به گزارش ایکنا؛ آیتالله مهدی هادوی تهرانی چهارم خردادماه در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود به تفسیر سوره مبارکه قدر پرداخت و گفت: شبهای نوزدهم، بیست و یکم، بیست و سوم و البته در روایات اهل سنت، شب بیست و هفتم و در برخی روایات ما، شب نیمه شعبان به عنوان شبهای قدر معرفی شدهاند که این چند شب، مراتب مختلف قدر هستند. در یکی تقدیرات کلی و ابتدایی صورت میگیرد، در دومی که شب بیست و یکم باشد، تقدیرات جزئی و متعینتر و در شب بیست و سوم تقدیر نهایی صورت میگیرد.
وی ادامه داد: در آیه نخست سوره قدر خدا با تأکید انزلناه فرمود: ما قرآن را نازل کردیم؛ کلمه انزال را خداوند در قرآن در جاهای دیگری به کار برده است که خیلی از آن جاها، مرجع آن ضمیر مشخص است. در اینجا یعنی سوره قدر، انا انزلناه ذکر شده، ولی قبلش چیزی ذکر نشده است؛ در بعضی جاهای دیگر، مثلاً در ابتدای سوره یوسف، خداوند میفرماید: انا انزلناه قرآناً عربیاً: این انزلناه به آن کتاب مبین برگشت دارد و ضمیر، مرجع دارد، اما در سوره قدر، مرجعی برای ضمیر ذکر نشده است و قبلش هیچ چیز نیست؛ پس به چه چیزی برمیگردد؟.
هادوی تهرانی ادامه داد: مشهور مفسرین یا تقریباً همه مفسرین قائلاند که این انزلناه به قرآن برمیگردد؛ در این بین، مرحوم شاهآبادی، استاد حضرت امام، معتقد است که ضمیر به ذات مقدس الهی برمیگردد، زیرا خدا تنها مرجع همه ضمیرهاست و ما بقی، همه هستیشان از اوست. ایشان میگوید این آیه به معنای ذات الهی است که عین علم اوست؛ یعنی همین قرآن، این همه علم خداست که تنزل پیدا کرده و به این حد پایین آمده است که امروز ما بتوانیم با آن ارتباط برقرار کنیم.
این استاد تفسیر بیان کرد: در ذیل آیه «لایمسه الا مطهرون»؛ فقها میگویند: مس کتابت قرآن نیاز به طهارت دارد که طهارت ظاهری است و یک معنای آن مس حقایق و معانی قرآن است؛ چون قرآن مراتب دارد. مرحوم شاه آبادی میگوید: در فلسفه بحث شده است که وقتی یک چیز از مرتبه بالاتر به مرتبه پایین میآید، تمام مراتب را طی میکند؛ وی نتیجه گرفته که خود ذات الهی و علم الهی بالاترین مرتبه است و قرآن، پائین مرتبه علم الهی؛ این یک طناب کشیده شده است که مراتب دارد و هرکس به مرتبه وجودی خودش با این قرآن ارتباط برقرار میکند و اولین ارتباط با قرآن، اولین مرتبه طهارت را نیاز دارد.
هادوی با بیان اینکه مطالعه تفسیر راهی برای ارتباط با قرآن است، ولی این یک نردبان شکستهای است که چند تا پله دارد، ولی این نردبان شکسته را اگر کسی بلد نباشد، زمین میخورد، به بحث روز و شب لیله قدر پرداخت و ادامه داد: در واقع، لیلهالقدر شب قدر، شب و روز ندارد، چون شب و روز برای عالم ماده و ستاره و چرخش و... است. البته چون قرآن به زمین نازل شده، در نتیجه معنا دارد که در عالم ماده در یک زمان قرار بگیرد. البته انزال قرآن دفعی و یکباره بوده است: «انا انزلناه فی لیله القدر»؛ یک دفعه و در یک شب کل قرآن انزال شده است. اما تنزیل به صورت تدریجی بوده است.
استاد حوزه با بیان اینکه خدا سفره را در شب قدر پهن کرده است، ولی یک عدهای اصلاً نمیفهمند که ماه رمضان آمد و رفت، اظهار کرد: ما با کیفیت استفاده از قدر، کمتر سر و کار داریم و بیشتر دنبال کمیت هستیم. میگوید: چقدر قرآن خواندهای؟ اما چطور خواندهای خیلی مطرح نیست. میگوید: چند رکعت خواندهای؟ اما چطور...؛ این چطور خیلی مهم است. بنابر این خودتان را از گرفتاری کمیت خلاص کنید. کمیت هر چه بیشتر باشد، عیب ندارد و بهتر است، به شرط اینکه کیفیت تحقق پیدا کند.
هادوی تهرانی تأکید کرد: در شب قدر، سعی کنید اولاً در درون خودتان یک آرامشی ایجاد کنید. ثانیاً به کمیت خیلی توجه نکنید؛ یک سوره یا یک آیه بخوانید و به آن حقیقت برسید، مهمتر از آن است که یک دور از اول تا آخر قرآن را بخوانی و اصلا نفهمی. خوب است دعای جوشن کبیر را بخوانیم، ولی باید حقیقت آن کلمه در ما تجلی پیداکند؛ نگرانی کمیت را باید کنار بگذاریم و بیشتر به کیفیت بپردازیم.
