فرقه‌بازی در شعر آئینی یا ترسیم وحدت اسلامی
گروه ادب ــ یک پژوهشگر ادبیات آئینی گفت: شاعران کهن عید فطر را دیدند و جان و جهان عید فطر را در اشعار خود ترسیم کردند، اما امروزه در شعر آیینی به دنبال فرقه‌سازی و فرقه‌بازی هستیم و این امر وحدت اسلامی را خدشه‌دار می‌کند.
رضا اسماعیلی، شاعر و پژوهشگر ادبیات آئینی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره کم‌توجهی شاعران جوان به عید فطر گفت: در مورد عید فطر علاوه بر شاعران کهن، شاعران معاصر هم اشعار زیادی سروده‌اند؛ اما در مجموع شعر‌های اندکی از شاعران جوان درباره عید فطر وجود دارد و به اندازه‌ای که انتظار داریم، در مورد اعیادی مثل عید فطر شعر سروده نشده است.
وی با اشاره به دلایل این مسئله، افزود: متأسفانه در شعر آئینی دو محور را بیشتر مورد توجه قرار داده‌ایم؛ محور مناقب و مراثی و مدح. معمولاً شاعران در این دو محور شعر می‌گویند. یعنی در مورد بزرگان دینی و خاندان رسالت وقتی می‌خواهند شعر بگویند یا در زمان شهادت هست یا در ایام ولادت و بیشتر جنبه کاربردی دارد، اما آن بُعد معرفت‌افزایی که مورد نظر هست، کمتر مورد توجه قرار گرفته و اعیاد اسلامی هم به همین علت در حاشیه رفته است.
وقتی می‌خواهیم در مورد عید فطر یا قربان صحبت کنیم، این اعیاد حامل پیام‌های معنوی هستند، یعنی به خودسازی، کرامت انسانی، خویشتن‌داری و تربیت نفس مربوط می‌شوند. عید فطر هم عیدی است که فطرت انسان را بیدار می‌کند و نوعی نوزایی و تولد وجدان انسانی و بازگشت به خداوند و ارزش‌های الهی است و با توجه به اینکه این مباحث در مجالس و محافل مذهبی چندان کاربردی ندارند؛ اما شاعران می‌خواهند شعری بگویند که مداح در یک مجلس مذهبی قرائت کند
اسماعیلی ادامه داد: وقتی می‌خواهیم در مورد عید فطر یا قربان صحبت کنیم، این اعیاد حامل پیام‌های معنوی هستند، یعنی به خودسازی، کرامت انسانی، خویشتن‌داری و تربیت نفس مربوط می‌شوند. عید فطر هم عیدی است که فطرت انسان را بیدار می‌کند و نوعی نوزایی و تولد وجدان انسانی و بازگشت به خداوند و ارزش‌های الهی است و با توجه به اینکه این مباحث در مجالس و محافل مذهبی چندان کاربردی ندارند؛ اما شاعران می‌خواهند شعری بگویند که مداح در یک مجلس مذهبی قرائت کند، در حالی که این شعر‌های معرفتی که دربردارنده پیام‌هایی هستند مورد استقبال قرار نمی‌گیرند و به قول معروف بازار گرم‌کن نیستند. به همین دلیل شاعران کمتر به طرف این گونه شعر‌ها و این جنس اشعار کمتر می‌روند.
وی تصریح کرد: این مسئله ضرورت بازنگری شعر آئینی را بیش از پیش نمایان می‌کند که علاوه بر مناقب و مراثی، به دنبال روح و جان‌مایه شعر آئینی باشیم که در راستای حکمت‌های انسانی، معرفت‌افزایی و ترسیم سیمای انسان کامل است. در واقع وقتی از بزرگان دینی صحبت می‌کنیم، سیره و زندگی آنها را به تصویر بکشیم تا الگو و چراغ راه انسان باشند و بتوانند ما را در مسیر سعادت و رستگاری هدایت کنند.
این شاعر بر پرداختن به ابعاد دیگر شعر آئینی و فاصله گرفتن از بیان توصیفی مدح و منقبت تأکید کرد و افزود: اغلب بزرگان شعر و ادب فارسی به ابعاد معنوی عید فطر توجه داشته‌اند و تعجب می‌کنم وقتی قله‌های شعر پارسی مانند سنایی، عطار، مولانا، حافظ و سعدی را بررسی می‌کنیم، شعرشان مدح و منقبت و سوگ و مرثیه نیست و شما کمتر در اشعار شاعران بزرگ می‌بینید که مثلاً در زمان شهادت ائمه(ع) به مفهوم امروزی به سوگ و مرثیه بپردازند، آنها بیشتر سعی کرده‌اند به درون، باطن و مغز دین توجه کنند.
