فروغ پارسا بیان کرد:
توسعه میان‌رشتگی و تربیت نیروهای متخصص در انجمن ایرانی مطالعات قرآنی
گروه اندیشه ــ رئیس انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی به ارائه گزارشی درباره اهداف این انجمن پرداخت و بیان کرد: از جمله اهدافی که در این چند سال برای رسیدن به آن‌ها تلاش کرده‌ایم، ایجاد نشاط بین دانشجویان و اساتید، حول محور مطالعات میان‌رشته‌ای و تربیت نیروهای متخصص متناسب با اهدافمان بوده است که البته با توجه به نوپا بودن انجمن این فعالیت‌ها مثبت بوده و رو به پیشرفت است.
به گزارش ایکنا؛ انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی از اواخر سال 1393 کار خود را آغاز کرده و طی این سال‌ها، فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی مختلفی برای پیشبرد مطالعات قرآنی داشته است. به بهانه اینکه در این ایام، انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی آغاز به کار کرده است، با فروغ پارسا، رئیس انجمن و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به گفت‌وگو پرداختیم.
وی در ابتدا با اشاره به نحوه شکل‌گیری این انجمن بیان کرد: در اوایل سال ۱۳۹۳ بود که به این فکر افتادیم تا یک انجمن علمی در حوزه مطالعات قرآنی را تاسیس کنیم و در واقع پیش از این، یک انجمن به عنوان انجمن علوم قرآن و حدیث ایران داشتیم که در وزارت خانه نیز ثبت شده بود، اما آن چیزی که مد نظر ما بود، یک مقدار با اهداف و راهبرد‌های ما ارتباط بیشتری داشت. شاید این حرف را زیاد تکرار کرده‌ام که یکی از راهبرد‌های عمده ما مطالعات میان‌رشته‌ای است. یعنی احساس می‌کنیم که روند سنتی که در حوزه پژوهش‌های قرآنی پش رفته، اگر نگوییم که به بن‌بست رسیده می‌توان گفت نتیجه خاصی نداشته است.
پارسا در ادامه افزود: نظر بنده این بود که حوزه مطالعات قرآنی را به رشته‌هایی مانند تاریخ، زبان‌شناسی، انسان‌شناسی و مطالعات ادبی نوین مرتبط کنیم و به همین دلیل است که عنوان انجمن را نیز، مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی معین کرده‌ایم و نظر من این بود که اعضای ما، فقط منحصر به حوزه مطالعات قرآنی نباشند، بلکه در تاریخ اسلام، فلسفه اسلامی و همه رشته‌های دیگری که با الهیات مرتبط هستند، بتوانند در انجمن ما عضو باشند.
وی تصریح کرد: در سال ۱۳۹۳ با عده‌ای از بزرگان که طبق شیوه‌نامه وزارت علوم، اعضای هیئت موسس باید از استادان عالی‌رتبه، دانشیار و استادیار باشند، انجمن را به ثبت رساندیم. از جمله اساتیدی که حضور داشتند نیز می‌توان به مرحوم آئینه‌وند اشاره کرد که در تاریخ اسلام کار کرده بودند و همچنین آقای دکتر آذرنوش و دکتر حجتی نیز جزء اعضای هیئت موسس بودند، به اضافه کسانی که در سال‌های بعد، همکاری بیشتری با ما داشتند. در اواخر سال ۱۳۹۳ ما از وزارت خانه مجوز گرفتیم و دستور دادند که مجمع عمومی را تشکیل دهیم که این مجمع نیز تشکیل شد و بر‌اساس اساسنامه که مصوب خود مجمع عمومی بود، انتخاباتی انجام دادیم و حدود ۹ نفر عضو هیئت مدیره انتخاب شدند که این اعضا نیز از دانشگاه‌های مختلف اعم از تهران، تربیت مدرس، خوارزمی، آزاد اسلامی، کاشان و قم هستند و به هر صورت مجموعه‌ای را تشکیل دادیم که بتوانیم اهدافمان را پیش ببریم. در حال حاضر نیز دکتر محسن قاسم‌پور، نائب رئیس انجمن و قاسم درزی خزانه‌دار هستند و علاوه بر این پروین بهارزاده، مریم قبادی، ندا گلیجانی‌مقدم، جعفر نکونام، احمد بادکوبه و نصرت نیلساز نیز اعضای اصلی هستند و رضا امانی نیز مسئولیت بازرسی را بر عهده دارد.
