چهار خصلت برجسته مؤمنین از منظر امام صادق(ع)
گروه معارف- از نظر امام صادق (ع) مؤمن باید چهار خصلت داشته باشد: راستگویى، حیا، حُسن خُلق و شُکر. صداقت موجب از بین رفتن بسیارى از گناهان می‌شود؛ چراکه برای پوشاندن گناهان، مجبور است دروغ بگوید. حیا باعث می‌شود که از زشتى‌ها رو برگرداند. کسى که حُسن خُلق دارد، عصبانى نمى‌شود و به همین جهت گناه نمى‌کند.
به گزارش ایکنا از اردبیل، حضرت امام صادق (ع) در حدیث گهرباری می‌فرمایند: «أرْبَعٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ کَانَ مُؤمِناً وَ إنْ کَانَ مِنْ قَرْنِهِ إلى قَدَمِهِ ذُنُوباً: الصِّدْقُ وَ الْحَیَاءُ وَ حُسْنُ الخُلْقِ وَ الشُّکْرُ» «چهار چیز است که اگر در هر کس باشد مؤمن است اگرچه از فرق سر تا پا‌ها غرق در گناه باشد: راستگویى، حیا، حُسن خُلق و شُکر» (۱).
در ابتدا باید گفت این حدیث یک معناى ابتدایى دارد که غیر قابل تصوّر است؛ ولى معنایى عندالتامّل دارد که لطیف و دقیق است. معناى ابتدایى آن این است که هر گناهى که شخص مرتکب شود؛ ولى این چهار صفت را داشته باشد، مؤمن است که این معنا، مفهوم و معقول نیست؛ ولى معناى دقیق روایت این است که کسى که آلوده همه گناهان است، اگر این چهار صفت را پیدا کند، از گناهان دیگر پاک مى‌شود و این چهار صفت، بسیارى از آن گناهان را از انسان دور مى‌کند.
۱) صداقت
این صفت موجب مى‌شود بسیارى از گناهان مانند کم فروشى، احتکار، تقلّب، دزدى و ... از بین برود؛ چرا که اگر این گناهان را مرتکب شود، مجبور است براى پوشاندن آن دروغ بگوید. نمونه آن داستان جوانى است که خدمت پیامبر اکرم (ص) آمد و عرض کرد: «آلوده [به]جمیع گناهان هستم، چه کنم؟». حضرت به او فرمود: «فقط دروغ نگو». این امر باعث شد سراغ هیچ گناهى نرود، چون اگر هر گناهى را مرتکب مى‌شد و خدمت پیامبر اکرم (ص) مى‌رسید، مجبور بود براى پوشاندن آن دروغ بگوید.
۲) حیاء
حیا به معناى «کفّ النفس عن القبیح» است؛ یعنى در مقابل زشتى‌ها رو برگرداند و وقتى که از قبایح حیا کند، بسیارى از گناهان را ترک مى‌کند.
۳) حُسن خُلق
حُسن خُلق عامل شستشوى از گناه است؛ چون انسان بسیارى از گناهان را در حال عصبانیّت انجام مى‌دهد و کسى که حُسن خُلق دارد، عصبانى نمى‌شود و به همین جهت گناه نمى‌کند.
۴) شُکر
معناى شکر این است که هر عضوى را در جاى خودش و در راهى که خدا آن را آفریده استفاده کند و اگر شکر این نعمت‌ها را به جاى آورد دیگر گناه نمى‌کند (۲).
پی نوشت:
۱) تحف العقول، ابن شعبه حرانى، حسن بن على، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر، جامعه مدرسین، قم، ۱۴۰۴ قمری / ۱۳۶۳ شمسی، چاپ دوم، ص ۳۶۹.
۲) گردآوری از کتاب: مشکات هدایت، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: مکارم، مسعود، حامدى، محمد رضا، مدرسه امام على بن ابى طالب (علیه السلام)، قم، ۱۳۸۵ شمسی، چاپ اول، ص ۵۹.
تهیه و تنظیم: تقی قاسمی خادمی
