکند. اینکه گفته میشود تنها وزارت علوم متولی دانشگاهداری است و تنها وزارت علوم باید مدرک بدهد، مگر اکنون مدرک فارغ التحصیلان دانشگاه علوم و معارف قرآن وزارت علوم نمیدهد؟ تمام مجوزهای تاسیس دانشکدههای این دانشگاه از وزرات علوم گرفته شده و مجوز تشکیل دانشکده و تأسیس رشتهها از شورای گسترش وزارت علوم داده میشود. دانشجویان این دانشگاه از طریق کنکور سراسری جذب میشوند. ما یک دانشجوی آزاد جذب نمیکنیم. تمامی اعضای هیئت علمی این دانشگاه از طریق دفتر جذب وزارت علوم مشغول به کار در این دانشگاه میشوند. دانشجو هم که فارغ التحصیل میشود مدرک را وزارت علوم صادر خواهد کرد. اگر جایی باشد که در کنار وزرات علوم مدرک صادر میکند، این محل اشکال است، اما وقتی دانشگاهی طبق تمام برنامههای وزارت علوم فعالیت میکند و ناظران وزارت علوم در دانشکدههای آن نظارت میکنند، طرح شبهه درست نیست.
وجود چهار هزار فارغالتحصیل خانهدار
وی در پاسخ به این پرسش که آیا آمار مشخصی از اشتغال ۷۵ درصدی فارغالتحصیلان این دانشگاه دارید، گفت: این آمادگی را داریم که آمار اشتغال فارغ التحصیلان خود را با ذکر اسامی افراد و جایی که مشغول به کار هستند، در اختیار هر نهاد و وزارتخانهای که میخواهد قرار دهیم. براساس این آمار حدود ۳۰ درصد فارغالتصحیلان ما جذب وزارت آموزش و پرورش شدهاند، ۱۵ درصد وارد مراکز نظامی و انتظامی در بخشهای فرهنگی شدهاند و حدود ۱۰ درصد این فارغالتحصیلان وارد مراکز فرهنگی از جمله سازمان تبلیغات، اوقاف و دارالقرآنها شدهاند. ۴۰۰ نفر از فارغالتحصیلان ما به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه مشغول به فعالیت هستند برخی هم در وزارتخانهها و از مدیران وزارتخانهها هستند. چند نفر از شاغلان همین مرکز گسترش و توسعه قرآنی وزارت علوم از فارغالتحصیلان این دانشگاه هستند. چهار هزار فارغالتحصیل از بانوان خانهدار داریم که متقاضی اشتغال نیستند.
نقیب همچنین درباره تغییراتی که برای دانشگاه علوم و معارف قرآن در اساسنامه لحاظ شده، اظهار کرد: اساسنامه اولیه دانشگاه در سال ۷۳ و در جایگاه دانشکده علوم قرآنی تهران در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شد. در سال ۸۷ وزارت علوم آن را از دانشکده به دانشگاه تبدیل کرد، مشروط بر اینکه دفتر مرکزی این دانشگاه در قم مستقر شود و این امر محقق شد و آن اساسنامه دانشکده علوم قرآنی تهران با تغییراتی به دانشکده علوم و معارف قرآن تغییر پیدا کرد. در اساسنامه قبلی هیئت امنا همان هیئت موسس دانشگاه بودند، اما اکنون اعضای هیئت امنا با تایید و نظر وزارت علوم انتخاب میشود. خود وزیر علوم عضو هیئت امنا است، رئیس حوزه علمیه، رئیس سازمان اوقاف و دو شخصیت دانشگاهی قرآنی و دو شخصیت حوزوی قرآنی و نیز یک نفر نماینده سازمان برنامه و بودجه و رئیس دانشگاه که دبیر هیئت امناست، دیگر اعضای هیئت امنای دانشگاه هستند. چند روز قبل هم وزیر علوم برای اعضای هیئت امنا حکم زدند. چشم انداز دانشگاه براساس تصمیمات این هیئت امنا خواهد بود. پیش از این گلایههایی مطرح میشد مبنی بر اینکه اعضای هیئت امنای این دانشگاه، دانشگاهی نیستند و این مورد انتقاد بعضیها قرار میگرفت.
به گفته رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن این دانشگاه به دنبال ارتقای کیفی آموزش و پژوهش خود است و به همین منظور این دانشگاه تفاهمنامهای با سازمان سمت برای تألیف کتابهای درسی این دانشگاه امضا کرده است و هماکنون سه کتاب مصوب برای چاپ و هفت طرح آماده ارسال است.
نقیب ادامه داد: ۲۵ درصد دروس را به شکل استودیویی ضبط کردهایم و بعد از دریافت مجوز از وزارت علوم آموزشهای مجازی هم راهاندازی میشود.
وی همچنین درباره ارتقای اعضای هیئت علمی این دانشگاه گفت: پرونده چهار عضو هیئت علمی برای ارتقا به مرتبه دانشیاری به وزارت علوم ارسال شده است.
رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن ادامه داد: هفت مجله علمی تخصصی در دانشگاه داریم که تلاش میکنیم امتیاز علمی ـ پژوهشی برای اینها بگیریم. اگر به وبسایت رتبه بندی دانشگاهها مراجعه کنید، خواهید دید دانشگاه در سال ۹۲ در رتبه ۵۰۰ در بین دانشگاههای کشور بوده و امروز به رتبه ۱۰۲ در بین دانشگاههای کشور رسیده است. در همان سال میزان پژوهشهای قرآنی اعضای هیئت علمی ما بیش از ۴۰ مقاله نبوده و امروز این تعداد به بیش از ۲۶۰ مقاله در سال رسیده است. البته این غیر از مقالاتی است که در همایشها و کنفرانسها ارائه میشد.
وی با بیان اینکه تلاش دانشگاه حرکت به سمت پژوهش محوری است، افزود: میخواهیم تا حدودی از فضای آموزشمحوری فاصله بگیریم تا سطح علمی دانشگاه که مورد انتقاد بوده و ما هم میپذیریم ارتقا پیدا کند. در این راستا تلاش میکنیم دانشگاه ظرف دو سال آینده به قطب علمی قرآنی در کشور تبدیل شود.
نقیب در پاسخ به این پرسس که نقش دانشجویان در رویکرد پژوهش محوری چگونه خواهد بود و آیا سرفصل دروس تغییر میکند یا خیر؟ گفت: سرفصل دروس تغییراتی نخواهد داشت. تغییر سرفصل دروس از سوی وزارت علوم انجام میگیرد. در رویکرد پژوهشمحوری جنبههای علمی استاد مورد تأکید است و اینکه به جای آموزش صرف، دانشجویان را در حوزه پژوهش توانمند کنند. یکی از اهداف همایش پژوهشهای قرآنی همین است که کار پژوهشی دانشگاه فعال شود. به این منظور هم انجمنهای علمی دانشگاه فعال میشوند و روزهای دوشنبه هر هفته از ساعت ۱۰ تا ۱۲ برنامه دانشگدهها خالی است و کارهای پژوهشی دنبال میشود.
گفتوگو از مریم روزبهانی
انتهای پیام