پارسا در ادامه با اشاره به هدف شکل‌گیری این انجمن بیان کرد: هدف عمده ما، ایجاد نشاط در حوزه مطالعات قرآنی بود. البته اینکه عرض می‌کنم نشاط به این دلیل است که یک مقدار از زبان عربی متاثر شدیم. چنانکه در زبان عربی به فعالیت نشاط می‌گویند و ما می‌خواستیم به غیر از نشاطی که به معنای فعالیت است، یک شادابی را نیز در بین دانشجویان و اساتید مطالعات قرآنی به وسیله بحث‌های میان رشته‌ای ایجاد کنیم.
این عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بیان کرد: این بحث‌ها در دانشجویان و اساتیدی که بخواهند کار تحقیقاتی انجام دهند، ایجاد انگیزه می‌کند. آن کاری که وزارت علوم برای همه انجمن‌ها مصوب کرده عبارت از انجام تحقیقات علمی و فرهنگی در سطح ملی و بین‌المللی و برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی و شاید بتوان گفت همکاری با نهاد‌های اجرایی و دانشگاه‌ها و وزارت خانه‌های مختلف است تا اینکه، آن حوزه‌ای که در آن کار می‌کنیم را در آن مراکز فعال کنیم. ولی هدف عمده خود ما، تربیت نیروهای متخصص با اهدافی که داریم است که عمدتا این اهداف نیز مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه قرآن کریم است.
پارسا در پاسخ به این سؤال که برای ایجاد این نشاط چه کار‌هایی انجام داده‌اید؟ بیان کرد: مجموعه فعالیت‌های ما بسیار گسترده است، یعنی نسبت به انجمن‌های دیگر کار‌های متنوع‌تری صورت گرفته و برای نمونه ما چند کمیته در انجمن ایجاد کرده‌ایم که می‌توان به کمیته پژوهش اشاره کرد که در حوزه‌های مختلفی کار کرده است. همچنین کمیته مطالعات زنان و کمیته میان‌رشته‌ای را داریم و در حوزه تفسیر نیز درخواست کرده‌ایم که اعضا به ما کمک کنند. این کمیته‌ها اعضای مختلف را جذب می‌کنند و افرادی که استعداد و توانمندی‌هایی دارند را شناسایی می‌کنند تا از آن‌ها برای کار‌های آموزشی و پژوهشی استفاده کنیم.
وی تصریح کرد: ما دوره‌هایی با عنوان کارگاه‌های آموزشی و درسگفتار داریم و در این کارگاهها، موضوعاتی که اساتید در کمیته‌های علمی تصویب می‌کنند، تدریس می‌شود. همچنین برگزاری نشست‌های علمی و تخصصی و همایش‌های علمی را نیز داشته‌ایم و اهداف خود را در آن همایش‌ها منعکس کرده‌ایم. شاید بشود گفت، یک کار دیگر که خود وزارتخانه از ما خواسته که با مرجعیت علمی ما ارتباط دارد، ارزیابی دروس و سرفصل‌های تخصصی رشته علوم قرآن و حدیث است. شما به عنوان کسی که در این رشته تحصیل می‌کنید و ما به عنوان کسانی که شاید ۳۰ سال پیش در این رشته درس خوانده‌ایم، متوجه یکسری نارسایی‌ها و نقص‌هایی در کل سرفصل‌های این دروس هستیم و با کمال تعجب ملاحظه کردیم که سال گذشته یک مجموعه عناوین دروسی از طرف وزارتخانه به همه دانشگاه‌ها ابلاغ شد که متاسفانه باز هم حاوی همان نقایص بود.
