امری عمومی به آمادگی برای جهاد در آیه 71 سوره نساء

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم قاضی‌زاده شامگاه جمعه، دهم خرداد، در ادامه مباحث تفسیری خود در مورد آیات جهادی قرآن با اشاره به آیات ۷۱ تا ۷۶ سوره نساء، گفت: در آیه دوم و سوم این مجموعه «وَإِنَّ مِنْکُمْ لَمَنْ لَیُبَطِّئَنَّ فَإِنْ أَصَابَتْکُمْ مُصِیبَةٌ قَالَ قَدْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیَّ إِذْ لَمْ أَکُنْ مَعَهُمْ شَهِیدًا؛ وَلَئِنْ أَصَابَکُمْ فَضْلٌ مِنَ اللَّهِ لَیَقُولَنَّ کَأَنْ لَمْ تَکُنْ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَهُ مَوَدَّةٌ یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِیمًا» به گروهی که در بحث جهاد کند حرکت می‌کنند اشاره دارد و فرموده است که اگر آن‌ها به جنگ نیامدند و شما در جبهه به مصیبتی گرفتار شدید می‌گویند خداوند به ما لطف کرد که ما نرفتیم و جانباز و کشته نشدیم، ولی اگر پیروز شدید و غنیمی گرفتید خودشان را به آن راه زده و می‌گویند‌ ای کاش ما هم در این فیض عظیم با شما بودیم.

قاضی‌زاده با اشاره به آیه «فَلْیُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یَشْرُونَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا بِالْآخِرَةِ وَمَنْ یُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیُقْتَلْ أَوْ یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْرًا عَظِیمًا» ادامه داد: در این آیه فرموده که باید در راه خداوند تلاش کنند کسانی که متاع دنیا را می‌فروشند تا آخرت را به دست آورند، زیرا خداوند جان آن‌ها را خریداری می‌کند؛ آیه دیگر «وَمَا لَکُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ نَصِیرًا» نیز خطاب توبیخی دارد که چرا در راه خدا قتال نمی‌کنید و می‌فرماید که با اولیاء شیطان بجنگید.

رئیس مؤسسه فهیم با بیان اینکه مجموعه این آیات جهادی است، تصریح کرد: برخی از این آیات در مورد رفع ظلم از مظلومین و مستضعفان است و برخی کلیت جهاد را مطرح کرده است؛ در آیه نخست «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَکُمْ فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِیعًا» برگرفتن وسیله «حذر» مورد تأکید است که علامه طباطبایی آن را اسلحه و برخی به معنای آمادگی و پرهیز از دشمن گرفته‌اند که قاسمی از جمله مفسران از جمله این افراد است؛ او آمادگی و به هوش بودن را به معنای آگاهی از وضعیت دشمن و آماده بودن برای جنگ می‌داند.

وی ادامه داد: معتقدم که اصل معنای «حذر» به معنای سلاح نیست و موید آن آیه ۱۰۲ سوره نساء «وَإِذَا کُنْتَ فِیهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاةَ فَلْتَقُمْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَکَ وَلْیَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ ...» است، زیرا هم از حذر و هم از اسلحه با واو عطف استفاده شده است، یعنی حذر چیزی متفاوت از اسلحه است.

استاد سطح عالی حوزه علمیه بیان کرد: واژه «نفر» هم به معنای کوچ کردن است و به تعبیر علامه طباطبایی از جایی رفتن تا رسیدن به جای دیگر است؛ یعنی گروه گروه و یا «جمعاً» بروید البته علامه با اشاره به «فَانْفِرُوا» در آیه ۷۱ گفته است که مراد از حذر با توجه به این کلمه متناسب با برداشتن اسلحه است.

قاضی‌زاده اظهار کرد: واقع آن است که از این آیه نمی‌توان استفاده کرد که حتما، جنگ ابتدایی است؛ زیرا به هوش بودن در جایی است که دفاع مراد باشد وگرنه اگر قرار باشد ابتدا به ساکن سراغ جایی رفته و بجنگیم نیازی به هوشیاری نیست.

این استاد سطح عالی حوزه بیان کرد: مرحوم مغنیه در این زمینه آورده است که آیه ۷۱ عمومیت دارد و گویا نفیر عامی است برای جهاد و استفاده کرده که چون مسلمین همواره در طول تاریخ دشمنانی داشته و دارند که قصد جنگ با آنان را دارند طبیعی است که خداوند دستور فرموده که قوه و استعداد خود را حفظ کنید.

وی افزود: می‌گوید باید همه طاقت و قدرت‌هایمان را جمع کنیم و اگر کار خیلی سخت شود همه افراد اعم از صغار، کبار، نساء و رجال باید پای کار بیایند که در اینجا از دیدگاه علامه حلی هم به عنوان مؤید استفاده کرده است؛ پس از آیه شریفه اول اجمالاً استفاده می‌شود که جهاد امری عمومی به آمادگی است و بعد هم براساس این آمادگی مقابله متناسب با شرائط و حمله دشمن و شرائط و امکانات است، زیرا گاهی نفور جمعی لازم نیست و نفور عده‌ای محدود مشکل را برطرف می‌کند و نیازی به حضور همگانی نیست.

این استاد سطح عالی حوزه تصریح کرد: در مجموع نمی‌توان که از این آیات هم قتال ابتدایی را استفاده کرده ضمن اینکه این سوره در سال ششم هجری نازل شده و در مدینه بوده و وسط دوران جنگی است؛ لذا اجمالاً آیه اشاره به مسلمینی دارد که در مکه گرفتار مشرکان بودند و مشرکین هنوز قدرتمند بودند و آنان را آزار می‌دادند؛ بنابراین آیات حصر بر جهاد را ذکر کرده، ولی اینکه ابتدایی باشد صراحت ندارد بلکه بر خلاف آن از جمله در «خُذُوا حِذْرَكُمْ» مؤید وجود دارد.

انتهای پیام