مراسم ختم یا مرگ سنت‌ها

مرگ واژه عجیبی است، اما از این حیث عجیب است که تو باید با وقوع هر مرگ به یاد مرگ افتی و درک کنی که زندگی فانی است و ارزش بدی ندارد و از طرفی با هر مرگ قدر زندگانی را بدانی و از تمام لحظات زندگی‌ات بیشترین بهره را برای ارتباط با خالق هستی و انجام کارهای خیر ببری.
مولای متقیان امام علی(ع) می‌فرمایند: «در شگفتم از کسی که مرگ را فراموش می‌کند در حالی که مردگان را می‌بیند». اما در مراسم‌های ختم امروزی ما کجا به این مفهوم می‌رسیم.
این روزها در مراسم ختم عزیزان افرادی که زندگی را تنها در تجمل گرایی، غرور و فخرفروشی می‌بینند نه فقط یاد مرگ در ذهنت مرور نمی‌شود، بلکه فقط برای دیدن همچنین مراسمی و یاد گرفتن این رسوم غلط پای در این مراسم می‌گذاری. در کنار تمام تجمل‌گرایی زندگی امروزی، حتی مرگ‌ها نیز در این بازی وارد شد است.
کم نیستند مراسم‌‌های ختمی که تاج‌های گل آن بیشتر از مراسم به چشم می‌آیند و یا اعلامیه‌هایی که هزینه‌های زیادی را دربردارند و تنها برای خودنمایی نوشته می‌شوند.
لباس‌های خاص و یک رنگ مشکی با آرایش‌هایی که با آرایش‌های عزا معروفند، انواع نوشیدنی و دسرهای مخصوص عزا به صورت سلف‌سرویس و فیلمبرداری‌های خاص که تو را به یاد مراسم شادی می‌اندازد، از دیگر ویژگی‌هایی این مراسم‌ها هستند که شاید بیشتر از محتوای مراسم خودنمایی می‌کنند.
اگر تمام این هزینه‌ها را جمع بزنی، می‌بینی می‌شود با تمام این هزینه‌ها، می‌توان تعداد بسیاری از خانواده‌های بی‌بضاعت را از چنگال فقر و آسیب‌های ناشی از آن که بنیان خانواده را از هم می‌پاشاند نجات داد.
حتی بعضی از افراد مراسم ختم را در مساجد بالای شهر می‌گیرند تا به اصطلاح آبروی آنان حفظ شود در حالی که مسجد مسجد است، چه پایین شهر باشد و چه بالای شهر.
در گذشته وقتی خبر مرگ فردی منتشر می‌شد از همسایه‌ها گرفته تا دوست و آشنا و فامیل برای کمک کردن در خانه متوفی حاضر بودند و تمام تلاش خود را برای آبرومند برگزار کردن مراسم می‌کردند. اما حال وقتی خبر فوت فردی منتشر می‌شود، تنها افراد به تسلیت در فضای مجازی بسنده می‌کنند و افراد آن خانه هم پذیرایی از میهمانان را به مؤسسه‌ای می‌سپارند و خود به دنبال آرایشگاه و تهیه لباس می‌روند.
مراسم که آغاز می‌شود، موسیقی‌های غمگین به جای صوت دلنشین قرآن فضا را پر می‌کند و افراد که هرکدام آرایش خاصی به رنگ عزا دارند وارد می‌شوند و با ابراز تسلیت کوچکی که می‌دانی فرمایشی است، بر روی صندلی‌ها می‌نشینند.
بادکنک آرایی به سبک عزا و سبک چیدن وسایل خانه برای مهمانی نیز از ویژگی‌های این مراسم محسوب می‌شود. حتی صندلی‌هایی که بر سر مزار گذاشته می‌شود تا لباس‌های میهمانان خاکی و کثیف نشود، نیز به تناتسب پول و جیب افراد فرق می‌کند. وقتی در قبرستان حاضر می‌شوی، تنها چیزی که در ذهنت تداعی نمی‌شود یاد مرگ است.
اما این روزها مراسم‌های ختم دیگری نیز بسیار رواج یافته و آن مراسم ختم اینترنتی است، بنابراین اگر روزی با این پیام در گوشی همراه خود مواجه شدید که با نهایت اندوه و تاثر به اطلاع می‌رسانیم مراسم یادبود... در تاریخ... از ساعت... در نشانی اینترنتی زیر برگزار می‌شود. این نهایت سوگواری افرادی است که شاید آنقدر گرفتارند که وقتی برای سوگواری حضوری ندارند و دوست دارند مانند باقی کارهایشان این یکی هم در مجاز برگزار شود.

مذمت فخرفروشی در قرآن
خداوند متعال در آیات یک و دو سوره مبارکه تکاثر می‌فرماید: «أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ﴿۱﴾ حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ﴿۲﴾؛ تفاخر به بیشترداشتن شما را غافل داشت (۱) تا کارتان [و پایتان] به گورستان رسید(۲)»

همچنین خداوند در آیه ۳۶ سوره نساء می‌فرماید: «وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا؛ و خدا را بپرستيد و چيزى را با او شريك مگردانيد و به پدر و مادر احسان كنيد و در باره خويشاوندان و يتيمان و مستمندان و همسايه خويش و همسايه بيگانه و همنشين و در راه‏مانده و بردگان خود نيكى كنيد كه خدا كسى را كه متكبر و فخرفروش است دوست نمى‌دارد».
همچنین در آیه ۳۴ سوره کهف در این باره آمده است: «وَکَانَ لَهُ ثَمَرٌ فَقَالَ لِصَاحِبِهِ وَهُوَ یُحَاوِرُهُ أَنَا أَکْثَرُ مِنکَ مَالًا وَأَعَزُّ نَفَرًا؛ و براى او میوه فراوان بود. پس به رفیقش در حالى که با او گفت‌وگو مى‏‌کرد، گفت مال من از تو بیشتر است و از حیث افراد از تو نیرومندترم».
کمی به روزهای گذشته فکر کنیم، روزهایی که مراسمات ختم با حلوا و حضور بر سر مزار طی می‌شد و این‌ها انسان را یاد مرگ می‌انداخت.

سخن آخر
اما بین این همه رسوم غلط که کم کم دارد به رسوم عادی و شاخص جامعه اسلامی ما بدل می‌شود، هنوز هم هستند افرادی تمام لعن و بدگویی‌ها را به جان خریده و مراسم ختمی با کم‌ترین هزینه برگزار می‌کنند و هزینه فیلمببرداری‌های خاص و یا غذاهای خاص مراسم ختم را به لبخند یک یتیم و یا شادی دل‌های نیازمندان می‌بخشند و این همان اصلی است که اسلام به دنبال آن است.
این افراد در زمان فعلی راه سختی را در پیش دارند، آن‌ها باید در مقابل رسومی ایستادگی کنند که افراد مرفه جامعه سال‌هاست آن رزا پایه‌ریزی کرده‌اند، آن‌ها به سمت اصول اسلامی اما در خلاف جهت افراد لاکچری جامعه حرکت می‌کنند اما تمام این سختی‌ها را برای اسلام نادیده می‌گیرند. جامعه به این افراد نیاز دارد.

یادداشت از زهرا حمیدی، خبرنگار ایکنای خراسان‌جنوبی
انتهای پیام