پارسا بیان کرد: ما به عنوان یک انجمن علمی مطالعات قرآنی، وظیفه خود دانستیم که حتما در این موضوع ورود داشته باشیم و به همین جهت یک نشستی را به عنوان ارزیابی دروس تخصصی مقاطع مختلف برگزار کردیم که بیشتر متوجه تحصیلات تکمیلی بود. تصور می‌کنم این کار مهمی است که چه دروسی را به دانشجو تدریس کنیم که بعد از او بخواهیم که در چه حوزه‌هایی پژوهش کند. در حال حاضر بحث‌هایی را با عناوین مطالعات قرآنی با رویکرد تاریخی، مطالعات قرآنی با رویکرد زبان‌شناسی و ... داریم، اما دانشجوی ما چه اطلاعاتی از روش‌شناسی تاریخ و روش‌شناسی زبان‌شناسی دارد؟
وی افزود: مسلما همان چیز‌هایی را که در کتب شیخ طوسی و مفید گفته‌اند که برای فهم این کلمه باید مفرداتش را در لسان‌العرب نگاه کنید که به فلان معنا آمده می‌داند و دانشجو تصور می‌کند که این معنای لغوی همان زبان‌شناسی است. در حالی که این دانش‌ها، در این چند دهه گذشته، تحولات بسیار عمده‌ای کرده است. یعنی شاید بشود گفت، دانشجوی ما اصلا این بحث‌های روش‌شناسی به گوشش هم نخورده و فکر می‌کنیم که باید حتما در دروس کارشناسی، این بحث‌های میان‌رشته‌ای را بگنجانیم و بعد در تحصیلات تکمیلی این را تقویت و تکمیل کنیم که برای ما اهمت زیادی دارد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: مجموعه کار‌های ما حوزه آموزشی و پژوهشی را در بر می‌گیرد و به مراجعی کمک می‌کند که در این حوزه‌ها کار می‌کنند و در کنار آن نیز سفر‌ها و بازدید‌های علمی را داریم که انجام هم شده است. برای نمونه سفرهای خارج از کشور را داشتیم که با اعضای انجمن بوده، اما در سطح هیئت علمی بوده است. ما یک سفری را سال قبل به آلمان داشتیم و یکی دو دانشگاه از ما دعوت کرده بودند که بنده و آقایان پاکتچی و قاسم‌پور در آن‌ها حضور پیدا کردیم همچنان که ما نیز میهمانانی از خارج از کشور داشتیم و در برخی همایش‌های ما شرکت کرده بودند.
وی بیان کرد: سفرهای داخلی را هم داشته‌ایم، مثلا هر سال یک سفر زیارتی ـ علمی به شهر قم داریم. قم چند کتابخانه تخصصی بسیار مهم در حوزه مطالعات اسلامی دارد و در حوزه قرآن نیز یک کتابخانه تخصصی بسیار مهم در آنجا وجود دارد و مجموعه کتابخانه‌هایی که آقای شهرستانی تاسیس کرده‌اند که یکی از آن‌ها کتب بین‌المللی را دارد نیز بسیار قابل استفاده است. به نظر بنده ایشان اهتمام شایسته‌ای برای تاسیس این کتابخانه داشته‌اند و ما نیز اعضا را با هزینه‌های خودمان به این سفر بردیم. همچنین سفر زیارتی را نیز به مشهد داشتیم و آنجا نیز از کتابخانه‌ها دیدن کردیم.
پارسا در پاسخ به این سؤال که ارزیابی شما از فعالیت‌های انجمن تا اینجای کار چیست و آیا توانسته‌اید به نقطه ایده‌آل نزدیک شوید؟ گفت: انجمن ما سال پنجم خود را تمام کرده، ولی خود بنده شخصا ارزیابی مثبتی دارم. هر ساله مجموع کار‌هایی که انجام داده‌ایم را به وزارت علوم منتقل می‌کنیم و کمیسیونی به نام انجمن‌های علمی وجود دارد که در هر سال، یک رشد قابل توجهی داشته‌ایم. به طور مثال سال ۱۳۹۶، رتبه ما از c به b تبدیل شد، یعنی ما یک انجمن با رتبه b هستیم. من تصور می‌کنم که کار‌های فرهنگی، کار‌هایی نیست که مانند فعالیت‌های اقتصادی زودبازده باشند. ولی کاری که ما انجام داده‌ایم، به دلیل راهبردی که داریم که شاید بتوان گفت راهبرد نسبتا مدرنی است و تلاش کرده‌ایم که از حوزه رویکرد‌های سنتی، فاصله بگیریم، به همین دلیل اقبال نسبتا زیادی به آن ایجاد شده است و در همایش‌هایی که برگزار می‌کنیم مخاطبان زیادی حضور پیدا می‌کنند.
