چرا عبرت نمی‌گیریم/ اتاق فکر کودکان در بحران‌ها ایجاد شود
گروه جامعه ــ یک دکتری سلامت در بلایا و حوادث معتقد است که بچه‌ها آسیب‌پذیرترین قشر در بلایا و حوادث‌اند، اما هیچ برنامه منسجمی برای حمایت از این گروه وجود ندارد، در حالی که خلأ اتاق فکر ویژه کودکان در زلزله کرمانشاه و حوادث پیش از آن نیز مشهود بود.
«کودکان در حوادث و بلایا مغفول مانده‌اند/ اتاق فکر نداریم» این جمله تیتر گزارشی در سال 96 در این خبرگزاری بود که به مناسبت روز جهانی کودک منتشر شد. حدود یک ماه بعد، زلزله کرمانشاه رخ داد و نبود برنامه‌ریزی دقیق برای حمایت از کودکان در بلایا به کودکان مناطق زلزله‌زده آسیب رساند. پس از زلزله کرمانشاه نیز بر لزوم برنامه‌ریزی دقیق و منسجم برای حمایت از آسیب‌پذیرترین گروه در حوادث و بلایا تأکید شد، اما هیچ اتاق فکری ایجاد نشد و اکنون نیز بحران سیل کودکان مناطق سیل‌زده را در آستانه افسردگی و آسیب‌های شدید روانی قرار داده است.
لیلا محمدی‌نیا، دکتری سلامت در بلایا و حوادث (با تمرکز بر تاب‌آوری کودکان در بلایا ) که هم‌اینک در حال خدمت‌رسانی به سیل‌زدگان کشور است، در گفت‌و‌گو با ایکنا؛ گفت: دو سال پیش، ضرورت ایجاد اتاق فکر کودکان در بلایا و حوادث را مطرح کردم، اما به دلیل بی‌توجهی برخی و ناهماهنگی تعدادی از مسئولان این مسئله محقق نشد. افرادی که مانع ایجاد این اتاق فکر شدند، اکنون مسئول آسیب‌های کودکان مناطق سیل‌زده‌اند و تبعات نبود چنین ظرفیتی در بحران سیل و قبل از آن در زلزله کرمانشاه آشکار شده است.
مدرس دانشگاه علوم پزشکی شیراز با انتقاد از بی‌توجهی به مسائل روانی مردم و کودکان در بحران سیل اخیر، گفت: آموزش و پرورش خوزستان مدارس مناطق سیل‌زده را تعطیل و اعلام کرده است که این مسئله سال آینده جبران خواهد شد، اما همین امر موجب شده که بچه‌ها در کمپ‌ها سرگردان باشند.
بی‌برنامگی آموزش و پرورش در زمان وقوع حوادث
محمدی‌نیا اضافه کرد: آموزش و پرورش هیچ برنامه‌ای برای کودکان در صورت بروز بلایا و حوادث ندارد. اکنون گروه‌های جهادی و بهزیستی برای کودکان مهدهایی ایجاد کرده‌اند و آنها در حال بازی در این مهدهای کودک سیارند، اما کودکان دیگر رها شده‌اند، در حالی که با برپایی یک چادر یا کانکس درسی، کودکان دیگر نیز از شرایط سردرگمی خارج می‌شوند و والدین هم راحت‌تر و آسوده‌تر خواهند بود.
وی با تأکید بر اهمیت بازی‌درمانی در زمان وقوع بحران‌ها، گفت: بازی‌درمانی بهترین راهکار برای کاهش فشارهای روانی بر کودکان است، اما هیچ متولی‌ای برای ساماندهی درست همه کودکان وجود ندارد. تعطیلی مدارس هم فقط پاک کردن صورت مسئله است.
ضرورت حضور بانوان در گروه‌های مدیریت بحران
این استاد دانشگاه با انتقاد شدید از نگاه جنسیتی که در مدیریت بحران و گروه‌های مدیریت بحران وجود دارد، گفت: برای تأمین نیازهای ویژه بانوان مناطق سیل‌زده و حضور بانوان داوطلب در این مناطق هم هیچ برنامه‌ای وجود ندارد و حتی با حضور بانوان در تیم‌ها مخالفت می‌شود، در حالی که با حضور بانوان در تیم‌های مدیریت بحران زنان سیل‌زده مشکلات خود را با آنها در میان می‌گذارند.
وی اضافه کرد: وقتی مسائل و مشکلات مردم بحران‌زده از سوی کارشناسان و نخبگان تحصیل‌کرده این حوزه مطرح می‌شود، باید مسئولان به آنها توجه کنند. متخصصان حوزه بلایا و حوادث طرح‌های خوبی برای ارائه در شرایط موجود دارند.
این دکتری سلامت در بلایا و حوادث از نبود انسجام در ارائه کمک‌های روانی به سیل‌زدگان گفت و افزود: در حال حاضر تیم‌های حمایت روانی در حال فعالیت‌اند، اما منسجم نیستند و نهادهای مختلف این تیم‌ها را به مناطق مختلف آورده‌اند و عدم هماهنگی مشکلاتی را ایجاد کرده است. همچنین، از آنجایی که اتاق فکری وجود ندارد خودجوش و بدون کارشناسی اقداماتی انجام می‌شود.
وی هشدار داد: اکنون در کمپ‌های اسکان کودکان علائم افسردگی پس از حادثه را بروز می‌دهند، در حالی که معمولاً این علائم یک ماه پس از حادثه بروز می‌کند، اما از آنجایی که این بچه‌ها به چشم خودشان ورود آب به خانه‌ها و تخریب و نابودی داشته‌هایشان را دیده‌اند، بحران را عمیقاً درک کرده‌اند و این آسیب‌ها زودتر بروز کرده است.
کودکان سیل‌زده در معرض افسردگی‌اند
محمدی‌نیا از وجود تنش در کودکان سخن گفت و اظهار کرد: باید به فکر غربالگری اضطراب آنها باشیم. یا مادری که باردار است و زندگی خود را از دست داده، این فشار عصبی بر روی کودک وی تأثیر می‌گذارد و فرزند چنین مادرانی دچار اختلال روانی خواهد شد و باید چنین مادرانی حمایت شود.
برخی کم‌لطفی‌ها با ارسال لباس دست دوم
وی با ابراز تأسف از اینکه برخی از مردم کم‌لطفی کرده‌اند و لباس دست دوم فرستاده‌اند، در خصوص نیازهای مردم مناطق سیل‌زده، گفت: کودکان سیل‌زده به داشتن دمپایی راضی هستند، چون کفش و پوتین ندارند و پابرهنه راه می‌روند. کودکانی هستند که با لباس راحتی از خانه بیرون آمده‌اند و حالا لباسی برای عوض کردن ندارند. نوزادان تازه متولد شده لباس ندارند. به شال و روسری نیاز داریم. در واقع، نیازهای سیل‌زدگان فراتر از کمک‌های امدادی است؛ برای مثال دختربچه‌ای از من کرم دست و صورت می‌خواست، اما کرم دست و صورت جزو اقلام امدادی نیست. بچه‌ها اسباب‌بازی ندارند و به من می‌گویند اگر یک توپ داشتیم حداقل مشغول بازی می‌شدیم. خلأها و نیازها به حدی زیاد است که هر قدر به این مناطق کمکی می‌رسد باز هم کمبودهایی حس می‌شود.
این مدرس دانشگاه در پایان گفت: باید در حوادث و بلایا برای کودکان متولی وجود داشته باشد. سازمان‌ها هم باید «من» را حذف کنند و بگویند «ما» با هم کار می‌کنیم.
انتهای پیام
