10 اثر پیرامون ابوریحان چاپ می‌شود/ از ساخت تندیس و تعمیر آرامگاه تا تجدید چاپ آثار

محقق تصریح کرد: کتاب دیگری که از ابوریحان باقی مانده، تحقیق «ماللهند» است. ابوریحان ذکر می‌کند که وقتی به هند رفته بود، زبان آنان را نمی‌دانست و قبل از اینکه خود را معرفی کند پای درس بزرگان منجمین هندی رفته است و بعد از آنکه به زبان آن‌ها مسلط شده دست به تألیف زده است. خودش ذکر می‌کند که وقتی به آنجا رفتم، پای درس بزرگان آنان نشستم که اصطلاحات و لغات آن‌ها را یاد بگیرم و بعد اظهارفضل کنم. وقتی به آنجا رفتم مانند بچه با ادبی پای درس آنان می‌نشستم تا اینکه زبان آنان را فراگرفتم و اصطلاحات نجومی آنان را نیز به دست آوردم و بعد با سابقه‌ای که از این علم داشتم، در مجلس درس آنان اظهارفضل کردم و آن‌ها تعجب کردند که این علوم از کجا به دست آمده است و نمی‌دانستند که ابوریحان از ایران آمده و این اطلاعات نجومی را از ایران به دست آورده است.

وی در ادامه افزود: ابوریحان کتابی دارد که به واسطه مستشرق آلمانی، پل کراوس، چاپ شده که تحت عنوان رساله ابی‌ریحان است. در این کتاب هم آثار محمدبن زکریای رازی را فهرست کرده و هم آثار خود را آورده و البته طبقه‌بندی نیز کرده است که کدام کتب در مورد چه علمی است. حتی کتبی که از زبان سانسکریت ترجمه کرده را نیز ذکر می‌کند و به قول کتابداران امروزی هم فهرست کرده و هم تقسیم‌بندی کرده است. در این کتاب مقدمه‌ای نیز دارد، در این زمینه که علم از کجا پیدا شده که به پزشکی و ... اشاره می‌کند و کیفیت پیدایش این علوم را آورده است.

محقق بیان کرد: ابوریحان در فنون مختلف متبحر بوده و از همین فهرست کتب رازی و خودش به دست می‌آید که تا چه اندازه وی آشنا به علوم مختلف بوده است. کتاب فهرست ابوریحان را سالیان قبل به مناسبت بزرگداشت ابوریحان تصحیح و ترجمه کردم که در دانشگاه تهران چاپ شده است. این کتاب نشان دهنده اطلاع وسیع ابوریحان از علوم زمان خودش است.

این مدرس برجسته فلسفه تصریح کرد: نکته‌ای که می‌خواستم روی آن تأکید کنم اینکه در همین کتاب فهرست کتب رازی و بیرونی که چاپ شده است، اشاره به خوابی می‌کند که ابوریحان دیده است. او می‌گوید نمی‌دانم که خواب من صادق است که آیا عمر بیشتری خواهم داشت که بتوانم کتب ناتمام خود را تمام کنم یا خیر. تقریباً صد و چند سال بعد از ابوریحان یک دانشمند تبریزی به نام غضنفر تبریزی کتابی نوشته که در حقیقت متمم کتاب ابوریحان بیرونی است.

وی افزود: در این کتاب، غضنفر تبریزی بعد از اینکه از علم ابوریحان یاد می‌کند، می‌گوید ابوریحان در تاریخ و درجه‌ای از ماه سنبله به دنیا آمد که در این درجه، فقط انبیاء و اولیا به دنیا آمده‌اند که ابوریحان نیز در همان درجه از ماه سنبله به دنیا آمده است. ابوریحان در کتاب فهرست می‌گوید که وقتی که ۶۰ سال داشتم، بیماری‌های متعددی گریبان‌گیر من شد که هریک کافی بود تا من را از پای درآورد. در حالی که استخوان‌هایم سست شده بود، شبی در خواب دیدم که کوشش می‌کنم که ماه نو را ببینم، ولی نمی‌توانم. می‌گوید که در همان خواب گوینده‌ای به من گفت چرا تلاش می‌کنی که ماه نو را ببینی؟ تو که ۱۷۰ بار دیگر خواهی دید. ابوریحان که مأیوس بود از اینکه زنده بماند از خواب بیدار می‌شود و این عدد ۱۷۰ ماه را به صورت قمری و شمسی حساب می‌کند که می‌شود حدود ۱۴ سال که همین مقدار عمر می‌کند.

محقق تصریح کرد: نکته‌ای که غضنفر می‌آورد نیز جالب است. می‌گوید که آنجا در خواب این طور گفتند، اما عملاً بین زمان محصل و زمان موجل، یک ماه تفاوت وجود دارد و غضنفر تبریزی می‌گوید که، چون رؤیا صادقه بوده، این یک ماه اختلاف را باید حل کنم. یعنی مدتی که ابوریحان این ماه را دیده، ۱۶۹ بار بوده است نه ۱۷۰ بار که غضنفر می‌گوید در عالم رویا انسان با کلیات در ارتباط است و در کلیات اعداد عقود مهم است و نه اعداد جزئی؛ بنابراین ۱۶۹ و ۱۷۰ فرقی ندارد که درست هم گفته است و در واقع در خواب به ابوریحان می‌گویند که ۱۷۰ ماه عمر می‌کنی، اما ۱۶۹ ماه عمر کرده است.