وی تصریح کرد: در عین حال انجمن جوانی هستیم، اما تغییرات ما به سمت مثبت بودن حرکت کرده، حال اینکه در مجموع به اهداف رسیده‌ایم، در این زمینه هیچ وقت نمی‌توانیم این ادعا را بکنیم که کاملا به اهداف خود رسیده‌ایم. ما یکسری اهداف بلند مدت داریم که همین غلبه مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه خودمان است که این مسئله اتفاق نیفتاده است. یعنی اگر به حوزه خودمان نگاه کنیم، حدود ۲۳۰ مرکز داریم که به اصطلاح به صورت آکادمیک رشته علوم قرآن و حدیث را تدریس می‌کنند و مدرک می‌دهند، اما ببینید در این ۲۳۰ مرکز چه استادانی و با چه رویکرد‌هایی کار آموزشی را انجام می‌دهند. یقینا این‌ها نمره خیلی خوبی را نمی‌گیرند، ولی به هر صورت ما تصورمان این است که این حرکت به مرور نتیجه می‌دهد و شاید اگر سال ۱۳۹۰ می‌گفتیم مطالعه میان‌رشته‌ای، در حوزه خودمان هیچ جوابی نمی‌شنیدیم، اما امروز این کار تقریبا در حال پیدا کردن جایگاه خود است و در اکثر دانشگاه‌ها، حداقل این شعار وجود دارد که دانشجو می‌خواهد پایان‌نامه خود را میان‌رشته‌ای بنویسد.
پارسا در ادامه افزود: حرکت دیگر ما، ارتباطات بین‌المللی بوده و شاید بتوان گفت که در راهبردهایمان نیز وجود دارد که ما جایگاه خودمان را در جغرافیای جهانی بدانیم. باید ببینیم که ما در جمهوری اسلامی ایران چه کار‌هایی را انجام می‌دهیم و این کار‌ها در کل جهان چه جایگاهی دارد. در بیشتر دانشگاه‌های دنیا، کرسی اسلام‌شناسی و قرآن‌پژوهی وجود دارد و باید ببینیم که آن‌ها چطور کار می‌کنند و چه موضوعاتی مد نظر آن‌ها است.
وی بیان کرد: اطلاع از نحوه مطالعات در نقاط مختلف جهان از این نظر مهم است که برای ما، شبهه‌هایی نسبت به اسلام مطرح می‌شود که وظیفه خود می‌دانیم به آن‌ها پاسخ دهیم و اگر پاسخ ندهیم، یعنی شبهه آن‌ها را پذیرفته‌ایم؛ لذا این نگاه بین‌المللی و جهانی به مطالعات قرآنی برای ما اهمیت دارد و تلاش کرده‌ایم که در این چند سالی که انجمن کار خود را شروع کرده، در هر سال حداقل چند مورد بحث‌های بین‌المللی داشته باشیم و از استادان خارج از کشور دعوت کنیم. اتفاقا یکی از کمیته‌های انجمن، امور بین‌المللی است که اقبال زیادی نیز به آن است. این کمیته نیز کار تدریس زبان‌های مختلف را دارد و علاوه بر این، کار ارتباط با استادان خارج از کشور را نیز دارد. همچنین به صورت خاص، یک ایده را مطرح کرده‌ایم و قرار است که همایش بین‌المللی را در سال ۲۰۲۰ که اواخر سال ۱۳۹۸ است برگزار کنیم که در آن از اساتید حوزه قرآنی در کل جهان نیز قرار است که دعوت داشته باشیم.
پارسا بیان کرد: ذکر این نکته نیز لازم است که انجمن ما مربوط به پژوهشگاه نیست بلکه نهادی است که اعضای هیئت مدیره‌اش در دانشگاه‌های مختلف هستند و انجمن علمی نباید متمرکز در یک دانشگاه یا موسسه آموزشی و پژوهشی خاص باشد. نشست‌هایی که ما داریم نیز مخصوص همه است و همه می‌توانند در آن‌ها شرکت کنند. هزینه‌های کارگاهها و ... نیز گاهی اوقات برای اعضای انجمن نصف یا کمتر از نصف می‌شود. مطلب دیگر نیز در مورد نمایندگی‌های انجمن است. این انجمن و همه انجمن‌های علمی می‌توانند در شهر‌های مختلف و دانشگاه‌ها شعبه و نمایندگی داشته باشند. ما در چند شهر ایران مانند دانشگاه کاشان و دانشگاه اصفهان و اخیرا در دانشگاه قم، نمایندگی داریم و آنجا نیز فعالیت‌هایی انجام می‌شود و با ما در ارتباط هستند. به هر صورت این انجمن مخصوص تهران یا پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیست و برای سرتاسر ایران تعریف شده است.
