فصلنامه علمی ـ تخصصی «معارف حسینی» در ایستگاه 12
گروه اندیشه ــ دوازدهمین شماره از فصلنامه علمی ـ تخصصی «معارف حسینی» به صاحب‌امتیازی و مدیر مسئولی محمدحسين مردانی‌نوكنده و سردبیری سيدمحمدكاظم طباطبايی به زیور طبع آراسته شد.
به گزارش ایکنا؛ در این شماره از فصلنامه علمی ـ تخصصی «معارف حسینی»، مقالاتی با عناوین «تبیین آموزه امامت در احادیث حسینی» نوشته محمد رنجبر‌حسینی و عصمت عدل‌پیوست؛ «تفسیر باطنی آیه وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظیمٍ» به قلم سمیرا قلی‌یی و مرضیه محسن‌نژاد؛ «انس بن حارث کاهلی، صحابی حاضر در لشکر امام حسین(ع)» تالیف سید ضیاء‌الدین علیانسب و سکینه علی‌محمدی ینگجه؛ «از حریم کعبه تا حرم کربلا» و «واکاوی مبانی تاریخی رثای شهریار بر امام حسین(ع)» نوشته اکبر ساجدی، میرمحسن عرفانی‌راد و جواد نعمتی منتشر شده است.
همچنین مقالات «شبهه‌شناسی لعن در زیارت عاشورا» نوشته فاطمه‌سادات علوی علی‌آبادی؛ «بررسی تطبیقی سیمای حضرت زینب(س) و حضرت عباس(ع) در شعر معاصر ایران و لبنان» به قلم سیدمهدی نوری‌کیذقانی و «نکته‌هایی از معارف حسینی» تالیف محمدحسین مردانی‌نوکنده از دیگر مقالات منتشر شده در این شماره از فصلنامه علمی ـ تخصصی «معارف حسینی» هستند و آخرین مقاله این شماره نیز مربوط به معرفی کتاب «بازخوانی برخی زوایای عاشورا براساس درس‌گفتارهای آیت‌الله محمدرضا رجبی» است که به قلم محمدرضا فخرروحانی صورت گرفته است.
تبیین آموزه امامت در احادیث حسینی
در چکیده مقاله «تبیین آموزه امامت در احادیث حسینی» می‌خوانیم: «آموزه امامت، از جمله آموزه‌های اصیل شیعه امامیه به شمار می‌رود. از شاخص‌ترین مؤلفه‌های این آموزه، این است که امامت منصبی از سوی خداوند و شخص امام نیست، دارای مقامات و ویژگی‌هایی خاص است. امامان معصوم(ع) به تبیین این آموزه امامت و ویژگی‌های آن پرداخته‌اند. امام حسین(ع) در دوران پس از امامت حضرت علی(ع) و برادرش امام حسن(ع) به امامت رسید. در آن دورۀ ویژه که بنی‌امیه ادعای امیر و ولیّ بودن بر مسلمانان را داشتند و همه را بر بیعت با خویش فرامی‌خواندند، امام حسین(ع) به تبیین آموزه امامت و ویژگی‌های امام و حاکم واقعی جامعه اسلامی پرداخت تا راه را بر فریب فکری و عقیدتی مردم آن زمان ببندد. نوشتار پیش رو با روش توصیفی و شیوه کتابخانه‌ای و اسنادی، به تبیین آموزه امامت از منظر احادیث امام حسین(ع) پرداخته است تا امام‌شناسی از زبان امام معصوم(ع) صورت پذیرد».
تفسیر باطنی آیه وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظیمٍ
نویسنده مقاله «تفسیر باطنی آیه وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظیمٍ» در طلیعه نوشتار خود آورده است «بسیاری از آیات قرآن کریم، افزون بر تفسیر ظاهری، معنای باطنی نیز دارند. برخی از این تفسیرهای باطنی برخاسته از روایات تفسیری معصومین(ع) و صحابه است. آیه 107 سوره صافات که می‌فرماید: «وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظیمٍ» نیز از جمله این آیات است. پرسش پژوهش حاضر این است که مقصود از تفسیر باطنی آیه 107 سوره صافات چیست؟ این پژوهش در صدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، با نگاهی بر تفسیر ظاهری آیه، به تفصیل پیرامون تفسیر باطنی آن بپردازد. دستاودهای پژوهش حاکی از این مطلب است که تفسیر باطنی آیه 107 سوره صافات بر امام حسین(ع) ناظر است. حضرت ذبح عظیمی است که از نسل حضرت ابراهیم(ع) متولد می‌شود. این تفسیر باطنی برخاسته از روایتی تفسیری نقل شده از امام رضا(ع) است که با سند صحیح در برخی کتاب‌های معتبر و متقدم شیعه نقل گردیده است و معیارهای یک تفسیر باطنی ضابطه‌مند را دارد».
