نمایان شدن توسعه نامتوازن و فقدان برنامهریزی عدالت‌محور در کشور با سیل‌های اخیر
گروه سیاسی ــ عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی درباره درس‌های و عبرت‌های سیل‌های اخیر کشور گفت: سیل‌های اخیر نشان داد که جامعه ما همچنان تا برنامهریزی مبتنی بر عدالت فاصله دارد و این نکته را آشکار کرد که بی‌توجهی به طبقات محروم و توسعه مناطق محروم و کمتر برخوردار چه معضلاتی را ایجاد می‌کند.
عباس مقتدایی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و سخنگوی سابق کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره درس‌ها و عبرت‌های سیل‌های اخیر کشور به ویژه از منظر توجه به توسعه متوازن و عدالت‌محور گفت: یکی از مفاهیمی که به طور مکرر در قرآن مورد تأکید قرار گرفته، برپایی قسط، پایبندی به عدالت و ایفای حق در جامعه اسلامی است. اگر از این منظر به برنامهریزی در یک نظام سیاسی اسلامی از جمله در نظام جمهوری اسلامی نگاه کنیم، می‌توان گفت که یکی از رسالت‌های برنامه‌ریزان و متولیان امور این است که بر مبنای عدالت در مورد طراحی و اجرای برنامه‌ها اقدام کنند.
ضرورت تبلور نگاه دینی و اخلاقی در برنامه‌های توسعه و پیشرفت
وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران برآمده از رویکردهای دینی است و به این جهت که الزاماً باید با نگاه دینی و اخلاقی به توسعه و پیشرفت کشور توجه کند، ضرورت دارد که مفاهیم دینی و قرآنی به طور جدی در عرصه برنامه‌ریزی‌های پیشرفت و توسعه، خدمت‌رسانی، مدیریت و از جمله مدیریت بحران وارد شود.
مقتدایی اظهار کرد: آنچه در اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران متبلور و متجلی است گویای همین نکته است که نوع نگاه نظام اسلامی به مقوله پیشرفت با نگاه‌ها و ساختارهای سکولار و مبتنی بر لیبرالیسم متفاوت است و عدالت‌محوری و اولویت داشتن قسط بر هر مقوله دیگری از جمله رفاه، آزادی، امنیت و ... اصلی‌ترین نقطه تمایز این دو نگاه است.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ابراز کرد: بر این مبنا نباید در درازمدت به گونه‌ای عمل شود که این احساس شکل بگیرد که نظام‌های سکولار و لیبرال بیش از یک نظام و ساختار اسلامی به عدالت توجه می‌کنند و به نوعی سلب اعتماد عمومی از توجه نظام اسلامی به عدالت ایجاد شود. به همین خاطر در عرصه آیندهپژوهی و مدیریت بحران‌ها نیز باید به رویکردهای عدالت‌محور توجه جدی و ویژه شود.
وی با اشاره به این مطالب به سیل‌های اخیر اشاره کرد و گفت: در کنار همه خرابی‌ها و ویرانی‌ها و مجموعه آسیب‌هایی که این سیل‌ها به دنبال داشت، نشان داد که اگر در مورد آیندهپژوهی و اقدامات پیشگیرانه کوتاهی کنیم، دستخوش نابسامانی‌ها و برخی مشکلات خواهیم شد که می‌توانند منبعی برای مشکلات حاشیه‌ای شوند. البته وقوع پدیده‌هایی همچون سیل می‌تواند به عنوان درسی برای آینده مورد توجه قرار گیرد.
مقتدایی اظهار کرد: قوانین قطعی اجتماعی وجود دارد که در رویکردهای قرآنی و دینی به آن توجه ویژه شده و بخشی از آیات قرآن نیز همین مفاهیم را گوشزد می‌کنند؛ هدایت جوامع به وسیله انبیای الهی، هلاکت جوامع به واسطه ظلم انسان‌ها به یکدیگر و آزمایش‌های الهی جوامع از جمله مفاهیمی است که در جای جای برنامه‌ریزی‌های نظام اسلامی باید نشانه‌های توجه به آنها مشاهده شود.
سخنگوی سابق کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس یادآور شد: سیل‌های اخیر نشان داد که جامعه ما همچنان تا برنامهریزی مبتنی بر عدالت فاصله دارد و این نکته را آشکار کرد که بی‌توجهی به طبقات محروم و توسعه مناطق محروم و کمتر برخوردار چه معضلاتی را ایجاد می‌کند. سیل اخیر این نکته را گوشزد کرد که باید نظریات آینده‌نگر عدالت‌پایه در بخش‌های مختلف قدرت اجرایی، اداری و برنامهریزی محور قرار گیرد. به عبارتی تجربه برنامهریزی بر مبنای الگوهای لیبرالی نشان داد که با این نوع برنامهریزی و نگاه نمی‌توان به تحقق عدالت در ابعاد مختلف آن از جمله در توسعه همه‌جانبه کشور امیدوار بود.
سیل اخیر و تلنگری به مسئولان
مقتدایی با بیان اینکه می‌توان از این سیل ویرانگر برای برنامهریزی آینده در مسیر کاهش شکاف میان مرکز و مناطق محروم استفاده کرد، گفت: در واقع می‌توان به گونه‌ای آینده کشور را طراحی کرد که جامعه اسیر سوءمدیریت و سوء‌برنامه‌ریزی نشود. اگرچه سیل آثار زیانباری به همراه داشت، از این منظر می‌توان در افزایش دقت در برنامه‌ریزی‌ها، توجه بیشتر به توسعه متناسب و متوازن کشور، اولویت قرار دادن مناطق محروم در برخورداری از امکانات و زیرساخت‌های استاندارد و اهتمام جمعی و اقدام جهادی برای رشد و پیشرفت این مناطق بهره برد.
وی تصریح کرد: در واقع سیل اخیر برخی عقب‌ماندگی‌ها و توسعه‌نیافتگی‌های زیرساختی را در مناطق محروم کشور به خوبی نمایان کرد و نشان داد که برنامهریزی تمرکز‌گرا و هدایت‌شده از مرکز نمی‌تواند به تحول جدی این مناطق بینجامد و با این روش شکاف میان مناطق دارا و محروم کشور هر روز افزایش خواهد یافت که این در تضاد با اهداف و آرمان‌های انقلاب، قانون اساسی و منویات امام(ره) و رهبری است.
مقتدایی بیان کرد: در عین حال که باید اقدامات زیادی در حوزه امدادرسانی، خدمات‌رسانی، اسکان آسیب‌دیدگان، برآورد خسارت‌ها و ارائه تسهیلات به مردم آسیب‌دیده از سیل انجام شود، لازم است با نگاهی آینده‌نگرانه، بلندمدت و کلان، نوع نگاه به مقوله توسعه و پیشرفت را مورد آسیب‌شناسی قرار داد و از این زاویه تحولی اساسی را در برنامه‌ریزی‌های سالانه و پنج‌ساله ایجاد کرد.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
انتهای پیام