یادآور می‌شود، آذرتاش آذرنوش، سید محمدعلی ایازی، اشرف بروجردی، پروین ترکمنی آذر، سیدمحمدباقر حجتی، جعفر نکونام، نصرت نیلساز، فاطمه جان‌احمدی، مریم قبادی، پروین بهارزاده، فروغ پارسا و ابوالفضل خوش‌منش هیئت موسس انجمن بوده‌اند و در سال ۹۴ هیئت مدیره انجمن عبارت از فروغ پارسا، جعفر نکونام، مریم قبادی، سیدمحمدعلی ایازی، محسن قاسم‌پور، سیدهدایت جلیلی، پروین بهارزاده، نصرت نیلساز، ابولفضل خوش‌منش، پروین ترکمنی‌آذر، مهرداد عباسی، حمید باقری، محمد عترت‌دوست هستند.
انتهای پیام
پارسا در ادامه افزود: نظر بنده این بود که حوزه مطالعات قرآنی را به رشته‌هایی مانند تاریخ، زبان‌شناسی، انسان‌شناسی و مطالعات ادبی نوین مرتبط کنیم و به همین دلیل است که عنوان انجمن را نیز، مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی معین کرده‌ایم و نظر من این بود که اعضای ما، فقط منحصر به حوزه مطالعات قرآنی نباشند، بلکه در تاریخ اسلام، فلسفه اسلامی و همه رشته‌های دیگری که با الهیات مرتبط هستند، بتوانند در انجمن ما عضو باشند.
وی تصریح کرد: در سال ۱۳۹۳ با عده‌ای از بزرگان که طبق شیوه‌نامه وزارت علوم، اعضای هیئت موسس باید از استادان عالی‌رتبه، دانشیار و استادیار باشند، انجمن را به ثبت رساندیم. از جمله اساتیدی که حضور داشتند نیز می‌توان به مرحوم آئینه‌وند اشاره کرد که در تاریخ اسلام کار کرده بودند و همچنین آقای دکتر آذرنوش و دکتر حجتی نیز جزء اعضای هیئت موسس بودند، به اضافه کسانی که در سال‌های بعد، همکاری بیشتری با ما داشتند. در اواخر سال ۱۳۹۳ ما از وزارت خانه مجوز گرفتیم و دستور دادند که مجمع عمومی را تشکیل دهیم که این مجمع نیز تشکیل شد و بر‌اساس اساسنامه که مصوب خود مجمع عمومی بود، انتخاباتی انجام دادیم و حدود ۹ نفر عضو هیئت مدیره انتخاب شدند که این اعضا نیز از دانشگاه‌های مختلف اعم از تهران، تربیت مدرس، خوارزمی، آزاد اسلامی، کاشان و قم هستند و به هر صورت مجموعه‌ای را تشکیل دادیم که بتوانیم اهدافمان را پیش ببریم. در حال حاضر نیز دکتر محسن قاسم‌پور، نائب رئیس انجمن و قاسم درزی خزانه‌دار هستند و علاوه بر این پروین بهارزاده، مریم قبادی، ندا گلیجانی‌مقدم، جعفر نکونام، احمد بادکوبه و نصرت نیلساز نیز اعضای اصلی هستند و رضا امانی نیز مسئولیت بازرسی را بر عهده دارد.
پارسا در ادامه با اشاره به هدف شکل‌گیری این انجمن بیان کرد: هدف عمده ما، ایجاد نشاط در حوزه مطالعات قرآنی بود. البته اینکه عرض می‌کنم نشاط به این دلیل است که یک مقدار از زبان عربی متاثر شدیم. چنانکه در زبان عربی به فعالیت نشاط می‌گویند و ما می‌خواستیم به غیر از نشاطی که به معنای فعالیت است، یک شادابی را نیز در بین دانشجویان و اساتید مطالعات قرآنی به وسیله بحث‌های میان رشته‌ای ایجاد کنیم.
این عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بیان کرد: این بحث‌ها در دانشجویان و اساتیدی که بخواهند کار تحقیقاتی انجام دهند، ایجاد انگیزه می‌کند. آن کاری که وزارت علوم برای همه انجمن‌ها مصوب کرده عبارت از انجام تحقیقات علمی و فرهنگی در سطح ملی و بین‌المللی و برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی و شاید بتوان گفت همکاری با نهاد‌های اجرایی و دانشگاه‌ها و وزارت خانه‌های مختلف است تا اینکه، آن حوزه‌ای که در آن کار می‌کنیم را در آن مراکز فعال کنیم. ولی هدف عمده خود ما، تربیت نیروهای متخصص با اهدافی که داریم است که عمدتا این اهداف نیز مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه قرآن کریم است.
پارسا در پاسخ به این سؤال که برای ایجاد این نشاط چه کار‌هایی انجام داده‌اید؟ بیان کرد: مجموعه فعالیت‌های ما بسیار گسترده است، یعنی نسبت به انجمن‌های دیگر کار‌های متنوع‌تری صورت گرفته و برای نمونه ما چند کمیته در انجمن ایجاد کرده‌ایم که می‌توان به کمیته پژوهش اشاره کرد که در حوزه‌های مختلفی کار کرده است. همچنین کمیته مطالعات زنان و کمیته میان‌رشته‌ای را داریم و در حوزه تفسیر نیز درخواست کرده‌ایم که اعضا به ما کمک کنند. این کمیته‌ها اعضای مختلف را جذب می‌کنند و افرادی که استعداد و توانمندی‌هایی دارند را شناسایی می‌کنند تا از آن‌ها برای کار‌های آموزشی و پژوهشی استفاده کنیم.
وی تصریح کرد: ما دوره‌هایی با عنوان کارگاه‌های آموزشی و درسگفتار داریم و در این کارگاهها، موضوعاتی که اساتید در کمیته‌های علمی تصویب می‌کنند، تدریس می‌شود. همچنین برگزاری نشست‌های علمی و تخصصی و همایش‌های علمی را نیز داشته‌ایم و اهداف خود را در آن همایش‌ها منعکس کرده‌ایم. شاید بشود گفت، یک کار دیگر که خود وزارتخانه از ما خواسته که با مرجعیت علمی ما ارتباط دارد، ارزیابی دروس و سرفصل‌های تخصصی رشته علوم قرآن و حدیث است. شما به عنوان کسی که در این رشته تحصیل می‌کنید و ما به عنوان کسانی که شاید ۳۰ سال پیش در این رشته درس خوانده‌ایم، متوجه یکسری نارسایی‌ها و نقص‌هایی در کل سرفصل‌های این دروس هستیم و با کمال تعجب ملاحظه کردیم که سال گذشته یک مجموعه عناوین دروسی از طرف وزارتخانه به همه دانشگاه‌ها ابلاغ شد که متاسفانه باز هم حاوی همان نقایص بود.
پارسا بیان کرد: ما به عنوان یک انجمن علمی مطالعات قرآنی، وظیفه خود دانستیم که حتما در این موضوع ورود داشته باشیم و به همین جهت یک نشستی را به عنوان ارزیابی دروس تخصصی مقاطع مختلف برگزار کردیم که بیشتر متوجه تحصیلات تکمیلی بود. تصور می‌کنم این کار مهمی است که چه دروسی را به دانشجو تدریس کنیم که بعد از او بخواهیم که در چه حوزه‌هایی پژوهش کند. در حال حاضر بحث‌هایی را با عناوین مطالعات قرآنی با رویکرد تاریخی، مطالعات قرآنی با رویکرد زبان‌شناسی و ... داریم، اما دانشجوی ما چه اطلاعاتی از روش‌شناسی تاریخ و روش‌شناسی زبان‌شناسی دارد؟
وی افزود: مسلما همان چیز‌هایی را که در کتب شیخ طوسی و مفید گفته‌اند که برای فهم این کلمه باید مفرداتش را در لسان‌العرب نگاه کنید که به فلان معنا آمده می‌داند و دانشجو تصور می‌کند که این معنای لغوی همان زبان‌شناسی است. در حالی که این دانش‌ها، در این چند دهه گذشته، تحولات بسیار عمده‌ای کرده است. یعنی شاید بشود گفت، دانشجوی ما اصلا این بحث‌های روش‌شناسی به گوشش هم نخورده و فکر می‌کنیم که باید حتما در دروس کارشناسی، این بحث‌های میان‌رشته‌ای را بگنجانیم و بعد در تحصیلات تکمیلی این را تقویت و تکمیل کنیم که برای ما اهمت زیادی دارد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: مجموعه کار‌های ما حوزه آموزشی و پژوهشی را در بر می‌گیرد و به مراجعی کمک می‌کند که در این حوزه‌ها کار می‌کنند و در کنار آن نیز سفر‌ها و بازدید‌های علمی را داریم که انجام هم شده است. برای نمونه سفرهای خارج از کشور را داشتیم که با اعضای انجمن بوده، اما در سطح هیئت علمی بوده است. ما یک سفری را سال قبل به آلمان داشتیم و یکی دو دانشگاه از ما دعوت کرده بودند که بنده و آقایان پاکتچی و قاسم‌پور در آن‌ها حضور پیدا کردیم همچنان که ما نیز میهمانانی از خارج از کشور داشتیم و در برخی همایش‌های ما شرکت کرده بودند.
