حیا از منظر آیات و روایات
گروه معارف ــ حیا در لغت به معنی «شرم» است، برخي مفسران معاصر این طور عنوان می‌کنند که اين واژه از حيات گرفته شده و به معني زنده بودن است؛ زیرا بر اثر شرم و احساس قبح، امکان دارد تغييري در روند زندگي آدمي پديد آيد.
در آیات و روایات بسیاری از ائمه اطهار(ع) به مسئله حیاء و تاثیری که می‌تواند در زندگی مسلمانان داشته باشد، پرداخته شده است همان طور که امام صادق(ع) در همین خصوص می‌فرماید: «حیا نوری است که جوهر آن، ایمان است و یک حالت بازدارندگی و خویشتن‌داری برابر هر چیزی که با توحید و معرفت ناسازگاری داشته باشد، در انسان ایجاد می‌کند.
همچنین می‌فرماید: «قال عیسی بن مریم(ع): اِذا قَعَد أحدُكُم فی منزِلِهِ فلیُرخِ علیهِ سِتْرَهُ، فانّ الله تبارك و تعالی قسَّم َالحیاءَ كَما قسَّمَ الرّزقَ.» حضرت عیسی(ع) فرمود: چون یكی از شما در منزل خویش بنشیند، شایسته است كه پرده و پوشش خود را فرو كشد، زیرا خداوند همانگونه كه روزی را تقسیم نموده، حیاء را نیز تقسیم نموده است. (بحار الانوار، جلد 68، صفحه334)
ایشان همچنین می‌فرمایند: «طلبُ الحوائجِ الی النّاسِ استِلابٌ للعزّةِ و مذهبةٌ للحیاءِ» درخواست حاجت از مردم، موجب از بین رفتن عزّت انسان و نابود شدن شرم و حیاء می‌شود. (مشكاة الانوار، صفحه 186)
در حدیثی دیگر از ششمین امام شیعیان آمده است: «الحیاءُ علی وجهین فَمِنْهُ ضعفٌ و منه قوَّةٌ و اسلامٌ و ایمانٌ» شرم و حیاء بر دو گونه است، یك قسم آن از روی ضعف و ناتوانی است و قسم دیگر آن از روی قوّت (و قدرت)، اسلام و ایمان شخص است. (تحف العقول، صفحه 418)
حضرت امیرالمومنین(ع) در همین خصوص می‌فرمایند: «أفضَلُ الحیاءِ استحیاءُك من الله» برترین حیا، شرم و حیاء از خداوند است. تصنیف غررالحكم، صفحه 257، حدیث 5451
همچنین در حدیثی دیگر از آن حضرت آمده است: «ثلاثٌ لا یستَحی منهنَّ: خِدمةُ الرّجل ضَیفَه، و قیامُهُ عَن مجلِسِهِ لأبیهِ و معلّمِهِ و طَلَبُ الحقِّ و إنْ قَلَّ.» در سه مورد حیاء و شرم پسندیده نیست: 1. خدمت كردن به میهمان 2. برخاستن انسان از جا به احترام پدر و معلمش 3. و طلب حقّ اگر چه كم باشد. (تصنیف غرر الحكم، صفحه 69، حدیث 978)
ایشان همچنین می‌فرمایند: «أحسَنُ ملابِسِ الدّین الحیاءُ» بهترین و نیكوترین لباسِ دین، حیاء است. (تصنیف غررالحكم، صفحه 256، حدیث 5441)
در حدیثی دیگر از حضرت علی(ع)، آن حضرت می‌فرمایند: «ثَلاثٌ لا یُستَحیى مِنهُنَّ: خِدمَةُ الرَّجُلِ ضَیفَهُ و َقیامُهُ عَن مَجلِسِهِ لأَبیهِ و َمُعَلِّمِهِ و َطَلَبُ الحَقِّ و َإن قَلّ» از سه كار حیا نباید كرد: خدمت به میهمان، از جا برخاستن در برابر پدر و آموزگار خویش و طلب حق گرچه اندك باشد. ( تصنیف غررالحکم و دررالکلم صفحه69، حدیث 978)
همچنین رسول اکرم(ص) می‌فرمایند: الاسلامُ عریانٌ فلباسُهُ الحیاءُ و زینتُهُ الوَقارُ و مُرُوَّتُهُ العَمَلُ الصّالِحُ و عِمادُهُ الورعُ ...» اسلام برهنه و عریان است، جامه و لباس آن حیاء، زینت و آرایه‌اش وقار و سنگینی، مروت و مردانگی آن كارهای نیك و شایسته و ستون آن ورع و پارسایی است و برای هر چیزی اساس و بنیانی است و اساس اسلام، حب و دوستی ما اهل بیت(ع) است. (الکافی، جلد 2، صفحه 46)
همچنین حضرت محمد(ص) به مردی كه در مرآی و منظَرِ مردم غسل می‌كرد، نگاه كرد و فرمود: ای مردم، همانا خداوند شرم و حیاء و پوشیده بودن را از بندگانش دوست دارد، پس هر كدام از شما قصد شستن خود را دارد، به جایی برود كه مردم او را نبینند، زیرا حیاء زینت اسلام است. «أنّه نَظَرَ اِلی رجُلٍ یغتَسِلُ بحَیثُ یراهُ النّاسُ فقالَ: أیّها النّاسُ ان الله یحبُّ من عبادِهِ الحیاءَ ...» (سفینة البحار، جلد 1، صفحه 362)
رسول خدا(ص) می‌فرمایند :«خَمْسٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلینَ: اَلْحَیاءُ وَ الْحِلْمُ وَ الْحِجامَةُ وَ السِّواكُ وَ التَّعَطُّرُ» پنج چیز از سنت پیغمبران است: حیا، بردبارى، حجامت كردن، و مسواك و عطر زدن. (نهج الفصاحه صفحه462، حدیث 1463)
در حدیثی دیگر از پیامبر(ص) می‌خوانیم: «الحیاءُ شعبةٌَُ من الایمان و لا ایمانَ لِمَن لا حیاءَ لَه.» حیاء بخشی از ایمان است و كسی كه حیاء نداشته باشد، ایمان ندارد. (مجموعه ورّام، صفحه 256)
انتهای پیام
