صله رحم و اهمیت آن از دیدگاه قرآن و احادیث

حجت‌الاسلام اسماعیل رئیسی، مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه پیام نور چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال و بختیاری، با ارائه تبیینی از واژه صله‌رحم، اظهار کرد: صله به لحاظ ادبی از مصدر «وصل» به معنای اتصال است و رحم نیز به محل استقرار و رشد جنین گفته می‌شود، بنابراین «صله رحم» به معنی پیوستن و دوستی با خویشاوندان و نزدیکان است.
وی با بیان اینکه صله رحم از واجبات دینی و قطع رحم از محرمات است، تصریح کرد: آیات و روایات متعددی وجود دارد که بر این مهم تأکید دارند و از جمله خداوند در حدیثی قدسی می‌فرماید که من قطعاً رحمان هستم و نام رحم از من گرفته شده، هر کسی صله رحم کند، من او را به رحمت خود وصل خواهم کرد و هر کسی قطع رحم کند، رحمتم را برایش قطع خواهم کرد.
مصادیق ارحام
حجت‌الاسلام رئیسی در خصوص مصادیق ارحام، گفت: ارحام به دو گونه‌ سببی، یعنی پیوندی که به واسطه ازدواج ایجاد شود و نسبی، پیوندی که به لحاظ خونی و از طریق رحم ایجاد شود، تقسیم می‌شوند، ضمن اینکه برای مصادیق ارحام نیز نظرات متعددی وجود دارد.
وی با اشاره به نظرات مختلف در خصوص مصادیق ارحام، بیان کرد: بر اساس نظریه نخست، پیوند و خویشاوندی بی‌واسطه یا با واسطه به یک رحم منتسب می‌شود مانند برادر و خواهر، در نظریه دوم، دو خویشاوند در نسبت خود به آخرین پدر ومادر «مسلمان» مشترک هستند.
حجت‌الاسلام رئیسی ادامه داد: بر اساس یک نظریه دیگر، ارحام کسانی هستند که در تقسیم‌بندی ارث مورد توجه قرار می‌گیرند و سهمی از ارث دارند و نظریه دیگری هم وجود دارد که می‌گوید، ارحام کسانی هستند که به سبب قرابت نسبی از ازدواج با یکدیگر منع شده‌اند بنابراین، کسانی که ممنوعیت ازدواج ندارند، ارحام نیستند.
وی با تأکید بر اینکه برای ارحام مراتبی وجود دارد، افزود: بر اساس میزان نزدیکی و پیوند نسبی، به مودت و مهربانی با ارحام سفارش شده است که پدر و مادر بیشترین و واجب‌ترین این حقوق را دارند و بعد از امر به پرستش خدا، نیکی به پدر و مادر مورد سفارش قرآن است، ضمن اینکه اولاد و برادر و خواهر در رتبه‌های بعدی میزان نزدیکی با شخص قرار دارند.
این کارشناس مذهبی در استان با نقل احادیثی از ائمه اطهار(ع) در خصوص اهمیت پیوند با اهل فامیل، یادآورری کرد: در روایات و احادیث مختلف مهربانی و پیوند با خویشاوندان در ردیف اعمال نیکی چون رعایت امانت، احسان و صدقه، انفاق، زکات و ... قرار گرفته که همگی شافع انسان در روز جزا هستند.

شیوه‌های صله رحم
حجت‌الاسلام رئیسی با تشریح شیوه‌های صله رحم، بیان کرد: هر کاری که از روی لطف و احسان منجر به تحکیم روابط عاطفی و پیوند با خویشاوندان شود، مشمول صله رحم است حتی عملی ساده مانند سلام کردن یا تعارف کردن آب و در مقابل، بی‌اعتنایی در برابر خواسته‌های مشروع و ادا نکردن حقوق واجب و عرفی که منجر به کدورت شود، از مصادیق قطع رحم است.
این مدرس دانشگاه افزود: بر اساس آیات و روایات، چهار شیوه برای ادای صله رحم وجود دارد که صله رحم زبانی، صله رحم فعلی، صله رحم قلبی و صله رحم مالی را شامل می‌شود و برای هر کدام از این شیوه‌ها مصادیق عملی فراوانی ذکر و به انجام آن‌ها سفارش اکید شده است.