این پژوهشگر ادبیات آئینی گفت: شاعران کهن خود عید فطر را دیدند و جان و جهان عید فطر را در اشعار خود ترسیم کردند. امروزه در شعر آئینی به دنبال فرقه‌سازی و فرقه‌بازی هستیم و این امر وحدت اسلامی را خدشه‌دار می‌کند. اتفاقاتی که اخیراً در جامعه مداحان افتاد، در جامعه شاعران نیز کم نیست و متأسفانه آنها هم برخی مسائل مورد اختلاف را برجسته می‌کنند.
شاعران کهن خود عید فطر را دیدند و جان و جهان عید فطر را در اشعار خود ترسیم کردند. امروزه در شعر آئینی به دنبال فرقه‌سازی و فرقه‌بازی هستیم و این امر وحدت اسلامی را خدشه‌دار می‌کند. اتفاقاتی که اخیراً در جامعه مداحان افتاد، در جامعه شاعران نیز کم نیست و متأسفانه آنها هم برخی مسائل مورد اختلاف را برجسته می‌کنند.
اسماعیلی ادامه داد: اگر شاعران شیعی نقاط افتراق با اهل تسنن را برجسته کنند و شاعران اهل تسنن نیز به همین صورت عمل کنند، دیگر وحدت و انسجام اسلامی معنایی نخواهد داشت. باید به این مسائل توجه کنیم و بر وجه افتراق و فاصله‌ها را خط بکشیم و به دنبال تألیف قلوب باشیم و دل‌ها را به هم نزدیک و بر اشتراک و وحدت نظر صحبت کنیم. شیعه و سنی، هر دو یگانه‌پرست بوده و به وحدانیت حضرت حق شهادت می‌دهند، پیامبر و قبله آنها یکی است، اما برخی با کوته‌فکری به مسائلی می‌پردازند که جز اختلاف‌افکنی و تفرقه حاصلی ندارد.
وی تأکید کرد: شعری که سروده می‌شود باید انسان‌ساز و بیدارکننده باشد و باعث حرکت و خودسازی شود و توجه مخاطب را به سیره عملی بزرگان دین سوق دهد، اما متأسفانه در حال حاضر این مباحث در حاشیه قرار گرفته و مغفول واقع شده و با حرف‌های دم‌دستی و پیش پا افتاده از هدف اصلی و متعالی مناسبت‌هایی مانند عید فطر دور می‌شویم.
اسماعیلی در ادامه به شعر‌های ماندگار تعدادی از شاعران کهن درباره عید فطر اشاره کرد و گفت: بزرگترین پیامی که ماندگاری شعر شاعران کهن برای شاعران معاصر دارد، این است که راه این بزرگان را ادامه دهیم و سعی کنیم مانند حافظ، مولانا، سعدی و عطار در همین مسیر گام برداریم و ببینیم افق دید آنها کجا بود و دریافتشان از دین و آئین چگونه بود و خودمان را به آن دریافت و ذهن و زبان آنها نزدیک کنیم. در این صورت شعر ما از پیام‌های متعالی انسانی و حکمت‌های انسان‌ساز سرریز می‌شود.
وی تصریح کرد: شاعران کهن از کتاب‌هایی مانند قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه، که حاوی پیام‌ها و سخنان غنی و متعالی و سرچشمه توحیدی است، بهره می‌گرفتند. از این رو کسی که با چنین کتاب‌هایی محشور باشد و از این سرچشمه آب بردارد، آب گوارایی خواهد داشت که سایر انسان‌ها را نیز زنده و شاداب خواهد کرد.
امروزه برخی شاعران، مداحان و ذاکران اهل بیت(ع) براساس شنیده‌های خود درباره دین و بزرگان دین صحبت می‌کنند، یعنی به دنبال مطالعه نیستند و از سرچشمه فاصله گرفته‌اند. هرچه به منابع دست دوم و سوم و منابع غیرمستند استناد کنیم، حرف‌های ما کوچک و حقیر خواهد شد و این حرف‌ها جز اینکه کاربرد تبلیغاتی و مناسبتی داشته باشد، کاربرد دیگری ندارد و طبیعی است که شعر آئینی را از رونق و تب و تاب می‌اندازد و باعث تنزل این گنجینه بزرگ می‌شود. امیدوارم روزی بتوانیم به جایی برسیم که مانند مولانا، حافظ و سعدی سخن بگوییم و از نگاه آنها به دین و آئین نگاه کنیم.
انتهای پیام
