سعدی نخستین شاعر سهل و ممتنع گوی است

به گزارش ایکنا،‌ باشگاه خبرنگاران جوان نوشت: اولین روز از اردیبهشت ماه به نام شاعر بزرگ ایران «سعدی» اختصاص دارد. بدون تردید «سعدی» یکی از پنج شاعر طراز اول زبان فارسی است و چهار تن دیگر را «فردوسی»، «نظامی گنجوی»، «مولوی» و «حافظ» تشکیل می دهند. فصاحت و زیبایی کلام و شیوایی آن در نظم و نثر، زبانزد همگان است. به‌ منظور سپاس  از مقام این شاعر بلند آوازه ، اول اردیبهشت ماه به علت اولین روز شروع  نگارش کتاب گلستان , به عنوان روز سعدی انتخاب شده است .

مرکز سعدی شناسی در سال ۱۳۸۱ این روز را به نام این شاعر نام‌گذاری کرد و سپس در سال ۱۳۸۹ در اجلاس شاعران جهان که در شهر شیراز برگزار شد اول اردیبهشت ماه به عنوان روز جهانی این شاعر ایرانی نامیده شد.

زندگینامه سعدی

شیخ مصلح‌الدین مشرف‌بن عبد‌الله، مشهور به «سعدی» شیرازی در سال ۶۰۰ هجری قمری یا در نیمه‌ نخست قرن ششم هجری در شیراز دیده به جهان گشود. در مورد تاریخ دقیق زادروز او تردید است و گفته می‌شود که او در سال‌های بین ۶۱۰ تا ۶۱۵ به دنیا آمده‌است. به نظر چند تن از استادان و پژوهشگران زبان فارسی، همچون «ذبیح‌الله صفا»، «مجتبی مینوی» و دیگران، سال ولادت «سعدی»، سال ۶۰۶ است.

«سعدی» نوجوان بود که پدر خود را از دست داد و سپس به توصیه‌ اتابک فارس برای ادامه‌ تحصیل به بغداد رفته و در نظامیه و مراکز علمی آن‌جا، دانش آموخت و از حجره‌ مدرسه و کمک هزینه‌ تحصیلی که مدیران مدرسه‌ «نظامیه» می‌پرداختند، بهره‌ بسیار برد و بیشتر اوقات خود را به درس و بحث گذراند. او به هنگام اقامت در بغداد، از محضر استادانی چون «شیخ ابوالفرج جوزی» و «شیخ شهاب‌الدین سهروردی» بهره برد. در آن زمان، زادگاه «سعدی»، شیراز که از تیررس حمله‌ مغولان و ویرانی تاتارها بدور مانده بود، اندکی بعد دستخوش هرج و مرج، ناامنی وتاخت و تاز قبایل شمال شرقی ایران شد، چنان که خود او می‌گوید:«جهان درهم افتاده چون موی زنگی»

 «سعدی» پس از فراغت از تحصیل به سفر پرداخت و راهی سرزمین‌های دیگر شد و به قول خود، در اقالیم غربت سالیانی به سر برد. این سیر و سفر، نزدیک سی سال به طول انجامید، از جمله از هندوستان و مغرب و روم دیدن کرد. اگر در «کلیات» سعدی که شامل «بوستان» و «گلستان» است، دقت کنیم، ردپای مکان‌هایی را که به آنجا سفر داشته‌است، می‌توان دید. سرانجام پس از چهل سال سیر آفاق ، با اندوخته ای ارزشمند از تجربه و دانش به شیراز برمی‌گردد و حاصل معنوی، اخلاقی، احوال روحی و اجتماعی، اندیشه‌ها و جهان‌بینی خود را در سال ۶۵۵ در قالب کتاب «بوستان» و در سال ۶۵۶،  در کتاب «گلستان» می‌ریزد. این دو کتاب که نتیجه‌ عمری جهانگردی و تجربه اندوزی و مشاهدات «سعدی» بوده، گنجینه‌ ارزشمندی‌است از نکته‌های اجتماعی و اخلاقی و راه و روش بهتر زیستن؛ در کتاب «گلستان»، سعدی با زیباترین شکل و در نهایت متانت و استواری، کلام را با شوخی و مزاح در هم‌آمیخته است، چنان‌که خود او می‌گوید: «داروی تلخ نصیحت، به شهد رأفت برآمیخته تا طبع ملول از دولت قبول، محروم نماند».

