هشدار نسبت به استقبال کم‌فروغ از رقابت‌های قرآنی
گروه مسابقات ــ حجت‌الاسلام صدیقی با بیان برخی دلایل درباره عدم اقبال عموم به حضور در مسابقات سراسری قرآن، گفت: این نگرانی وجود دارد که حضور در مسابقات در سالهای بعد کمتر شود.
آنهایی که پیگیر رویدادهای قرآنی هستند، حالا بعد از برپایی نمایشگاه و مسابقات بین‌المللی، رفته‌رفته خود را مهیای ماراتن چهل‌ودومین دوره مسابقات سراسری قرآن می‌کنند. مسابقاتی که گام‌های اولیه آن این روزها در مرحله شهرستانی و در شهرهای مختلف کشور، اگرچه نه با شور و حال سالهای قبل، در حال برداشته شدن است و چندماهی تا اوج این مسابقات باقی مانده است، اما همواره حضور و ثبت‌نام اقشار مختلف مردم در این مسابقات به منزله یک چالش مطرح بوده است؛ چالشی که همواره برگزارکنندگان مسابقات قرآن در کشور با آن مواجه بوده‌اند و در ظاهر انگار راهکار خاصی هم برای آن اندیشیده نشده است.
ایکنا برای رسیدن به پاسخی برای این موضوع با تعدادی از کارشناسان قرآنی و افرادی که در این زمینه صاحب‌نظر هستند، مصاحبه‌هایی انجام داده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسین صدیقی که طی سالهای اخیر چندین دوره مسئول برگزاری بخش معارفی مسابقات سراسری قرآن بوده و خود در زمره حافظان کل قرآن است به بیان نظرات خود در مورد عدم استقبال عموم مردم از مسابقات قرآن طی سالهای اخیر پرداخته است.
وی که نگارش کتاب‌هایی همچون «ذکر مبارک»، «درسنامه تفسیر»، «آیات حیات» و ... را در کارنامه خود دارد و دکترای علوم قرآن و حدیث از پردیس فارابی دانشگاه تهران دارد در گفت‌وگوی مشروح خود با خبرنگار ایکنا به برخی دلایل پرداخت که باعث کم‌رنگی استقبال از مسابقات قرآن شده است. مشروح این گفت‌وگو به شرح زیر است.
صدیقی با اشاره به اینکه دغدغه مورد توجه قرار نگرفتن، در حوزه‌های دیگر همچون حجاب، حضور در مساجد و ... که جنبه عمومی بیشتری دارند نیز به چشم می‌خورد، گفت: معمولاً نسل جوان و نوجوان، مخاطب مسابقات قرآن هستند، به طور طبیعی حضور این نسل که میخواهیم در مسابقات یا فعالیت‌های فرهنگی از این دست، حضور یابند به این بستگی دارد که در گذشته در مسیر رشد فعالیت‌های دینی قرار گرفته باشند. از سوی دیگر افراد با تجربه و آنهایی که سال‌ها در مسابقات حضور یافته‌اند، انگیزه و دغدغه کمتری برای حضور در مسابقات دارند. دغدغه‌هایی که در حوزه‌های دیگر همچون حجاب و حضور در مساجد و ... وجود داشت به طور طبیعی خود را در این حوزه نیز نشان می‌دهد. لذا همان گونه که آن عرصه‌ها آسیب‌شناسی می‌شود، به طور طبیعی باید برای این موضوع هم آسیب‌شناسی صورت گیرد. ضمن اینکه این نگرانی نیز می‌تواند وجود داشته باشد که چه بسا این حضور برای سالهای بعد کمتر هم شود.
