حجت‌الاسلام واعظی:
علم دینی به علت دفاع نادرست دچار چالش است
گروه معارف ــ رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه گفت: به علت وجود برخی دفاع‌های نادرست و تقریرهای غلط از علم دینی، این رویکرد با سوءتفاهم‌هایی در جامعه روبرو شده است.
به گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، امروز 22 فروردین، در پنجمین پیش‌نشست همایش علم دینی، امکان‌ها و چالش‌ها که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد، گفت: به علت وجود برخی دفاع‌های نادرست و تقریرهای غلط از علم دینی، این رویکرد با سوءتفاهم‌هایی در جامعه روبرو شده است.وی افزود: در بین مشتغلین به علوم تجربی به ویژه فیزیک و کیهان شناسی، شاهد فراروی از اقتضائات تجربه هستیم؛ یعنی فعالین این علم تا یک مرزهایی در محدوده علوم طبیعی هستند، اما هنگام جمع‌بندی یا پاسخ به کنجکاوی‌های انسان در خصوص پیدایش عالم، قهرا مبانی فلسفی و متافیزیکی را چه الحادی و چه الهی در آن دخالت می‌دهند.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی در توضیح معنای درست علم دینی بیان کرد: منظور از علم دینی این است که انسان می‌تواند در چهارچوب جهان بینی اسلامی از علم تجربی فراتر برود، همین‌طور حوزه علم و تکنولوژی به گونه‌ای است که درصورت نادیده گرفتن اخلاق و دین می‌تواند برای حیات انسان‌ها موجب زیان‌های فراوان باشد. این تقریر درست از علم دینی است.
واعظی بیان کرد: متأسفانه برخی هنگام دعوت به علم دینی، دانش تجربی را به حوزه دین و روش‌های علوم دینی محدود می‌کنند و معتقدند باید روش‌های متعارف علمی مانند تجربه را کنار گذاشت و صرفاً از روش‌های دینی برای کسب علم استفاده کرد و این از همان تقریرهای غلط از علوم اسلامی و رواج نوعی اخباری‌گری در حوزه دانش است.
وی ادامه داد: به طور کلی در طرح بحث علم دینی دو رویکرد کلان وجود دارد؛ رویکرد اول به دنبال پی‌ریزی هویت محتوایی نوین در حوزه علم است، بدین گونه که علم دینی یک هویت جدید از علم را با روش و پارادایم‌های جدید و خارج از روش‌های علمی متداول ایجاد کند که این رویکرد درستی حداقل در حوزه علوم طبیعی نیست.
جهان‌بینی دینی؛ عامل پیشرفت در حوزه علوم طبیعی
این عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم بیان کرد: در رویکرد دوم منظور از علم دینی بیان این نکته است که هیچ چالش و تضادی بین علم و دین وجود ندارد و می‌توان با جهان‌بینی دینی بیشترین پیشرفت‌ها را در حوزه علوم طبیعی داشت، همان طور که در دوره تمدن اسلامی و در میان دانشمندان برجسته مسلمان شاهد آن هستیم. همچنین نکته دیگر در این رویکرد مقابله با فراروی‌های نامعقول و سوء استفاده‌های برخی دانشمندان از علوم تجربی است، به گونه ای که با قضاوت‌های نادرست و الحادی از علم به خود اجازه دادند که از حد خود فراتر بروند و به حوزه دین تجاوز کنند؛ لذا باید در رویکرد دوم با مشخص کردن حدود تجربه، جلوی این زیاده‌روی‌ها را بگیریم.
وی ادامه داد: در رویکرد دوم باید نشان دهیم که چگونه می‌توان کاوش علمی را کار دینی تلقی کرد. اگر به طبیعت به‌عنوان خلق الله و فعل خداوند نگاه کنیم، علم بررسی دنیا و طبیعت نیز تفسیر فعل خداوند و بالطبع نوعی عبادت است.
عضو هیئت امنای سازمان تبلیغات اسلامی گفت: چون تمدن بشری با عرصه زندگی اجتماعی بشر درگیر است، اگر به دنبال تمدن سازی و جامعه سازی اسلامی هستیم باید علوم انسانی اسلامی برای ما ضرورت پیدا کند و این علت نیاز به علوم انسانی اسلامی است. همچنین علت نیاز به جدی گرفتن علوم اسلامی در حوزه علوم تجربی مقابله با سوءاستفاده‌هایی است که برخی از دانشمندان برای ترویج تفکرات الحادی انجام می‌دهند.
واعظی ادامه داد: مبانی متافیزیکی به دو صورت وارد حوزه علوم تجربی می‌شوند؛ یک بار به عنوان مبانی نظریات علم تجربی مانند مبنا قرار گرفتن اصل علیت در علم تجربی و همچنین یک بار مقدمه‌‌ای برای بالاتر رفتن از حوزه دانش تجربی، اما علوم انسانی فضای بسیار متفاوتی دارد، چرا که دانشی ایدئولوژیک است و متافیزیک به‌طور جدی و گسترده در محتوای علوم انسانی مانند جامعه شناسی، علوم تربیتی و...حضور مستقیم و عریان دارد. با توجه به این شرایط دعوت به علم دینی در علوم انسانی متفاوت از علوم تجربی است.
وی بیان کرد: علت راه‌اندازی رشته فلسفه علوم در دانشگاه باقرالعلوم این است که عده‌ای فاضل و عالم علوم دینی داشته باشیم که علوم طبیعی و فراروی‌های فلسفی از علم را بشناسند تا بتوانند با زبان علم در مقابل این زیاده‌روی‌ها و سوءاستفاده‌های از علم بایستند، اما متأسفانه استقبال مناسبی از طرف جامعه حوزوی و دانشگاهی برای فعالیت در این زمینه نشده است.
انتهای پیام
