عبارات نهج‌البلاغه با قرآن هماهنگ است
گروه ادب ــ در نشست بینامتنی قرآن و نهج‌البلاغه از این موضوع یاد شد که عبارات این اثر که به کلمات قصار امیر مؤمنان اختصاص دارد، برگرفته از قرآن کریم است.
به گزارش ایکنا؛ نشست بینامتنی قرآن و نهج‌البلاغه در غرفه خانه کتاب بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی قرآن با حضور سمیه عزیزی و حسین افسردیر، کارشناسان قرآنی برگزار شد.
افسردیر، با اشاره به اهمیت روابط بینامتنی قرآن و نهج‌البلاغه اظهار کرد: برای اینکه ثابت کنیم که امام علی(ع) مفسر و معلم قرآن است، می‌توانیم به روایات متعددی که از شیعه و سنی نقل شده اشاره کرد که نمونه آن در «علی مع القرآن و القرآن مع علی» است.
وی با بیان این مطلب ادامه داد: در این باره دیدگاه‌ها متفاوت است؛ یکی از آنها این است که امام علی به قرآن عمل می‌کند. با در نظر گرفتن این موضوع، باید گفت که نمی‌توان این موضوع را یک فضیلت دانست چرا که بسیاری از افراد هستند که به قرآن عمل می‌کنند.
معلم و مفسر قرآن
افسردیر در بخش دیگری از سخنانش گفت: نگاه دوم به حضرت آن است که ایشان مفسر و معلم حقیقی قرآن است که جوانب و زوایای این کتاب آسمانی را می‌داند؛ این موضوع جایگاه امام علی(ع) را در تفسیر قرآن نشان می‌دهد.
وی اظهار کرد: در بخش دیگری از این مطلب، اینکه امام علی(ع) به عنوان معلم قرآن تا چه میزان به تفسیر پرداخته است را مورد بررسی قرار می‌دهیم؛ در نگاه نخست، مفسران قرآن به این موضوع پرداخته‌اند که امام تا چه میزان از قرآن در عبارات نهج‌البلاغه استفاده کرده است.
افسردیر ادامه داد: در بررسی تفاسیر شیعه و در قرن هشتم می‌توان به بررسی‌های سیدحیدر آملی(عارف شیعی که تفسیرش گرایش عرفانی دارد) مراجعه کرد؛ وی نخستین شخصی است که به فراوانی از عبارات نهج‌البلاغه استفاده کرده و 200 مورد از آنها را در ذیل آیات برشمرده است که نشانگر همخوانی نهج‌البلاغه با قرآن دارد.
این کارشناس قرآنی در ادامه این مطلب گفت: از قرن یازدهم به بعد این رویه افزایش پیدا کرد، برای مثال در تفسیر «کنز الدقائق» بیش از 300 مورد از عبارات نهج‌البلاغه مورد استفاده قرار گرفته است. در این میان باید توجه داشت که عبارات می‌تواند یک جمله نباشد و خطبه‌ای را شامل شود.
بینامتنی چیست؟
وی اظهار کرد: می‌توان از آیات در فهم نهج‌البلاغه استفاده کرد. در دوره معاصر و در نقد ادبی از دهه 60 میلادی این رویه ورود پیدا کرده است و از آن به بینامتنی یاد می‌شود، به این معنی که هیچ متنی بی‌نیاز از متون گذشته و معاصر نیست.
افسردیر افزود: چنین متونی ناظر به منابع است و در مرحله دیگر باید گفت که منابع را مشخص می‌کنیم که متن نهج‌البلاغه از چه منابعی برای پیام دادن به مخاطب استفاده کرده است. در اینجا منابع شامل آیات قرآن، احادیث نبوی، اشعار شعرای عرب و مباحث فرهنگی دوران امام علی بوده است.
وی گفت: بررسی شرح‌هایی که بر نهج‌البلاغه نوشته شده همچون شرح نهج الصباغه نشان می‌دهد که 600 آیه به بحث توبه اشاره می‌کند. برای مثال در بحث نبوت 40 عبارت از نهج‌البلاغه و 500 آیه از قرآن با هم هماهنگ شدهاند.
افسردیر در بخش دیگری از سخنانش به جایگاه بهشت اشاره کرد و افزود: سه قول بین مفسران مطرح است که بهشت را سرزمینی در ماورای زمین و بهشت الهی یا باغی زمینی و در نهایت باغی آسمانی می‌دانند. دلیل این تفاسیر از سوی مفسران نیز مطرح نشده که از کدام آیه یا مبحث کمک گرفته شده است.
عزیزی نیز در بخش دیگری از این نشست به ایراد سخن پرداخت و گفت: امام علی در نهج‌البلاغه داستان خلقت انسان را مطرح می‌کند و از بهشت به عنوان محل آفرینش حضرت آدم یاد می‌کند.
تفاسیر غیرنقلی و تأویلی
وی افزود: تفسیر تأویلی و غیرنقلی، دو تفسیر موجود از قرآن کریم است. امام در تفسیر غیر نقلی به واژگان قرآن در نهج‌البلاغه پرداخته است. اما تفسیر تأویلی به معنی مصداق عینی است که حضرت امیر به تأویل قرآن پرداخته است. به این معنی که مفهوم نهایی را در نظر بگیریم.
عزیزی ادامه داد: تفسیر از روی اعتقاد و پیش‌زمینه ذهنی یا منابع موثق به دو بخش روا و ناروا تقسیم می‌شود. در خطبه 18 نهج‌البلاغه به بطن قرآن اشاره شده است؛ مراد از ظاهر قرآن کسانی هستند که این کتاب در میان آنها نازل شده است و بطن را افرادی تشکیل می‌‌دهند که به قرآن عمل می‌کنند.
وی توسعه در معنی را توسعه گسترده‌تر معنای خاص آیات برشمرد و افزود: برای مثال حضرت امیر در توسعه معنی قتل، آن را گسترده کرده و گفته است که منظور از حیات، حیات ابدی است و هدایت هر انسانی می‌تواند در زندگی او اثرگذار باشد.
انتهای پیام
