دوران زندگی امام صادق(ع) اوج مذهب شیعه

امام صادق(ع) بنا به نقل برخی منابع، در 17 ریبع الاول سال 80 هجری و به نقل منابع دیگر، در سال 83 هجری دیده به دنیا گشودند. ایشان در مدینه و در زمان عبدالملک بن مروان متولد شدند. روزگارى كه امت اسلامى طعم تلخ حكومت ستمگرانه عبد الملک را مى‌چشيد، مبلغان فاسد انديشه‌‌هاى فاسد مى‌‌پراكندند و فرمانروايان ستمگر چيره بودند. مادر آن حضرت فاطمه (ام‌فروه) دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر است.

در رابطه با اینکه این که امام در چه ماهی وفات یافته، روایات مختلف است. برخی بیست و پنجم شوال و برخی نیمه رجب را روایت کرده اند، اما روایت بیست و پنجم شوال مشهورتر است.

خصوصیات اخلاقی امام صادق(ع)

 در منابع روایی در زمینه ویژگی‌های اخلاقی امام صادق(ع) گزارش‌هایی از زهد، انفاق، علم فراوان، عبادت بسیار و تلاوت قرآن آمده است. محمد بن طلحه امام صادق(ع) را از بزرگترین افراد اهل بیت، که دارای علم فراوان و بسیار اهل عبادت، زهد و تلاوت قرآن بودند توصیف کرده است. مالک بن انس از ائمه فقهی اهل سنت گفته است: «در مدتی که پیش امام صادق(ع) می‌رفته، همیشه او را در یکی از سه حالت نمازخواندن، روزه‌داری و ذکرگفتن دیده است»

به گزارش بحار الانوار، امام در پاسخ به درخواست فقیری، چهارصد درهم به او داد و چون سپاس‌گزاری او را دید، انگشترش را هم که ده هزار درهم می‌ارزید، به وی بخشید. روایت‌هایی نیز از انفاق‌های پنهانی امام صادق(ع)در دست است. به نوشته کتاب کافی، او شب‌ها مقداری نان و گوشت و پول در کیسه می‌ریخت و به صورت ناشناس به در خانه تهیدستان شهر می‌برد و میان آنها تقسیم می‌کرد. ابوجعفر خثعمی نقل کرده است که امام صادق(ع) کیسه پولی را به او داد و از او خواست آن را به فردی از بنی‌هاشم بدهد و نگوید که چه کسی آن را فرستاده است. به گفته خثعمی هنگامی که آن فرد پول را گرفت، برای فرستنده آن دعا کرد و گفت: «او همیشه برایش پول می‌فرستد؛ اما امام صادق(ع)، باوجود ثروتش چیزی به او نمی‌دهد»

 تشکیل حکومت

سياست نخست امام صادق(ع) يك سياست فرهنگى و در جهت پرورش اصحابى بود كه از نظر فقهى و روايى از بنيان‌گذاران تشيع جعفرى به شمار آمده‌اند. تلاش‌هاى سياسى امام در برابر قدرت حاكمه در آن وضعيت، در محدوده نارضايى از حكومت موجود، عدم مشروعيت آن و ادعاى امامت و رهبرى اسلام در خانواده رسول خدا (ص) بود. از نظر امام صادق(ع) تعرض نظامى عليه حاكميت، بدون فراهم آوردن مقدمات لازم، كه مهمترينش كار فرهنگى بود، جز شكست و نابودى نتيجه ديگر نداشت. چنانكه در جريان حركتى كه زيد بن على و پس از آن يحيى بن زيد در خراسان به آن دست زدند، بنى عباس بيشترين بهره را برده و در عمل، خود را به عنوان مصداق شعار «الرضا من آل محمد» تبليغ كردند. نتيجه كار بعدها معلوم شد؛ زيرا فقه جعفرى، بنيانگذار تشيع نيرومندى شد كه روز به روز بیشتر اوج گرفت؛ اما زيديه كه منحصرا در خط سياست‌ بود، رو به افول گذاشتند.

