امام خمینی(ره) حقوق شهروندی را بر بنیان اسلام تعریف و تصدیق می‌کند

به گزارش ایکنا از گیلان، حسین فرختار، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی استان گیلان امروز، 17 بهمن ماه در میزگرد علمی - فرهنگی «بررسی حقوق شهروندی در گفتار و سیره عملی امام خمینی(ره)»، با بیان اینکه تاریخچه حقوق شهروندی و حقوق بشر به اعلامیه استقلال آمریکا و اعلامیه حقوق بشر فرانسه برمی‌گردد که پس از اعلام جمهوری در این کشورها به طور منسجم مطرح شد، اظهار کرد: معنای لغوی «حقوق» عبارت است از اختیارات، توانایی‌ها و قابلیت‌هایی که به موجب قانون، شرع، عرف و قرارداد برای انسان‌ها لحاظ می‌‌شود.

وی «شهروند» را صفتی دانست برای همه افراد و آحاد یک ملت که از وضعیتی یکسان برخوردار هستند و تصریح کرد: «حقوق شهروندی» یعنی شهروندان به‌دلیل عضویت در یک واحد سیاسی به نام «دولت» دارای حقوق و تکالیفی هستند که این حقوق و تکالیف را حقوق شهروندی می‌نامند. البته تکالیف به‌عنوان محدود‌کننده حقوق نیست، بلکه تضمین کننده حقوق تلقی می‌ شود.

مدرس دانشگاه مهمترین ویژگی جوامع مدرن را پیوستگی، تفکیک‌ناپذیری، آیین شهروندی و مشارکت مدنی دانست و افزود: حقوق شهروندی رابطه بین دولت و شهروند را مشخص می‌کند و بر ظرفیت مشارکت مردم اثر می‌گذارد و موجبات همگرایی و همبستگی جامعه را فراهم می‌کند و مردم را آگاه می‌سازد که اگر می‌خواهید منافع فردی تان تحقق پیدا کند مستلزم این است که منافع ملی و اجتماعی تأمین شود.

فرختار با بیان اینکه توسعه به معنی توانایی تولید، انباشت و حفاظت از سرمایه‌هاست، عصر امروز را عصر توسعه دانست و گفت: برای رسیدن به توسعه به دو بعد مادی و ذهنی نیاز داریم. توسعه در بعد مادی به مظاهر جامعه مدرن اتلاق می‌شود که تولید سرمایه انسانی و اقتصادی را به‌دنبال دارد و در نهایت رفاه و آسایش مردم را تأمین می‌کند، اما توسعه در بعد ذهنی مربوط به تعامل انسان‌ها با یکدیگر است و منجر به تولید سرمایه اجتماعی، فرهنگی و نمادین می‌شود و امنیت و آرامش را به ارمغان می‌آورد.

وی با تصریح بر اینکه حقوق شهروندی تقویت سرمایه‌های اجتماعی را به‌دنبال دارد، متذکر شد: سرمایه اجتماعی برای رشد و توسعه یک جامعه عاملی بسیار مهم است. در واقع جوامع برای توسعه و تعالی نیازمند سرمایه‌های انسانی، اقتصادی و اجتماعی هستند و همگرایی و همبستگی یک جامعه به افزایش این سرمایه ها منجر می شود.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان ادامه داد: رعایت حقوق شهروندی علاوه بر ارتقای مشروعیت نظام و جلب مشارکت مردم به ایجاد احساس آرامش و اطمینان خاطر شهروندان کمک می‌کند. در واقع اگر مردم مطمئن باشند هرگونه تعدی و نقضی در حقوقشان عکس‌العمل مسئولان را به‌دنبال دارد، احساس امنیت و دلبستگی به نظام پیدا می‌کنند.