قهرمانان سالهای قبل ناشناخته می‌مانند
صدیقی با بیان اینکه معمولاً در مسابقات دیگر افرادی که به سطح بالایی از توانمندی رسیده و برگزیده می‌شوند، در محیط خود به عنوان یک چهره موفق شناخته می‌شوند، بیان کرد: این افراد در ادامه زمینه فعالیت و حتی کسب درآمد به عنوان شغل آینده در همان زمینه را خواهند داشت، چنین افرادی در چنین شرایطی به طور طبیعی تلاش می‌کنند تا افرادی را زیر دست خود تربیت کرده و برای مسابقات آماده کنند تا از علاوه بر کسب افتخار به عنوان متسابق، در عرصه تربیت استعداد هم افتخارآفرین شوند. اما در زمینه مسابقات قرآن چنین فرایندی دیده نمی‌شود. در عرصه قرآنی کسی که به موفقیت می‌رسد، در شهر و مجموعه کاری خودش به عنوان کسی که توان ارائه تخصصی دارد، مورد حمایت قرار نمی‌گیرد و حتی به چهره‌ای شناخته شده هم در همان محیط خود تبدیل نمی‌شود. نکته جالب‌تر اینکه همین افراد حتی اگر بخواهند یک موسسه قرآنی را راه‌ندازی کنند باید همان پیچ‌وخم‌هایی که دیگران باید طی کنند، پشت سر بگذارند. بنابر این اگر این موارد محقق می‌شد، هر فرد موفقی می‌توانست افراد دیگر را برای حضور در مسابقات تشویق کند تا بعد از حضور موفق‌آمیز در رقابت به عنوان یک مربی موفق نیز خود را معرفی کند.
تشویق و تجلیل گسترده شود
این کارشناس قرآنی در بخش دیگری از این گفت‌وگو اظهار کرد: موضوع دیگر در این زمینه توجه صرف به فرد برگزیده در مسابقات قرآن است، این در حالی است که برای رسیدن همین فرد به موفقیت، افراد بسیار زیادی از مربی تا خانواده و موسسه و بسیاری دیگر دست به دست هم داده‌اند تا آن فرد در یک رقابت قرآنی برگزیده شود. اگر تقدیر و توجه به این بخش را در کنار مسابقات مورد توجه قرار دهیم، شاید انگیزه اطرافیان برای ترغیب افراد برای حضور در مسابقات بیشتر شود. در مسابقات ورزشی معمولاً اینگونه است و در کنار فرد برگزیده، تیم برگزیده، مربی، باشگاه و ... هم معرفی شده و مورد توجه قرار می‌گیرند. در عرصه مسابقات قرآن نه تنها اینگونه نیست، بلکه گاهی خود فرد برگزیده وقتی به قهرمانی می‌رسد، حتی استاد و مربی خود را هم مورد توجه قرار نمی‌دهد و همه دستاوردها را شخصی تلقی می‌کند.
صدیقی با تأکید بر اینکه مسابقات قرآن باید با مسابقات ورزشی و ... در یک سری جنبه‌ها دارای تفاوت باشد، گفت: در مسابقات ورزشی معمولاً به دنبال پرورش یک سری قهرمانان هستیم که به قیمت حذف و محو رقبای دیگر به دست می‌آید و برای همین است سالهای سال یک نفر در یک رشته قهرمان است و فرصت به بقیه نمی‌رسد، اما در مسابقات قرآن انتظار این بود که متسابق را مرحله به مرحله حذف نکنیم تا به یک نقطه نهایی برسیم. باید آزمون‌ها را بیشتر تقویت می‌کردیم و در کنار مسابقاتی که وجود دارد فعالیت‌های ترویجی را، که همدلی و همراهی به دنبال داشته باشد، نیز تقویت کنیم. البته در اینکه رقابت برای رشد حتی در عرصه فعالیت‌های قرآنی خوب است، شکی نیست، اما اگر همه هدف در همین خلاصه شود، نتیجه این می‌شود که در نهایت تنها یک فرد موفق خواهد بود و سایرین زیان خواهند دید. اگر در کنار این همتی که برای راه‌اندازی مسابقات به خرج داده‌ایم، هزینه‌های دیگری انجام می‌شد تا انس و الفت میان چهره‌های قرآنی کشور بیشتر شود و در نهایت آنها نیز کمک می‌کردند تا یک حرکت قرآنی شکل بگیرد، وضعیت بهتری را شاهد بودیم. اگر تمام همت افراد برنده شدن خودشان در مسابقات نباشد و به گونه‌ای عمل نکنند که به جای در خدمت قرآن بودن، قرآن در خدمت ما باشد، مطمئناً شاهد وضعیت بهتری بودیم. بنابراین باید قدرت و نیروها را به سمتی بسیج کنیم که ما در خدمت قرآن باشیم.
