قرآن کتاب عمل یا درونمایه‌ای برای هنر؟

به گزارش ایکنا؛ جلسه دوازدهم از شرح دعای چهل‌ودوم صحیفه سجادیه، شب گذشته، نهم تیرماه، با حضور سیدمجتبی حسینی، پژوهشگر حوزه دین برگزار شد. در این جلسه بحث پیرامون این فقره از صحیفه سجاده بود که حضرت می‌فرماید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْبُرْ بِالْقُرْآنِ خَلَّتَنَا مِنْ عَدَمِ الْإِمْلَاقِ، وَ سُقْ إِلَیْنَا بِهِ رَغَدَ الْعَیْشِ وَ خِصْبَ سَعَةِ الْأَرْزَاقِ، وَ جَنِّبْنَا بِهِ الضَّرَائِبَ الْمَذْمُومَةَ وَ مَدَانِیَ الْأَخْلَاقِ، وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ حَتَّى یَکُونَ لَنَا فِی الْقِیَامَةِ إِلَى رِضْوَانِکَ وَ جِنَانِکَ قَائِداً؛ بارال‌ها بر محمد و آلش درود فرست، و از برکت قرآن نداری و تهیدستی ما را جبران کن، و روزی فراخ و فراوانی و گستردگی روزی را به سوی ما سوق ده، و ما را از خوی‌های ناپسند و اخلاق پست دور کن، و از منجلاب کفر و انگیزه‌های نفاق حفظ فرما، تا در عرصه گاه محشر قرآن مجید راهبر ما به سوی رضوان و بهشت‌های تو باشد».

وَ اجْبُرْ بِالْقُرْآنِ خَلَّتَنَا مِنْ عَدَمِ الْإِمْلَاقِ

حسینی در ابتدای بحث بیان کرد: وقتی می‌گوییم «وَ اجْبُرْ بِالْقُرْآنِ خَلَّتَنَا مِنْ عَدَمِ الْإِمْلَاقِ» به این معناست که یکی از شئون قرآن این است که ما آن را تلاوت کنیم، اما تنها به این مورد خلاصه نمی‌شود و لازم است که ما به قرآن عمل کنیم و به آن احترام بگذاریم. البته بخشی از احترام به قرآن نیز ظاهری است، اما نکته مهم عمل به قرآن است.

وی در ادامه افزود: امروز باید ببینیم که چه چیزی برای ما مهم است. امروزه و در فضای جدید برای افراد متدین و غیرمتدین فقط همین مهم است که روز خود را سپری کنند، اما اینکه ملاک و معیاری در کار باشد وجود ندارد که این مسئله به تمام جوامع نیز ضربه می‌زند؛ بنابراین یکی از معنای این بخش از دعا، احترام گذاشتن به قرآن است.

این پژوهشگر دینی تصریح کرد: بنابراین باید برای ما یک معیار مهم باشد تا هر کسی سخنی گفت آن را به شکل مطلق قبول نکنیم و ملاک قرار ندهیم. در اینصورت می‌توان با این قرآن مسائل مالی و زندگی را نیز حل کرد چنانکه فرمود «وَ سُقْ إِلَیْنَا بِهِ رَغَدَ الْعَیْشِ وَ خِصْبَ سَعَةِ الْأَرْزَاقِ». اما متأسفانه امروزه ما طوری زندگی می‌کنیم که به قرآن اعتقادی نداریم، اما فقط برای آن احترام ظاهری قائل هستیم.

قرآن و نظام عادلانه توزیع رزق

حسینی در ادامه افزود: یک دسته از انسان‌ها هستند که فکر می‌کنند باید همه دانشگاه‌ها تعطیل شوند و به جای آن قرآن بخوانیم که این جریان افراطی در طول تاریخ وجود داشته‌اند، اما این نگرش نیز صحیح نیست. همه این دنیا برای خدا است، اما انسان نمی‌داند که نقش او و دعایی که برای بهتر شدن ارزاق دارد چیست. اینکه برای کشت گندم باید آب و ... مناسب فراهم باشد درست است، اما همه چیز نیز این نیست؛ بنابراین بخش اول از این فقره دعای امام سجاد(ع) مربوط به این است که به وسیله قرآن فقر ما از بین برود. قرآن اگر بیاید و نظام عادلانه‌ای برقرار شود، این نظام عادلانه به صورت طبیعی و مافوق طبیعی ارزاق را به صورت مفصل‌تری خواهد گرفت.