وی بیان کرد: سفرهای داخلی را هم داشته‌ایم، مثلا هر سال یک سفر زیارتی ـ علمی به شهر قم داریم. قم چند کتابخانه تخصصی بسیار مهم در حوزه مطالعات اسلامی دارد و در حوزه قرآن نیز یک کتابخانه تخصصی بسیار مهم در آنجا وجود دارد و مجموعه کتابخانه‌هایی که آقای شهرستانی تاسیس کرده‌اند که یکی از آن‌ها کتب بین‌المللی را دارد نیز بسیار قابل استفاده است. به نظر بنده ایشان اهتمام شایسته‌ای برای تاسیس این کتابخانه داشته‌اند و ما نیز اعضا را با هزینه‌های خودمان به این سفر بردیم. همچنین سفر زیارتی را نیز به مشهد داشتیم و آنجا نیز از کتابخانه‌ها دیدن کردیم.
پارسا در پاسخ به این سؤال که ارزیابی شما از فعالیت‌های انجمن تا اینجای کار چیست و آیا توانسته‌اید به نقطه ایده‌آل نزدیک شوید؟ گفت: انجمن ما سال پنجم خود را تمام کرده، ولی خود بنده شخصا ارزیابی مثبتی دارم. هر ساله مجموع کار‌هایی که انجام داده‌ایم را به وزارت علوم منتقل می‌کنیم و کمیسیونی به نام انجمن‌های علمی وجود دارد که در هر سال، یک رشد قابل توجهی داشته‌ایم. به طور مثال سال ۱۳۹۶، رتبه ما از c به b تبدیل شد، یعنی ما یک انجمن با رتبه b هستیم. من تصور می‌کنم که کار‌های فرهنگی، کار‌هایی نیست که مانند فعالیت‌های اقتصادی زودبازده باشند. ولی کاری که ما انجام داده‌ایم، به دلیل راهبردی که داریم که شاید بتوان گفت راهبرد نسبتا مدرنی است و تلاش کرده‌ایم که از حوزه رویکرد‌های سنتی، فاصله بگیریم، به همین دلیل اقبال نسبتا زیادی به آن ایجاد شده است و در همایش‌هایی که برگزار می‌کنیم مخاطبان زیادی حضور پیدا می‌کنند.
وی تصریح کرد: در عین حال انجمن جوانی هستیم، اما تغییرات ما به سمت مثبت بودن حرکت کرده، حال اینکه در مجموع به اهداف رسیده‌ایم، در این زمینه هیچ وقت نمی‌توانیم این ادعا را بکنیم که کاملا به اهداف خود رسیده‌ایم. ما یکسری اهداف بلند مدت داریم که همین غلبه مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه خودمان است که این مسئله اتفاق نیفتاده است. یعنی اگر به حوزه خودمان نگاه کنیم، حدود ۲۳۰ مرکز داریم که به اصطلاح به صورت آکادمیک رشته علوم قرآن و حدیث را تدریس می‌کنند و مدرک می‌دهند، اما ببینید در این ۲۳۰ مرکز چه استادانی و با چه رویکرد‌هایی کار آموزشی را انجام می‌دهند. یقینا این‌ها نمره خیلی خوبی را نمی‌گیرند، ولی به هر صورت ما تصورمان این است که این حرکت به مرور نتیجه می‌دهد و شاید اگر سال ۱۳۹۰ می‌گفتیم مطالعه میان‌رشته‌ای، در حوزه خودمان هیچ جوابی نمی‌شنیدیم، اما امروز این کار تقریبا در حال پیدا کردن جایگاه خود است و در اکثر دانشگاه‌ها، حداقل این شعار وجود دارد که دانشجو می‌خواهد پایان‌نامه خود را میان‌رشته‌ای بنویسد.
