شانزدهمین شماره دوفصلنامه «حدیث حوزه» منتشر شد

به گزارش ایکنا؛ شانزدهمین شماره دوفصلنامه علمی ترویجی «حدیث حوزه» به صاحب‌امتیازی مرکز تخصصی علوم حدیث حوزه علمیه قم و مدیرمسئولی آیت‌الله سیدهاشم حسینی بوشهری منتشر شد.

عناوین مقالاتی که در این شماره انتشار یافته بدین قرار است: «اعتبارسنجی و مفهوم‏ شناسی احادیث «من بلغ»»، «اعتبارسنجی روایات بطون قرآن بر پایه دیدگاه آیت‌‏الله معرفت»، «نقد روایت «طائر» در مدخل «شهید» دایره‌المعارف قرآن لیدن»، ««علو مضمون» در حدیث؛ کارکرد و شاخصه‌ها»، «تحلیل جامعه‌شناختی موانع پایداری حکومت علوی با تاکید بر نهج‌البلاغه»، «شیوه‏‌شناسی محقق شوشتری در شناسایی و حل تصحیفات راه‏یافته در نام راویان (با تاکید بر کتاب قاموس الرجال)»، «شیوه صحیح اعتبارسنجی روایات بحارالانوار از دیدگاه آیت الله محمدآصف محسنی در مشرعه بحارالانوار».

مفهوم‏‌شناسي احاديث «من بلغ»

در چکیده مقاله «اعتبارسنجی و مفهوم‏ شناسی احادیث «من بلغ»» می‌خوانیم: «در منابع فریقین احادیثی مشهور به «من بلغ» ذکر شده است؛ مضمون این احادیث آن است که «اگر حدیثی به کسی رسید و محتوای آن مترتب ‏شدن ثوابی بر یک عمل بود و آن شخص به طلب ثواب، عمل را انجام داد، خداوند متعال ثواب آن را به وی عطا می‏کند؛ هرچند آن حدیث مطابق با واقع نباشد»؛ برخی از عالمان بزرگ شیعه با استناد به این احادیث، قاعده «تسامح در ادله سنن» را اثبات کرده‏اند؛ اما به‏نظر می‏رسد روایات «من بلغ» یکی از ادله نقلی بر «حجیت خبر واحد» است و چیزی فراتر از آن نیست؛ این مقاله می‏کوشد، پس از اعتبارسنجی این احادیث مقصود از تعبیر «من بلغه» را بشناساند و با جمع بین ادله اثبات کند که مقصود از «من بلغه»، رسیدن حدیث از همان طریق متعارف، معقول، معتبر و مقبول نزد عقلاست و اعطای ثواب در صورت مطابق‏نبودن حدیث با واقع، به‏خاطر جبران موارد خطا و امثال آن است که به‏طور طبیعی در درصدی از اخبار افراد ثقه و سند‌های معتبر وجود دارد.»

اعتبارسنجی روایات بطون قرآن

در آغاز مقاله «اعتبارسنجی روایات بطون قرآن بر پایه دیدگاه آیت‌‏الله معرفت» که در این شماره فصلنامه منتشر شده آمده است: «قرآن‏‌پژوه فقید، آیت‏‌الله معرفت پس از سال‏ها تلاش علمی و خدمت به قرآن کریم، دیدگاه ویژه‏ای در مسئله بطن، برگزیده است؛ این نوشتار در تلاش است اعتبارسنجی روایات بطون قرآنی را برپایه دیدگاه آیت‌الله معرفت بررسی نماید؛ ازآن جا که بخشی از روایات تفسیری به بیان معانی بطنی آیات قرآن کریم پرداخته‏اند، اعتبارسنجی این روایات ضروری می‏نماید؛ بدیهی است مبانی مفسر در چیستی و امکان معانی بطنی قرآن کریم و نوع ارتباط آن‏ها با معانی ظاهری آیات و… در شیوه اعتبارسنجی روایات بطون تاثیرگذار خواهد بود؛ از همین رو ابتدا مسئله بطن از دیدگاه علامه معرفت، تبیین و سپس اعتبارسنجی روایات بیان‌گر معنای بطنی بر پایه دیدگاه ایشان تبیین و نمونه‏های آن تحلیل می‏گردد؛ دیدگاه علامه معرفت درباره بطن از سوی برخی محققان معاصر نقد و تحلیل شده است؛ اما بازتاب این دیدگاه در اعتبارسنجی روایات بطون کمتر مورد توجه قرارگرفته است.»

نقد روایت «طائر»

در چکیده مقاله «نقد روایت «طائر» در مدخل «شهید» دایره‌المعارف قرآن لیدن» چنین می‌خوانیم: «بحث درباره «منزلگاه شهید بلافاصله پس از شهادت و پیش از رستاخیز» از موضوع‌های مورد توجه محققان دینی همچون: متکلمان، مفسران و مستشرقان بوده و این توجه ویژه، منجر به تالیف آثاری در این زمینه گردیده است؛ «ویم ریون» (مستشرق معاصر) در مقاله‌ای که تحت عنوان «شهید» در دایره‌المعارف قرآن به چاپ رسانده، درباره منزلگاه شهیدان، نظراتی را مطرح و تحلیل کرده است؛ در این نوشتار، «جایگاه بلافاصله شهید پس از شهادت» در بستر آیات قرآن و احادیث معتبر بررسی و نظری مستند ارائه می‌شود. سپس دو دیدگاه «ریون» در این موضوع، که دارای مبنای روایی است، بیان شده و پس از بررسی صحت استناد آن و باتکیه بر نظریه برگزیده، به تحلیل محتوایی آن پرداخته می‌شود؛ در نهایت نوشتار حاضر به نقد دیدگاه سومی پرداخته که «ریون» آن را پذیرفته و اساس آن را روایتی می‏داند که نام آن را «طائر» گذارده است. با نقد این روایت از طرق عقلی، نقلی و تاریخی کشف می‌شود که روایت مذکور به دلیل داشتن نشانه‌هایی از مسئله تناسخ و همچنین تناقض این روایت با روایات دال بر جسم مثالی و تناقض با جایگاه و کرامت شهید و نیز به علت داشتن آثاری از عقاید انحرافی فرقه زیدیه، ساختگی و جعلی است.»

موانع پایداری حکومت علوی