وی با اشاره به وجود مفاهیمی همچون برابری و برادری در آموزه‌های دینی، عنوان کرد: در آموزه‌های دینی به‌ویژه در دین مبین اسلام و کلام‌الله مجید، برابری و برادری همه افراد و پرهیز از هر نوع برتری طلبی و امتیازبندی رنگ‌ها و نژادها کاملاً مشهود است(سوره نساء). پیامبر اسلام(ص) نیز بعد از بعثت وحدت انسانی را جایگزین وحدت قومی و قبیله‌‌ای کرد که این موضوع نشان‌دهنده جایگاه انسانیت و حقوق افراد در جامعه اسلامی است.

فرختار اضافه کرد: در همین چارچوب اصل «لاضرر» در فرهنگ حقوق اسلام مطرح می‌شود و تبلور عینی آن در اصل چهلم قانون اساسی آمده است که «هیچکسی نمی‌‌تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد».

مدرس دانشگاه امام خمینی(ره) را از نادر فقهایی دانست که در پس‌زمینه های کلامی اش دغدغه‌های اجتماعی دیده می‌شود و گفت: امام معتقد بود که اجرای شریعت واجب بوده و دولت مجری و زمینه ساز اجرای شریعت است لذا لازم است که دولت تصرف شود تا امکان اجرای احکام به وسیله دولت تحقق یابد.

وی با بیان اینکه افق دید امام از دو منظر قابل توجه است، خاطرنشان کرد: امام به عنوان یک ناظر هوشمند در سیر حوادث و رویدادها خودش را به حیطه حوزه علمیه و درس اجتهاد و تقلید محدود نکرد. همچنین توجه و علاقمندی امام به نگرش های کلامی و فلسفی و به ویژه آموزه های عرفانی یک وسعت دید بسیار فراخ تر از فقه به ایشان داده بود.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان جمهوری اسلامی را جزو آمال و آرزوهای امام راحل دانست و تصریح کرد: امام خمینی(ره) دین را معطوف به دولت می‌دانست و لذا ایده جمهوری اسلامی را مطرح و محقق می‌‌کند و پس از پیروزی انقلاب به‌دلیل افزوده شدن تجربیات اجتماعی و مسئولیت‌پذیری در عرصه حکمرانی، توجه به حقوق شهروندی و تکالیف اجتماعی را از حالت انتزاعی به حالت انضمامی درآورد و با زندگی مردم گره زد.

وی با اشاره به جامعه‌شناسی قدرت به تشریح سه مدل حکومتی «فردسالار»، «گروه‌سالار» و «مردم‌سالار» پرداخت و یادآور شد: واژه «ملت» در صحیفه امام پس از واژه «اسلام» دومین واژه پرکاربرد است که نشان می‌‌دهد ایشان در سال های پایانی عمر پربرکت خویش همچنان نسبت به حقوق مردم و شهروندان اهتمام داشته و لذا مباحثی را طرح و احکامی را در این زمینه صادر فرموده است.

فرختار با بیان اینکه امام حقوق شهروندی را بر بنیان اسلام تعریف و تصدیق می‌کند، گفت: امام در صیانت از ساز و کار فرهنگی حقوق شهروندی می‌فرماید «فرهنگ مبدأ همه خوشبختی‌ها و بدبختی‌های یک ملت است و فرهنگ استعماری و فرمایشی جوان استعماری تحویل مملکت می دهد. وقتی فرهنگ فاسد شد جوانان ما که زیربنای تأسیس همه چیز هستند از دست ما می‌روند و انگل بار می‌آیند».

وی اظهار کرد: امام ملت اسلام را پیرو مکتبی می‌دانست که برنامه آن مکتب خلاصه می‌شود در دو حکم «لایظلمون» و «لاتظلمون» لذا ما تحت رهبری پیامبر اسلام(ص) این دو کلمه را می‌خواهیم اجرا کنیم، یعنی نه ظالم باشیم و نه مظلوم.

مدرس دانشگاه حیات اندیشه را در پرتو نقد و بررسی دانست و خاطرنشان کرد: اگر اندیشه‌ها در چارچوب افق زمانی و شرایط خاص تاریخی و اجتماعی خود محصور  شوند نمی توانند به حیات خود ادامه دهند لذا موضوع حقوق شهروندی و حریم خصوصی مردم نیازمند تحلیل و پرداخت تئوریک است.

انتهای پیام