«شیخ صدوق»؛ شخصیتی پرتلاش با نگاه مجتهدانه در حدیث

محسن دیمه‌کار، استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، بیان کرد: شیخ صدوق شخصیتی والا و ارزشمند داشته و آثار ایشان مقبولیت شایانی کسب کرده است. شیخ صدوق فرزند فقیه بزرگ به نام علی ابن‌بابویه بوده که او از فقهای عصر امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) است و مورد مدح امام زمان خود بوده است.
وی افزود: شیخ صدوق با دعای امام زمان(عج) و بشارت ایشان به پدرش علی ابن‌بابویه به دنیا آمد و این موضوع در نوع خود ویژگی منحصر به‌فردی است که خود شیخ نیز در طول عمر خود به او می‌بالید و صد البته که او مولودی با خیر و برکت بود.
دیمه‌کار گفت: شیخ صدوق در فضای آشفته غیبت صغری که اکثر مردم اعتقادات غیر امامی پیدا کرده بودند و پیرو مکاتب دیگر شده بودند و البته شیعیان با موضوع غیبت که درک آن بسیار سخت و دشوار بود، رو‌به‌رو شده بودند، دست به فعالیت‌های ارزشمند زد.

تلاش شیخ صدوق برای حفظ مکتب شیعه‌
عضو هیئت علمی دانشکده علوم قرآنی مشهد اظهار کرد: در زمان غیبت صغری، بسیاری از شیعیان از اعتقادات خود بازگشته بودند اما شیخ صدوق در این مسیر باقی ماند و عمر هفتاد و چند ساله خود را صرف همین امور کرد و بر این اساس مکتب اهل بیت(ع) را به مردم معرفی کرد.
وی گفت: هدف شیخ صدوق دریافت احادیث و میراث اهل بیت(ع) بود و او برای هدف خود سفرهای زیادی انجام داد. عالم بزرگ شیعه شخصیت پرتألیفی داشت که بعضی آثار ایشان در میراث رجالی شیعه ذکر شده است. شاید آمار دقیقی از آثار او در دست نباشد اما حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ اثر به ایشان نسبت داده می‌شود که برخی از آن نام برده شده و برخی دیگر نه اما همه این آثار در عرصه روایات اهل بیت(ع) است و سبقه روایی دارد.
دیمه‌کار افزود: اگرچه برخی پژوهشگران کمتر به اجتهادات ورود می‌کنند اما ایشان فهم و درک خود را از قرآن و روایت مدنظر قرار داده و مجتهدانه به قرآن و روایات می‌پرداخت و سعیش بر این بود که بر اساس اصول اربعه و آثاری که در زمان حضور اهل بیت(ع) بود و بر اساس استماع احادیث یک رویکرد انتخابی را پیش گیرد.
وی ادامه داد: ایشان روایات زیادی را می‌دید و به گلچین روایات معتبر می‌پرداخت و در این زمینه حساسیت بسیاری داشت. البته در فقه و اعتقادات این حساسیت بیشتر دیده می‌شود و این مورد به صورت مشهور در کتاب «من لایحضره الفقیه» به خوبی قابل درک است. امتیاز این اثر برخورداری از نتایج کتاب اصول حدیثی شیعه بود.
دیمه‌کار افزود: آنچه بیشتر در رابطه با شخصیت شیخ صدوق معرفی شده، محدث بودن ایشان است اما جنبه فقاهتی ایشان بیشتر نیازمند معرفی و بررسی است. رویکرد اجتهاد ایشان کمتر مورد نظر بوده و بیان این شیخ بزرگ شیعه در ذیل آیات قرآن و رویکرد تفسیری کمتر مورد بررسی قرار گرفته است.

بیانات مجتهدانه شیخ صدوق
استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم بیان کرد: شیخ صدوق شاید در صفحات متعددی به بیان یک آیه از قرآن می‌پرداخت. البته توجه شیخ صدوق به مباحث فقه ‌الحدیثی نیز شایان ذکر است.
وی افزود: آثار کم باقیمانده از این شیخ بزرگ اجازه اظهارنظر کامل در رابطه با شخصیت ایشان را به ما نمی‌دهد چون بخش اعظم میراث ارزشمند ایشان به دست ما نرسیده است اما می‌توان اینگونه توصیف کرد که بزرگترین درسی که می‌توان از این پژوهشگر حدیث گرفت درس پرکار بودن و دغدغه‌مندی است.
دیمه‌کار گفت: شیخ صدوق پلی است بین ما و آثار حدیثی که اکثر آن‌ها از بین رفته است و ما این حرف و ادعا را بر اساس حدود 17 اثری که از این عالم وجود دارد، می‌زنیم.
انتهای پیام