انس بن حارث کاهلی، صحابی حاضر در لشکر امام حسین(ع)
در چکیده مقاله «انس بن حارث کاهلی، صحابی حاضر در لشکر امام حسین(ع)» می‌خوانیم: «نوشتار حاضر یکی از صحابیان شرکت کننده در لشکر امام حسین(ع) را مورد بررسی قرار داده است. انَس‌بنٍ‌حارث کاهلی در روز عاشورا حضور داشت و به این ندای امام حسین(ع) پاسخ داده است. از پیامبر(ص) در حالی‌که امام حسین(ع) در دامن رسول خدا(ص) نشسته بود، شنیده بود: «این فرزندم در سرزمین عراق به شهادت خواهد رسید. آگاه باشید هرکه او را دید باید او را یاری کند» وی که در کوفه زندگی می‌کرد، به گفتة برخی در مکه و به گفته برخی دیگر شبانه در کربلا به امام(ع) پیوست. امام حسین(ع) به وی نوید هدایت و امنیت داد. او را با خود همراه ساخت و در رکاب امام حسین(ع) کشته شد. پس از کارزاری سخت و کشتن چهارده یا هجده تن از سپاهیان دشمن به درجه رفیع شهادت نایل آمد و مقبره وی در بارگاه دسته جمعی شهدا پایین پای امام حسین(ع) واقع است».
از حریم کعبه تا حرم کربلا؛ واکاوی مبانی تاریخی رثای شهریار بر امام حسین(ع)
نویسنده مقاله «از حریم کعبه تا حرم کربلا؛ واکاوی مبانی تاریخی رثای شهریار بر امام حسین(ع)» در چکیده پژوهش خود با تأکید بر اهمیت زبان هنر در ماندگاری اثر آورده است: «ادبیات مرثیه، از مهم‌ترین منابع تحقیق و پژوهش در معارف حسینی است. زبان هنر در هر قالبی که درآید، ماندگاری و اثربخشی آن را مضاعف می‌کند. زبان شعر به سبب ویژگی‌های احساسی، حماسی و ادبی سهم بیشتری را در بیان ابعاد حماسه حسینی داشته است. در بین شعرای معاصر، شهریار نیز خود را از این جرگه خارج ندانسته و با آفرینش چند قطعه مرثیه ادبی، ارادت خود را به سرور و سالار شهیدان نشان داده است. نوشتار حاضر ضمن معرفی کوتاهی از این شاعر بلندآوازه تبریزی، یکی از مرثیه‌های معروف او را موضوع تحقیق خود قرار داده و کوشیده است مبانی تاریخی این مرثیه را واکاود. شهریار در مرثیه مزبور سیر تاریخی حضرت را از مدینه و مکه تا کربلا به زیبایی تمام به تصویر کشیده و تسلط خود را بر مبانی تاریخی و اعتقادی اصیل شیعه نشان داده است».
شبهه‌شناسی «لعن» در زیارت عاشورا
در طلیعه مقاله «شبهه‌شناسی لعن در زیارت عاشورا» می‌خوانیم: «زیارت عاشورا جزو زیارات مشهور و مجرّب است که علمای بزرگ شیعه در قرون متمادی بر آن تأکید نموده‌اند. لعن بر دشمنان اهل‌بیت: از مهم‌ترین بخش‌های زیارت عاشورا به شمار می‌رود که موجب خرده‌گیری و طرح شبهه معاندان و منافقان گردیده است. آنان مدعی هستند متن زیارت عاشورا که مشتمل بر لعن‌های متعدد و به خصوص لعن خلفاست با قرآن کریم و سیره پیامبر(ص) و اهل‌بیت: منافات دارد. در این پژوهش که از نوع تاریخی است در مرحله گردآوری، به روش کتابخانه‌ای و در مرحله تبیین به شیوه توصیفی ـ تحلیلی، جایگاه «لعن» و «سبّ» در قرآن و سیره پیامبر(ص) و اهل‌بیت: مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد اولاً در هیچ فرازی از زیارت عاشورا، نامی از خلفا برده نشده است؛ ثانیاً آن‌چه در قرآن کریم و سیره معصومین: نهی شده، سبّ است و هیچ موردی وجود ندارد که از لعن شیطان، کفار، اهل کتاب، منافقین و برخی مسلمانان (و حتی برخی صحابه) که مرتکب کارهای خلاف شرع شده‌اند، نهی شده باشد».