نگاهی به عصر امامت امام صادق (ع)

زندگى پر بار امام جعفر صادق (ع) مصادف بود با خلافت پنج نفر از بنى امیه (هشام بن عبدالملک، ولید بن یزید ، یزید بن ولید ، ابراهیم بن ولید ، مروان حمار) که هر یک به نحوى موجب تألم و تأثر و کدورت روح بلند امام معصوم (ع) را فراهم مى‌کردند، و دو نفر از خلفاى عباسى (سفاح و منصور) نیز در زمان امام (ع) مسند خلافت را تصاحب کردند و نشان دادند که در بیداد و ستم بر امویان پیشى گرفته‌اند، چنانکه امام صادق (ع) در 10 سال آخر عمر شریفش در ناامنى و ناراحتى بیشترى بسر مى‌برد. عصر امام صادق (ع) یکى از طوفانى‌ترین ادوار تاریخ اسلام است که از یک سو اغتشاش‌ها و انقلاب‌هاى پیاپى گروه‌هاى مختلف، بویژه از طرف خون‌خواهان امام حسین (ع) رخ مى‌داد، که انقلاب «ابو سلمه» در کوفه و «ابو مسلم» در خراسان و ایران از مهمترین آن‌ها بوده است و از طرفی دیگر عصر آن حضرت، عصر برخورد مکتب‌ها و ایده‌ئولوژی‌ها و عصر تضاد افکار فلسفى و کلامى مختلف بود، که از برخورد ملت‌هاى اسلام با مردم کشورهاى فتح شده و نیز روابط مراکز اسلامى با دنیاى خارج، به وجود آمده و در مسلمانان نیز شور و هیجانى براى فهمیدن و پژوهش پدید آورده بود.

از آنجایی که شیعه، امام صادق(ع) را رئیس مذهب تشیع می‌داند برای آشنا شدن بیشتر با لفظ شیعه و دلیل نامیده شدن مذهب شیعه به عنوان شیعه جعفری گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام و المسلمین ابوالفضل احمدی، مدرس حوزه علمیه شهرکرد، تنظیم کرده‌ایم که در ذیل می‌خوانیم.

حجت‌الاسلام و المسلمین ابوالفضل احمدی، مدرس حوزه علمیه شهرکرد، در گفت و گو با ایکنا از چهارمحال و بختیاری در رابطه با تعریف شیعه بیان کرد: کلمه شیعه دارای دو معنای لغوی و اصطلاحی است که معنای لغوی آن نیز دو تعریف دارد که گاهی بر توافق گروهی بر یک مطلب و گاهی نیز بر تبعیت از یک گروه یا یک فرد خاص اتلاق می‌شود و در معنای اصطلاحی آن نیز؛ شیعه به کسانی که قائل به خلافت امیرالمومنین(ع) و اعلام این امر در روز عید غدیر و در ادامه به خلافت فرزندان امام علی(ع) تا وجود مقدس حضرت مهدی(عج) موعتقد باشند اتلاق می‌شود.

وی با بیان اینکه تعبیر شیعه از زمان حضرت رسول(ص) وجود داشت، اظهار کرد: حضرت رسول (ص) در تفسیر آیه هفتم سوره بینه که می‌فرماید: « إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ ﴿7﴾» فرمودند: در این آیه منظور از بهترین مردمان شیعیان علی(ع) است. که در آن زمان نیز سلمان، ابوذر و مقداد جزء شیعیان حضرت بودند.

حجت‌الاسلام احمدی با بیان اینکه اسلام واقعی همان اسلامی است که تشیع دنبال می‌کند، بیان کرد: بعد از رحلت پیامبر و انحرافاتی که در مسیر اسلام به وجود آمد سبب شد تا اسلام راستین و حقیقی که همان اسلام علوی و شیعی است مهجور و منحرف شود و پیروان اسلام به شدت تحلیل پیدا کردند. درواقع این مهجوریت به دلیل سرکار آمدن بنی امیه و اختلافاتی که در انحرافات غدیر ریشه دارد بوجود آمد و این روند تا زمان امام صادق(ع) نیز ادامه داشت.