عوامل قطع یا ضعف پیوندهای خویشاوندی چیست؟
حجت‌الاسلام رئیسی با بیان اینکه در جوامع امروزی، متأسفانه سنت پیامبر کمرنگ شده، تأکید کرد: عوامل متعددی در این امر دخیل هستند که آگاه نبودن افراد به حقوق و وظایف یکدیگر از مهم‌ترین آن‌هاست، حال آنکه هر مسلمان باید از اهمیت پیوند با ارحام در زندگی اجتماعی و میزان اهتمام دین به این مهم و نیز آثار دنیوی و اخروی آن آگاه باشد.
وی با برشمردن برخی دیگر از دلایل سست شدن پیوند خویشاوندان، گفت: ناهمگونی طبقاتی باعث بروز تفاوت در باورهای فرهنگی، خلق و خوها و سلایق و در نتیجه فاصله افتادن میان خانواده‌ها می‌شود، ضمن اینکه افراد عموماً علاقمندند با کسانی در ارتباط باشند که وجوه مشترک بیشتری دارند.
حجت‌الاسلام رئیسی ادامه داد: مهمانی‌های پر زرق‌وبرق و صرف هزینه‌های زیاد باعث بروز چشم و هم‌چشمی میان خانواده‌ها می‌شود و در سوی مقابل، بسیاری از افراد از تأمین هزینه‌ها عاجزند بنابراین از رفت و آمد و دید و بازدیدهای خانوادگی پرهیز می‌کنند، ضمن اینکه کوچک شدن خانه‌ها و فضای سکونت نیز مزید بر علت است.
وی فساد اخلاقی را عامل دیگر کم شدن رفت آمد خانواده‌ها عنوان و اضافه کرد: در بسیاری از خانواده‌ها شاهد قطع صله رحم به دلیل برخی نابهنجاری‌های اخلاقی هستیم و عموماً افراد غیرموجه و نابهنجار جایگاه خود را در میان خویشاوندان از دست می‌دهند.
آثار صله رحم
حجت‌الاسلام رئیسی با توجه دادن به آیات و روایات فراوان، بیان کرد: صله رحم آثار دنیوی اخروی شگفت‌انگیزی دارد که طولانی شدن عمر، افزایش مال و برکت در آن، به تأخیر افتادن مرگ، برخورداری از محبوبیت و پشتیبانی شدن از جانب خویشاوندان، پاک شدن اعمال از ناخالصی‌ها، پالایش روح، دور شدن بلاها، تقویت روحیه سخاوتمندی و اخلاق نیکو، آبادانی سرزمین، افزایش جمعیت، مصونیت از گناه و ... از مهم‌ترین آثار این عمل نیکو است.
وی با اشاره به آثار اخروی صله رحم، گفت: بخشش گناه، آسان شدن حسابرسی قیامت، بهره‌مندی از خشنودی خداوند و راهیابی به بهشت از جمله این پیامدها هستند که باید توجه داشت، بهشت درجه‌ای است که نیکوکاران از جمله کسانی که بسیار اهل صله رحم باشند به آن دست پیدا می‌کنند.
پیامدهای قطع رحم
حجت‌الاسلام رئیسی با اشاره به آثار دنیوی و اخروی قطع رابطه حسنه با خویشاوندان و نزدیکان، افزود: در این خصوص روایات فراوانی وجود دارد که به برشمردن این پیامدها می‌پردازند که بر این اساس، کاهش عمر و مرگ نابهنگام و نیز، محروم بودن از رحمت خداوند از مهم‌ترین آثار قطع رحم است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: نابودی اجتماع یکی دیگر از این پیامدهای وخیم است که در این خصوص در حدیثی از امام صادق(ع) داریم که فرمودند: پناه می‌برم به خدا از گناهانی که باعث تسریع در نابودی است و مرگ و میر را نزدیک و خانه‌ها را خالی از سکنه می‌کند، قطع رحم، آزردن پدر ومادر و کنار گذاشتن خوبی‌ها.
وی در تشریح دیگر پیامدهای قطع رحم، گفت: از دست دادن خویشاوندان و دوستان، فقیر شدن، به اجابت نرسیدن دعاها، گرفتار شدن در غم و اندوه، بی‌اثر شدن اعمال نیک، گرفتار شدن به لعن پروردگار، محروم ماندن از بهشت، خسران در دنیا و آخرت و گرفتار شدن به بلاها از جمله آثار دیگر قطع رحم هستند.
انتهای پیام