دایره برگزیدگان افزایش یابد
مسئول برگزاری چندین دوره بخش معارفی مسابقات سراسری قرآن با اشاره به این موضوع که خود ما گاهی مسائلی را برجسته می‌کنیم اما بعداً در همان مسائل باقی می‌مانیم، اظهار کرد: وقتی افراد از مسابقات سرخورده بازمی‌گردند یک چهره شکست‌خورده به حساب می‌آیند و طبیعتاً این افراد نمی‌توانند به افراد دیگر امید بدهند تا در مسابقات حضور یابند و یا تلاشی انجام دهند تا آنها را توانمند کنند. ما مسابقات را با این حجم از دقت و ظرافت و ... برگزار می‌کنیم تا در نهایت فقط یک نفر به عنوان نفر برگزیده معرفی شود، هر چند در سالهای اخیر رتبه‌بندی‌ها مقداری تغییر کرده و باعث شده حساسیت‌ها کاهش پیدا کند، اما اگر برگزارکنندگان مسابقات بتوانند این نیت و هدف را القا کنند که هدف نباید تنها مسابقه باشد و در ادامه مردم متوجه شوند که دغدغه جامعه قاریان بیش از آنکه شخصی باشد، دغدغه قرآن است، مطمئناً به مسابقات رو می‌آورند.
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به اینکه به جریان افتادن فعالیت‌های قرآنی و اوج‌گیری این فعالیت‌ها بیش از هر چیز دیگری همت بزرگان و پیشکسوتان این عرصه را می‌طلبد، گفت: پیشکسوتان عرصه قرآنی باید به گونه‌ای عمل کنند که مردم احساس کنند حضور آنها برای جامعه مفید است و این برداشت که حضور پیشکسوتان تنها برای جامعه بار مالی دارد از بین ببرند.
صدیقی با بیان اینکه تمام این مواردی که گفته شد دغدغه‌هایی هست که در نهایت باعث می‌شود تا والدین یک نوجوان او را به حضور در محافل قرآنی و مسابقات ترغیب کنند یا نکنند، گفت: اگر جامعه قرآنی و افرادی که در این بخش فعالیت می‌کنند، نتواند لذت انس با قرآن و معارف قرآن را برای فرزندان جا بیندازد طبیعی است که والدین حاضر هستند با صرف هزینه‌های بسیار بیشتر فرزندان خود را برای حضور در کلاس‌های دیگر ترغیب کنند و مانع از حضور کلاس‌های گاه رایگان یادگیری قرآن کریم شوند.
صدیقی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تأکید بر اینکه دغدغه عدم حضور و استقبال مردم از مسابقات قرآن آسیبی نیست که فقط مختص به مسابقات قرآن باشد، بیان کرد: ما شاهد هستیم که مشارکت در تمام مسابقاتی که جنبه علمی و مهارتی داشته باشند، کمتر شده است، برای مثال در هنر خوشنویسی دیگر شاهد شوق و ذوق نوجوانان یا جوانان برای یادگیری نیستیم، در اینکه به چنین جایگاهی برسیم، عواملی دخیل بوده‌اند، مثلاً اگر نگاهی به برنامه‌هایی همچون «عصر جدید» شبکه سوم سیما داشته باشید، متوجه خواهید شد که مهارت‌هایی که به آرامش و دقت نیاز دارد کمتر پیگیری می‌شود.