هادوی تهرانی با بیان اینکه در شب قدر تنزل ملائکه و روح رخ میدهد که واقعه خاصی است، افزود: شب قدر از یک طرف حادثه ای تاریخی و مهمترین حادثه است؛ قرآن تمایم حقایقی را که پیامبر باید برای هدایت بشر دریافت کند، در خود دارد؛ قرآن بر خلاف کتب گذشته نه به زمان و نه زمین و افراد خاصی تعلق ندارد؛ این شب شبی است که هرسال طبق روایات و حتی ظاهر این سوره، تکرار میشود.
وی با طرح این سؤال که طبق این سوره اگر قرآن یکباره بر پیامبر نازل شده باشد، پس چرا پیامبر در مواردی در پاسخ به سؤال برخی افراد صبر میکردند تا آیهای نازل شود، بیان کرد: برخی گفتهاند که بخشی از قرآن در شب قدر نازل شده، ولی علامه طباطبایی آن را نادرست میداند و معتقد است که با ظاهر سوره قدر سازگار نیست؛ پس اگر کل قرآن در قدر نازل شده، پس چرا پیامبر در داستان ظهار و ... منتظر جواب خداوند بوده و اظهار بیاطلاعی کرده است.
هادوی تهرانی با بیان اینکه این اشکال شاید باعث شده که برخی از مفسرین، بگویند که مقصود از «انزلناه» کل قرآن نیست، بلکه بعضی از مفاهیم و آیات قرآن در شب قدر نازل شده است، ادامه داد: اگر این باشد، پس شب قدر هیچ خصوصیتی از این جهت پیدا نمیکند، چون بالاخره آیات قرآن در شبها و روزها و زمانهای دیگر هم تکهتکه نازل شده است.
هادوی تهرانی افزود: مرحوم علامه میفرماید که این اصلاً با ظاهر قرآن ناسازگار است. انزلناه به کل قرآن بر میگردد و مقصود این است که کل قرآن انزال شده است. این مقدار را همه مفسران قبول دارند و ضمیر انزلناه به قرآن بر میگردد.
این استاد حوزه بیان کرد: برخی از روایات یک مطلبی دارد که شاید آن مطلب هم پاسخی بوده است بر چنین سوالی؛ در برخی روایات این مضمون آمده است که «انا انزلناه فی لیله القدر» بر «بیت المعمور» یعنی خانه آباد است، بعد روایت گفته است که این بر بیت معمور انزال شده و در طول ۲۳ سال از بیت معمور تنزیل شده بر نبی اعظم(ص) که گویا انزال قرآن دو مرتبه داشته است، یک مرتبه از آن مرتبه علم ربوبی و ذات الهی، آمده تا بیت معمور، بعد از آن خانه آباد، در طول ۲۳ سال به پیغمبر رسیده است.
وی افزود: این خانه آباد کجاست؟ روایاتی هست در توصیف خصوصیات بیت معمور...، ولی ما روایاتی داریم که میگوید: «القلب حرم الله: قلب حرم الهی است»؛ این خانه آباد الهی جایی نیست جز آن قلبی که هیچ چیز دیگری جز خدا در آن نیست و آن محو ایمان به خدا و ارادت به خدا است و آن قلب انسان کامل است.
وی تأکید کرد: برای همین است که بعضیها این روایات را نقل میکنند، ولی متوجه معنایش نیستند، اینکه به ما گفتهاند که سوره قدر، سوره امامت است، به این سوره شما استدلال کنید، خیلیها این روایت را میگویند، ولی معنایش را نمیدانند؛ سوره قدر، سوره امامت است به خاطر این که میگوید «تنزل الملائکه و الروح». در شب قدر، همواره این اتفاق میافتد که ملائکه و روح تنزل پیدا میکنند.
این استاد حوزه ادامه داد: اینها که تنزل پیدا کردند، کجا تنزل پیدا میکنند؟ این بیت المعموری که ملائکه و روح در آنجا تنزل پیدا میکنند، آن قلب انسان کامل است. آن انسان کامل، در زمان پیغمبر، نبی اعظم است. در زمان ما، امام زمان عجلاللهتعالیفرجهالشریف است که این وجود، انتزاع آن وجود است و اینها نور واحدند.
هادوی ادامه داد: انزال قرآن، مرحله لفظ قرآن است و تنزیل قرآن، مرحله نشر قرآن است. در واقع علم اجمالی و علم تفصیلی؛ یعنی پیغمبر در شب قدر کل قرآن بر قلب مبارکش نازل شد، پیغمبر به کل قرآن علم اجمالی پیدا کرد؛ علم اجمالی فلسفی نه اصولی یا منطقی. در طول ۲۳ سال قرآن تنزیل شد، آن علم اجمالی تبدیل به علم تفصیلی شد. بنابراین منافاتی ندارد که پیغمبر به یک معنا میدانسته است و به یک معنا نمیدانسته است.
هادوی تهرانی با تجلیل از امام خمینی(ره) گفت: امام فرقش با بعضی دیگر که الان در سیاست هستند، این بود که امام، اولا عارف و سالک و مرد خدا بود. ثانیا به عنوان یک وظیفه در سیاست و اینگونه امور وارد میشد. مرحوم آقای بهاءالدینی در ۳۵ سال قبل فرمودند: تأثیر کلام امام در جان مردم، تأثیر کلام یک سیاستمدار در طرفدارانش نیست، ایشان فرمودند امام بر قلبها سلطه دارد و تصرف در دلها میکند.
انتهای پیام