پارسا در ادامه افزود: حرکت دیگر ما، ارتباطات بین‌المللی بوده و شاید بتوان گفت که در راهبردهایمان نیز وجود دارد که ما جایگاه خودمان را در جغرافیای جهانی بدانیم. باید ببینیم که ما در جمهوری اسلامی ایران چه کار‌هایی را انجام می‌دهیم و این کار‌ها در کل جهان چه جایگاهی دارد. در بیشتر دانشگاه‌های دنیا، کرسی اسلام‌شناسی و قرآن‌پژوهی وجود دارد و باید ببینیم که آن‌ها چطور کار می‌کنند و چه موضوعاتی مد نظر آن‌ها است.
وی بیان کرد: اطلاع از نحوه مطالعات در نقاط مختلف جهان از این نظر مهم است که برای ما، شبهه‌هایی نسبت به اسلام مطرح می‌شود که وظیفه خود می‌دانیم به آن‌ها پاسخ دهیم و اگر پاسخ ندهیم، یعنی شبهه آن‌ها را پذیرفته‌ایم؛ لذا این نگاه بین‌المللی و جهانی به مطالعات قرآنی برای ما اهمیت دارد و تلاش کرده‌ایم که در این چند سالی که انجمن کار خود را شروع کرده، در هر سال حداقل چند مورد بحث‌های بین‌المللی داشته باشیم و از استادان خارج از کشور دعوت کنیم. اتفاقا یکی از کمیته‌های انجمن، امور بین‌المللی است که اقبال زیادی نیز به آن است. این کمیته نیز کار تدریس زبان‌های مختلف را دارد و علاوه بر این، کار ارتباط با استادان خارج از کشور را نیز دارد. همچنین به صورت خاص، یک ایده را مطرح کرده‌ایم و قرار است که همایش بین‌المللی را در سال ۲۰۲۰ که اواخر سال ۱۳۹۸ است برگزار کنیم که در آن از اساتید حوزه قرآنی در کل جهان نیز قرار است که دعوت داشته باشیم.
پارسا بیان کرد: ذکر این نکته نیز لازم است که انجمن ما مربوط به پژوهشگاه نیست بلکه نهادی است که اعضای هیئت مدیره‌اش در دانشگاه‌های مختلف هستند و انجمن علمی نباید متمرکز در یک دانشگاه یا موسسه آموزشی و پژوهشی خاص باشد. نشست‌هایی که ما داریم نیز مخصوص همه است و همه می‌توانند در آن‌ها شرکت کنند. هزینه‌های کارگاهها و ... نیز گاهی اوقات برای اعضای انجمن نصف یا کمتر از نصف می‌شود. مطلب دیگر نیز در مورد نمایندگی‌های انجمن است. این انجمن و همه انجمن‌های علمی می‌توانند در شهر‌های مختلف و دانشگاه‌ها شعبه و نمایندگی داشته باشند. ما در چند شهر ایران مانند دانشگاه کاشان و دانشگاه اصفهان و اخیرا در دانشگاه قم، نمایندگی داریم و آنجا نیز فعالیت‌هایی انجام می‌شود و با ما در ارتباط هستند. به هر صورت این انجمن مخصوص تهران یا پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیست و برای سرتاسر ایران تعریف شده است.
یادآور می‌شود، آذرتاش آذرنوش، سید محمدعلی ایازی، اشرف بروجردی، پروین ترکمنی آذر، سیدمحمدباقر حجتی، جعفر نکونام، نصرت نیلساز، فاطمه جان‌احمدی، مریم قبادی، پروین بهارزاده، فروغ پارسا و ابوالفضل خوش‌منش هیئت موسس انجمن بوده‌اند و در سال ۹۴ هیئت مدیره انجمن عبارت از فروغ پارسا، جعفر نکونام، مریم قبادی، سیدمحمدعلی ایازی، محسن قاسم‌پور، سیدهدایت جلیلی، پروین بهارزاده، نصرت نیلساز، ابولفضل خوش‌منش، پروین ترکمنی‌آذر، مهرداد عباسی، حمید باقری، محمد عترت‌دوست هستند.
انتهای پیام
