مسجد جامع مهاباد؛ یادگاری از دوران صفویه

به گزارش ایکنا از آذربایجان غربی، مسجد جامع یا مسجد سرخ(به کردی: مزگه‌وتی سوور) در خیابان امام شافعی شهر مهاباد در بافت تجاری شهر واقع شده است، راه دسترسی به مسجد از میدان شهرداری و همچنین از خیابان امام شافعی کوچه ملامارف کوکه‌ای است، از بناهای تاریخی نزدیک به این مسجد می‌توان به حمام تاریخی میرزارسول اشاره کرد.
مهاباد یا ساوجبلاغ(در شهریور سال ۱۳۱۴ به مهاباد تغییر نام داد) در دوره فرمانروایی بوداق سلطان در دوره صفویه در اثر وقوع سیل ویران شد و در واقع مسجد سرخ یا سور اولین بنایی است که بعد از سیل مهاباد در سال ۱۰۸۹ در محل کنونی شهر مهاباد احداث شده است.
محمدحسن‌خان صنیع‌الدوله در کتاب مرآت‌البلدان درباره مسجد جامع ساوجبلاغ چنین نوشته است که مسجد جامع ساوجبلاغ از بناهای بداق سلطان‌بن‌ شیرخان‌بن‌ شیخ‌حیدرخان‌ مکری است که حکومت مکری و ساوجبلاغ و غیرها این مسجد را مشارالیه در سنه 1089 بنا کرده و بعضی موقوفات را بر آن قرار داده است.
علاوه بر کتیبه سر در گویا بر در دیگر مسجد کتیبه‌ای وجود داشته که در آن نام تمام املاک موقوفه با ذکر نحوه تقسیم آن‌ها منقوش بوده که از قرار معلوم متصدیان آن زمان عمداً این کتیبه را از میان می‌برند تا بتوانند از موقوفه‌ها به دلخواه خود سوءاستفاده کنند.
مسجد جامع مهاباد در دو بخش احداث شده است که شامل مسجد و مدرسه است، از این مجموعه یک کتیبه بسیار زیبا بر سردر آن باقی است که هم کارکرد مجموعه و هم تاریخ بنای آن را نشان می‌دهد.
فرم طاق‌های به‌کار رفته در معماری مسجد از نوع جناغی و پوشش حجرات چشمه طاقی است، مسجد جامع مهاباد از یک حیاط مرکزی که حوضی در داخل آن و در اطراف آن حجرات طلبه‌ها قرار دارد، تشکیل شده است، کلاس‌های درس در محل سکونت طلاب در ایامی که هوا مناسب است، در ایوان تشکیل می‌شود.
مسجد در کنار رودخانه مهاباد با مصالحی چون سنگ، چوب، آجر، گل و گچ در زمینی با زیربنای ۳۰۰ متر و به پهنای ۱۵۰ متر و توسط ۱۰ ستون سنگی و ۱۸ گنبد آجری بنا شده است. پلان اولیه مسجد جامع مهاباد با الگوی مساجد شبستانی با پوشش گنبدی با حجمی بسته طراحی است، مسجد در زمینی به مساحت ۱۵۹۳ متر مربع و با زیربنای ۱۳۶۳ متر مربع ساخته شده و شبستان مسجد تقلیدی از مسجد وکیل شیراز است. این مسجد در تاریخ 25/8/1348 ش به شماره 882 در فهرست آثار ملی توسط میراث فرهنگی به ثبت رسیده است.
منبع: بنیاد ایران‌شناسی شعبه آذربایجان غربی

انتهای پیام