وی بیان کرد: امام(ع) در ادامه دعا می‌فرماید: «وَ جَنِّبْنَا بِهِ الضَّرَائِبَ الْمَذْمُومَةَ وَ مَدَانِیَ الْأَخْلَاقِ» یعنی از خدا می‌خواهد که اخلاق زشت و ناپسند به وسیله قرآن از بین برود. البته اینکه همه این سیئات از بین برود کار سختی است، ولی یکی از راه‌هایش این است که انسان وقتی در ماه رمضان و ... قرآن می‌خواند زمینه‌ای را فراهم آورد که یکی از صفات زشت روحی خود را برطرف کند؛ مثلا ممکن است یک نفر حرف‌هایی می‌زند که پشتوانه ندارد، اما قرآن می‌گویند که قول سدید داشته باشید و با پشتوانه حرف بزنید؛ لذا می‌شود با اصلاح یک صفت کار را به پیش برد.

شناخت قول سدید در شبکه‌های اجتماعی

این پژوهشگر دینی در ادامه تصریح کرد: مسئله قول سدید امروزه که شبکه‌های اجتماعی و ... بسیار گسترش پیدا کرده از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است و شرایط به گونه‌ای است که نمی‌توان چیزی را تأیید یا رد کرد؛ بنابراین باید مراقب بود که در یک سری از شبکه‌های اجتماعی و ... حرف‌هایی را بدون دلیل تایید یا رد نکنیم و نباید هم این اخبار و ... را جدی گرفت، چون اگر همه چیز را تأیید کنید مصداق این روایت می‌شود که «الرَّاضِی بِفِعْلِ قَوْمٍ کَالدَّاخِلِ مَعَهُمْ فِیهِ»؛ یعنی ممکن است بعد از اعلام یک خبر مشخص شود که چنین چیزی وجود نداشته، اما شما به دلیل حرفی که زده‌اید همیشه مورد توجه هستید.

حسینی بیان کرد: یکی از مسائلی که باید در موردش فکر کنیم این است که باید ببینم حرف حساب قرآن چیست. امام علی(ع) فرمود: «الله الله فی القرآن لا یسبقنکم الی العمل به غیرکم». متأسفانه در جامعه امروزی دروغ‌گویی بسیار رواج پیدا کرده و این در حالی است که در کشور‌های دیگر این طور نیست؛ مثلاً وقتی از یک نفر می‌خواهند که مالیات بدهد هرگز در مورد اموالش دروغ نمی‌گوید. حداقل عموم مردم این طور هستند و دروغ نمی‌گویند، اما این همه مسلمان در دنیا داریم و به جای اینکه مسائل و مشکلات خود را حل کنند قرآن صرفاً پرچم آن‌ها شده است، اما باید با این کتاب اخلاق پست را از بین برد.

اول عمل و سپس هنر

وی در ادامه افزود: قرآن علاوه بر قول سدید بر قول معروف نیز تأکید دارد، اما می‌بینم که عده‌ای باز هم تندخویی و بداخلاقی می‌کنند، اما در مقابل، همین افراد پیراهن آستین کوتاه پوشیدن را حرام می‌دانند؛ یعنی به چیزی که قرآن گفته عمل نمی‌کنند، اما چیزی که مبنای قرآنی ندارد را عمل می‌کنند. جامعه باید به گونه‌ای باشد که اگر یک نفر با اخلاق خوش وارد جامعه شد بگویند، چون خوش اخلاق است، یعنی مسلمان نیز هست، اما در جامعه ما مسئله برعکس شده و مردم با آغوش باز از متدینین استقبال نمی‌کنند. قرآن نیز ابزاری برای کار‌های هنری شده و قرآن‌هایی درست می‌کنند که هر صفحه‌اش دو متر در شش متر است، اما قرآن برای این کار نیامده است. یا اینکه قرآن را روی یک دانه برنج می‌نویسند، اما نه برنج و نه قرآن برای چنین هدفی به وجود نیامده‌اند. البته کار هنری است، ولی زمانی که به قرآن عمل کردید این کار‌ها را نیز انجام دهید.