در ادامه این مراسم حسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، طی سخنان کوتاهی بیان کرد: امروز دوم رجب ۱۴۴۰ قمری است و بنا به روایات غالب و به ویژه تحقیقات انجام شده، ابوریحان در تاریخ دوم رجب ۴۴۰ قمری وفات کرده است. امروز هزارمین سالگرد وفات ایشان است. بر این اساس تصمیم گرفته شد که در سال آینده، هزاره ابوریحان را برگزار کنیم و در این قلمرو، حامی اصلی، دانشگاه آزاد است. هیئت علمی تشکیل می‌شود و ۱۰ کتاب در مورد ابوریجان چاپ خواهد شد. همچنین آثاری که انجمن چاپ کرده است را نیز تجدید چاپ می‌کنیم و امیدواریم که مسابقه‌ای را میان هنرمندان برگزار کنیم تا تندیس ایشان نیز ساخته شود. همچنین آرامگاه ابوریحان را نیز تعمیر می‌کنیم.

در ادامه این مراسم، علی‌اکبر ولایتی، رئیس هیئت موسس و هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه جرج سارتن یکی از نویسندگان تاریخ علم هر بخش از قرون مختلف اسلامی را به نام برجسته‌ترین دانشمند آن قرن معرفی می‌کرد، گفت: سارتن در نامگذاری قرن پنجم، بین شیخ‌الرئیس و ابوریحان بیرونی تردید داشت که در نهایت حکیم ابوریحان بیرونی را به خاطر این که اهل تجربه و دقت بود و تا از مطلبی اطمینان حاصل نمی‌کرد، آن را نمی‌پذیرفت، به این حکیم بزرگ اختصاص داد.
رئیس هیئت موسس و امنای دانشگاه آزاد اسلامی افزود: حکیم ابوریحان بیرونی به زبان‌های متعددی همچون سانسکریت، فارسی، عربی و خوارزمی (شعبه‌ای از زبان فارسی) و یونانی تسلط کامل داشت و تألیفات و کتاب‌های این حکیم بسیار ارزشمند و از کتب فلسفی معنوی برجسته است.
ولایتی با تأکید بر اینکه حکیم ابوریحان بیرونی منجم، ریاضیدان و تقویم‌شناس برجسته و بزرگی بود، گفت: محمود غزنوی تصمیم به قتل او به خاطر تشیع و ارادتش به اهل بیت(ع) داشت، اما از آنجایی که ابوریحان بیرونی منجمی بزرگ بود و به احکام نجوم اشراف کامل داشت، از تصمیم خود منصرف شد و او را همراه خود به غزنین برد و ابوریحان بیرونی نیز در این سفر ضمن فراگیری زبان سانسکریت و علوم روز موفق به نگارش کتاب های ارزشمندی شد.
رئیس هیئت مؤسس و امنای دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه حکیم ابوریحان بیرونی از جمله جامع‌ترین دانشمندان تراز اول تمدن اسلامی بود، اظهار کرد: اگر بخواهیم 5 دانشمند جامع الاطراف که در تمدن اسلامی جامع عمل می‌کنند، نام ببریم، قطعاً باید یکی از آنها ابوریحان بیرونی باشد که به اهل بیت(ع)علاقه داشت.
ولایتی بیان کرد: مسلمانان هزار سال پرچمدار تمدن بودند و در قرون وسطی که اروپایی‌ها در تاریکی بودند، مسلمانان 1100 ریاضی‌دان در تاریخ تمدن اسلام و 14 هزار متن پزشکی داشتند که نقش مهمی در طب داشت.
همچنین ولایتی در پاسخ به پرسش خبرنگار ایکنا مبنی بر اینکه برای احیای اندیشه‎‌های ابوریحان در عصر حاضر چه کارهایی باید انجام داد، بیان کرد: یکی از نکات بسیاری مهمی که در این زمینه راهگشا است و می‌تواند مؤثر باشد، توجه به پرکار بودن ابوریحان و حکمای هم ردیف ایشان است. ابوریحان کسی بود که زبان عربی، یونانی و سانیکریت را فراگرفت و همچنین اثری مانند ماللهند را تألیف کرد. همچنین حکمای هم ردیف او نیز اهل تلاش بودند، به گونه‌ای که رازی وقتی کتاب می‌خواند، کتاب را روی دیوار قرار می‌داد و وقتی که خوابش می‌برد، کتاب روی پایش می‌افتاد که موجب می‌شد از خواب بیدار شود و ادامه مطالعه را داشته باشد.
وی تصریح کرد: همچنین حکیم ابوالقاسم فردوسی را داریم که می‌گوید «بسی رنج بردم در این سال سی، عجم زنده کردم بدین پارسی»، همچنین سعدی نیز زحمات زیادی کشیده است، چنانکه ظرف چند هفته گلستان را نوشته است. بنابراین آنچه که مهم است، اینکه باید از پر کاری و تحقیقات هدفمند افرادی مانند ابوریحان الگوبرداری کنیم.
انتهای پیام