راز محبوبیت «سعدی» در سادگی و شیوایی کلام اوست. او اندیشه‌ خود را با زبانی بسیار ساده و روان، اما موزون و هنرمندانه به نظم کشیده‌ است. بدون تردید، این خود یکی از  بزرگترین عواملی است که زبان فارسی به همت و شیوه‌ پسندیده و استوار او، در خلال دست کم هفت سده، دگرگونی نیافته و به همان اندازه قابل فهم, درک ,کم‌نظیر و برگزیده است.

«سعدی» پس از نگارش «بوستان» که در سال ۶۵۶ بود، تا زمان درگذشت خویش، یعنی زمانی نزدیک به کمتر از چهل سال، به خلق آثار دیگری در زمینه‌ نظم و نثر پرداخت. در نظم، به سرودن غزلیات، قصید و ترجیعات و در زمینه‌ نثر، به نوشتن آثاری چون «مجالس پنجگانه»، «نصیحة‌الملوک»، «رساله‌ عقل و عشق» و «تقریرات ثلاثه» همت گماشت.

نمونه ای از غزلیات سعدی:

روشن از پرتو رویت نظری نیست که نیست

روشن از پرتو رویت نظری نیست که نیست

منّت خاک درت بر بصری نیست که نیست

ناظر روی تو صاحب نظرانند آری

سِرّ گیسوی تو در هیچ سری نیست که نیست

تا به دامن ننشیند ز نسیمش گردی

سیل خیز از نظرم رهگذری نیست که نیست

تا دم از شام سر زلف تو هر جا نزنند

با صبا گفت و شنیدم سحری نیست که نیست

از حیای لب شیرین تو ای چشمه نوش

غرق آب و عرق اکنون شکری نیست که نیست

مصلحت نیست که از پرده برون افتد راز

ورنه در مجلس رندان خبری نیست که نیست

غیر از این نکته که حافظ ز تو ناخشنود است

در سراپای وجودت هنری نیست که نیست

حسین اسرافیلی شاعر در خصوص ویژگی های شعر سعدی در گفتگو با خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: سعدی نخستین شاعر سهل و ممتنع گوی است. اشعار او بسیار ساده و بدون پیچیدگی‌های زبانی، اندیشه‌های عمیق را انتقال می‌دهد. اکنون بعد از ۷۰۰ سال به زبانی شعر و سخن می‌گوییم که سعدی شعر گفته است. در دوران مشروطه نیز ایرج میرزا از شاعرانی بود که بسیار سهل و ممتنع شعر می‌گفت.

اسرافیلی با اشاره به اینکه سعدی مصلح الدین است، گفت: سعدی کسی بود که در اصلاح امور بسیار ساده سخن گفته و اندیشه‌های بزرگ دینی و اجتماعی را به غزل بدل کرده است مخصوصا در بوستان سعدی که در قالب نقل خاطرات و نثری آسان پیام خود را به مخاطب می‌رساند. فکر می‌کنم که اگر شاعران جوان ما به آثار سعدی و حافظ بپردازند، موفق خواهند بود.

وی افزود:سعدی در اشعار خود چنان ساده معشوق را برای مخاطب خود مثال می‌زند که حس می‌کنید معشوق او بالاتر از انسان و تفکرات انسانی است. سعدی از قرآن و آثار و تفکرات دینی الهام می‌گیرد و برای اصلاح جامعه خود تلاش می‌کند.

محمد تقی فکورزاده شاعر در خصوص سبک و نزدیک بودن اشعار شاعران امروزی گفت: امروزه نزدیک به ۴ الی ۵ شاعر نزدیک به اشعار سعدی و نظامی و... شعر می‌سرایند. امروزه شعر‌های پوچ و بدون اصول گفته می‌شود که دستور زبان شعر در آن‌ها رعایت نشده و با استفاده از قافیه‌های غلط و بدون مفهوم شعر را می‌نویسند. سعدی استاد سخن است، اما من اشعار حافظ و نظامی را از نظر هنری شعر بیشتر قبول دارم.

وی ادامه داد: من درباره ۱۰ مورد تخیل که شاعران باید از آن‌ها استفاده کنند، نوشته ام. در شعر بیشتر شاعران امروزی تخیل و تصور دیده نمی‌شود و فقط واژه‌ها را کنار هم می‌گذارند. اما در اشعار شاعران بزرگ ما همچون سعدی این موارد دیده می‌شود. زمانی که برای دانشجویانم اشعار سعدی را می‌خوانم مفاهیمشان را برای آن‌ها شرح میدهم و باید شاعران جوان اشعار شاعران بزرگ ما را بخوانند و مفاهیم آن‌ها را دریافت کنند تا در آینده به شاعرانی موفق تبدیل شوند.

انتهای پیام