قرآن باید برای ما مهم باشد و به محض اینکه چیزی را شنیدیم برای دیگران نفرستیم و این مسئله اعتقاد ما نشود. بسیاری از مسائل وجود دارد که سنتی است، اما سنتی بودن دلیلی بر دینی و شرعی بودن آن نیست. در گذشته چیز‌هایی عرف بوده و ممکن است که دینداران نیز نتوانستند کاری انجام دهند، اما برای ما نیز دینی شده است، در حالی که اشتباه است و مبنای قرآن و روایی نیز ندارد.

این پژوهشگر دینی بیان کرد: در جلسه‌ای صبحت می‌کردم که برخی از قاریان معروف قرآن نیز حضور داشتند و به آن‌ها گفتم که آیه «أَیْنَ تَذْهَبُونَ» را با لحن‌های خاصی می‌خوانید و مانند این است که کسی سؤال امتحان را با خط نستعلیق و ... بنویسد، اما باید به سؤال جواب داد نه اینکه به روش‌های مختلف نوشت. متأسفانه از قرآن دور شده‌ایم و هر چه بر سر ما بیاید نیز حقمان است.

نجات از انگیزه‌های نفاق

وی در ادامه افزود: امام(ع) در بخش دیگری از این دعا دارد که «وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ»؛ یعنی به وسیله قرآن ما را از افتادن در حفره کفر و انگیزه‌های نفاق نجات بده. یکی از چیز‌هایی که در طول تاریخ از آن ضربه خورده‌ایم همین مسئله نفاق است که برای حرکت‌های مثبت نیز مانع ایجاد کرده است.

حسینی تصریح کرد: یکی از نمونه‌های تاریخی جریان نفاق کاری است که ابوسفیان انجام داد؛ یعنی به امام علی(ع) گفت که می‌دانم که خلافت حق تو است، اما روی ما هم حساب کن تا برویم و حقوقمان را بگیریم؛ بنابراین با این بهانه نزدیک شد. البته در آن زمان برای این مسئله تلاش‌هایی انجام شد و حضرت زهرا(س) به همراه حسنین به منزل برخی از صحابه می‌رفتند و می‌گفتند که شاهد بودید که در غدیر چه اتفاقی افتاد و ...، اما حضرت علی(ع) به ابوسفیان گفت که کینه تو به اسلام بسیار عمیق است. علی(ع) خون دل خورد و استخوان در گلو و خار در چشم را تحمل کرد، اما هرگز به نفاق بها نداد که در این صورت همه چیز از بین می‌رفت.

راهبری قرآن در قیامت

این پژوهشگر دینی با اشاره به فقره دیگری از این دعا بیان کرد: امام(ع) می‌فرماید که «حَتَّى یَکُونَ لَنَا فِی الْقِیَامَةِ إِلَى رِضْوَانِکَ وَ جِنَانِکَ قَائِداً». روز قیامت قرآن جلو می‌افتد و به سمت رضوان حرکت می‌کند و رهبر کسی است که دنبال او حرکت می‌کند، اما اگر قرآن پشت سر کسی باشد قرآن او را به سمت جهنم سوق می‌دهد. اگر مواجهه ما با قرآن درست باشد قرآن نیز جلودار ما خواهد بود.

وی در ادامه افزود: بنابراین باید قرآن برای ما مهم باید و به محض اینکه چیزی را شنیدیم برای دیگران نفرستیم و این مسئله اعتقاد ما نشود. بسیاری از مسائل وجود دارد که سنتی است، اما سنتی بودن دلیلی بر دینی و شرعی بودن آن نیست. در گذشته چیز‌هایی عرف بوده و ممکن است که دینداران نیز نتوانستند کاری انجام دهند، اما برای ما نیز دینی شده است، در حالی که اشتباه است و مبنای قرآن و روایی نیز ندارد.

این پژوهشگر دینی بیان کرد: این کار‌ها را انجام می‌دهیم و بعد می‌گویم که چرا اینگونه هستیم. پاسخش این است که، چون التقاطی هستیم و قرآن را به تمام معنا قبول نداریم. در بخش دیگری از این دعا نیز آمده است «وَ لَنَا فِی الدُّنْیَا عَنْ سُخْطِکَ وَ تَعَدِّی حُدُودِکَ ذَائِداً» یعنی وقتی ما دلبسته به قرآن شویم قرآن مانع از این می‌شود که حدود الهی را ضایع کنیم.
انتهای پیام