نقش مهم رسانه‌ها
وی در ادامه با بیان اینکه در کنار تمام این موارد باید به تغییر مدل‌های کاری نیز فکر کنیم، افزود: باید مدل را به گونه‌ای تغییر دهیم که شاهد آن تغییر حضور حداکثری مردم در مسابقات باشد. امروزه از دل ورزش‌های همگانی و ترویج آن است که می‌توان ورزش قهرمانی مطلوبی داشت. در مورد مسابقات نیز همین موضوع مطرح است، اگر بتوانیم آن اندازه که در مسابقات سرمایه‌گذاری می‌کنیم در برنامه‌های تبلیغی و ترویجی هم سرمایه‌گذاری کنیم و بتوانیم مخاطب عام را درگیر مسابقات کنیم، آن وقت است که می‌توانیم از دل آنها نخبگان و استعدادهای برتر را شناسایی کنیم. در کنار این رسانه نیز نقش خودش را داشته است، اگر چند هفته پای تلویزیون بنشینیم و به یک برنامه خاص بپردازیم، متوجه خواهیم شد که برخی مهارت‌ها در تلویزیون به عنوان یک موفقیت برجسته شده و نوجوان یا جوان برای پیروی کردن از آن ترغیب شده است، در حالی که در این سال‌ها کمتر دیده شده است که تلاوت قرآن یا حفظ قرآن به عنوان یک مهارت خیلی بزرگ در رسانه مورد توجه قرار بگیرد. اگر نهادهای متولی می‌خواهند استقبال از مسابقات افزایش یابد و حضور عموم مردم در این عرصه بیشتر شود، باید این گونه افراد قرآنی را برجسته کنند و به آنها بپردازند.
صدیقی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این سؤال که برخی مسئولان، علت کم بودن مخاطبان در مسابقات را پرداختن بخش بسیار کمی از مردم به صورت تخصصی به قرآن، می‌دانند، گفت: درست است که مسابقات مقداری حالت قهرمانی پیدا کرده است، در این اندازه پذیرفتنی است که ما از هر فرد معمولی انتظار نداریم که در سطح بسیار بالایی در مسابقات شرکت کند، اما این انتظار را هم داریم که میزان حضور مردم در مسابقات با توجه به رشد جمعیت و رشد امکانات افزایش پیدا کند. اگر برای ما درگیر کردن افراد بیشتری در فضای مسابقات مهم است باید به تنوع بخشیدن بیشتر به فعالیت‌ها توجه کنیم. برای مثال زمانی مدیحه‌سرایی در مسابقات نبود و بعد احیا شد. طراحی این رشته باعث شد تا بخشی از افراد از طریق این رشته به مسابقات قرآن جذب شوند. بنابراین اگر میخواهیم مردم با قرآن و مهارت‌های قرآنی مأنوس شوند، باید فضا را از حالت مسابقات به جشنواره تغییر دهیم.
وی در پایان با تأکید بر اینکه تعدد برگزاری مسابقات نیز باعث شده است تا مسابقاتی اصلی در بین این مسابقات گم شود و هر رقابت مخاطبان خاص خود را داشته باشد، گفت: در نهایت این را باید بگویم که اگر هدف ما در مسابقات فقط مسابقه نباشد، حتی کاهش نفرات شرکت‌کننده در مسابقات نیز نگران‌کننده نخواهد بود. اگر واقعاً این احساس وجود داشته باشد که جامعه با قرآن انس بیشتری پیدا کرده و عمل به قرآن هم بیشتر شده است و افراد کمتری در مسابقات حضور یابند، دغدغه چندانی وجود نخواهد داشت و اگر برای عمل به قرآن و انس مردم به قرآن راه ارزیابی خاصی نداشته باشیم و دیدگاه ما فقط مسابقات قرآن باشد، طبیعی است که با کاهش افراد در مسابقات دغدغه پیدا خواهیم کرد.
انتهای پیام