بررسی تطبیقی سیمای حضرت زینب و حضرت عباس(ع) در شعر معاصر ایران و لبنان
نویسنده مقاله «بررسی تطبیقی سیمای حضرت زینب و حضرت عباس(ع) در شعر معاصر ایران و لبنان» نیز در چکیده نوشتار خود آورده است: «میان ایران و سرزمین لبنان پیوندها و اشتراکات فرهنگی و مذهبی عمیقی وجود دارد که سرچشمۀ اصلی آن شیعه بودن بخشی از ساکنان دو منطقه و ریشه‌دار بودن اندیشه‌های شیعی در آن‌ها است. یکی از موضوعاتی که می‌توان در ادبیات دو منطقه به‌صورت تطبیقی بررسی نمود عاشورا و مضامین عاشورایی است در دوره معاصر جنگ‌های جنوب لبنان و مقاومت حزب‌الله در آن و نیز انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی در ایران باعث شد که در ادبیات مقاومت هر دو منطقه توجه و گرایش خاصی به ادبیات عاشورایی شکل گیرد. در این مقاله با روش تحلیل محتوا و تطبیق داده‌ها به بررسی تطبیقی سیمای دو قهرمان عاشورا؛ یعنی حضرت عباس(ع) و حضرت زینب(س) در شعر معاصر دو منطقه پرداخته‌شده است. در ارزیابی کلی می‌توان گفت شاعران هر دو منطقه قسمتی از سروده‌های عاشورایی خود را به توصیف این دو شخصیت بزرگوار اختصاص داده‌اند اما در مجموع شاعران معاصر ایران به لحاظ کمّی بیشتر به این دو شخصیت عظیم پرداخته‌اند و سروده‌های آن‌ها از شور، احساس و عاطفۀ بیشتری برخوردار است».
همچنین هفتمین مقاله‌ای که در این شماره از فصلنامه علمی ـ تخصصی «معارف حسینی» منتشر شده مربوط به معرفی کتاب «بازخوانی برخی زوایای عاشورا بر اساس درس‌گفتارهای آیت‌الله محمدرضا رجبی» است که این معرفی به قلم محمدرضا فخرروحانی صورت گرفته است. نویسنده در چکیده آورده است: «اغلب کتاب‌هایی که در باره واقعه عاشورا و زندگانی حضرت امام حسین(ع) نوشته شده است، دارای نقل روایت و بیان رویدادهای دلخراش روز عاشورا هستند. هنوز هم جای تألیفات تحلیلی تاریخی، اعتقادی و اجتماعی به زبان فارسی در رابطه با این رویداد بزرگ وجود دارد. به همین قیاس، تعداد بزرگانی که نگاه تحلیلی به واقعه عاشورا داشته‌اند چندان فراوان نیستند. در چنین شرایطی که سطح آگاهی مخاطبان باید با بدست دادن تحلیل‌های سودمند و فکر برانگیز بالا برود، کتاب حاضر را می‌توان به نوعی تجزیه و تحلیل از صفحاتی خاص از این تاریخ پر فراز و نشیب دانست. کتاب حاضر صورت پیاده‌سازی شده از مجموعه سخنرانی‌ها و منبرهای مرحوم آیت‌الله علامه شیخ محمدرضا جعفری‌نجفی است که در مجالس محرم سال‌های 1423 و 1424 قمری در تهران ارائه شده است».
یادآور می‌شود، علاقه‌مندان برای دریافت و مطالعه اصل مقالات می‌توانند به نشانی اینترنتی http://www.maarefehosseini.ir/ مراجعه کنند.
انتهای پیام