امام صادق(ع) رئیس مذهب شیعه

وی ادامه داد: اختلافات بنی عباس و بنی امیه فرصت مناسبی بود تا امام صادق(ع) جهت دمیدن حیات به جان اسلام مهجور شده قدمی بردارد و معارف اسلامی، اخلاق اسلامی و اعتقادات اسلامی توسط امام صادق حیات دوباره گرفت به گونه‌ای که از مجموع 60 هزار روایتی که از زمان اما حسن مجتبی(ع) تا زمان امام حسن عسگری(ع) در تاریخ اسلام وجود دارد که تعداد 37 هزار روایت از امام صادق(ع) و 9 هزار روایت نیز از امام باقر(ع) برجای مانده است و همچنین تعداد شاگردان این امام همام نیز به چهار هزار نفر می‌رسد که این موضوع نشانگر این است که جهت‌دهی به اسلام و حیات مجدد مکتب اسلام بیشتر در زمان امام صادق (ع) است و درواقع مذهب شیعه در این زمان به اوج خود رسید لذا از امام صادق(ع) به عنوان رئیس مکتب شیعه یاد می‌کنند.

مکتب شعیه معروف به شیعه جعفری

مدرس حوزه علمیه شهرکرد در رابطه با اینکه چرا مکتب شعیه معروف به شیعه جعفری است؟، تصریح کرد: نام شیعه جعفری از نام مبارک امام جعفر صادق(ع) گرفته شده است و در روایتی از امام صادق(ع) حضرت می‌فرماید: مایه زینت ما اهل بیت باشید نه مایه ننگ زیراکه اگر خوب و یا بد عمل کنید می‌گویند «هذا جعفری»، لذا این مذهب به مذهب شیعه معروف شده است.

برخی از اعتقادات شیعه

حجت‌الاسلام احمدی به برخی از اعتقادات شیعه اشاره کرد و گفت: عمدترین اعتقاده شیعه مسئله خلافت امام علی(ع) است که اهل تسنن و شیعه با این مسئله اختلاف دارند و شیعه امام علی(ع) را جانشین بعد از پیامبر(ص) می‌داند اما اهل تسنن حضرت را به عنوان خلیفه چهارم قبول دارند. همچنین شیعه معتقد است که انسان در اعمالش نه مجبور است و نه مختار تام بلکه ما بین این دو حالت عمل می‌کند اما برخی از اهل تسنن اعتقاد دارند انسان مختار تام است و برای اراده خداوند در رفتار انسان هیچ نقشی قائل نیستند و بخش دیگر به جبر اعتقاد دارند به این معنا که تمام رفتار و کردار انسان را روی اجبار خداوند متعال می‌دانند و اینکه انسان هیچ اختیار و اراده‌ای از خود ندارد.

وی در پایان در رابطه با نحوه شهادت امام صادق بیان کرد: در این باره روایات بسیاری داریم اما یک روایت کلی که می‌فرماید: « ائمه از دنیا نمی‌روند مگر به زخم شمشیر و یا به واسطه سم» وفات طبیعی ائمه را خنثی می‌کند و امام صادق (ع) نیز به دستور منصور دوانیقی و به واسطه سم در ۲۵ شوال ۱۴۸ هجری قمری در سن ۶۵ سالگی به شهادت رسیدند.

احادیثی از امام جعفر صادق (ع)

به گزارش ایکنا، در انتها نیز بخشی از احادیث امام صادق(ع) را به عنوان حسن ختام گزارش متذکر می‌شوید؛

*برآوردن حوائج و نیازمندی‌های مؤمن از هزار حجّ مقبول و آزادی هزار بنده و فرستادن هزار اسب مجهّز در راه خدا، بالاتر و والاتر است.

*اوّلین محاسبه انسان در پیشگاه خداوند پیرامون نماز است، پس اگر نمازش قبول شود بقیه عبادات و اعمالش نیز پذیرفته می‌شودد وگرنه مردود خواهد شد.

*هنگامی که چهار چیز در جامعه شایع و رایج شود چهار نوع بلا و گرفتاری پدید آید: چنانچه زنا رایج شود زلزله و مرگ ناگهانی فراوان شود. چنانچه زکات و خمسِ اموال پرداخت نشود حیوانات نابود شود. اگر حاکمان جامعه و قُضات ستم و بی‌عدالتی کننند باران رحمت خداوند نمی‌بارد و اگر اهل ذمّه تقویت شوند مشرکین بر مسلمین پیروز آیند.

*از دو مسلمان که به هم برخورد می‌کند آن که دیگری را بیشتر دوست دارد بهتر است.

*عاقل‌ترین مردم خوش خلق‌ترین آن‌هاست.

انتهای پیام