نقد احادیث و بررسی اعتبار آنها؛ پیش‌نیاز اصلی کاربست روایات طبی
گروه معارف ــ عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث، نقد احادیث و بررسی اعتبار آنها را به‌دلیل وجود برخی احادیث ساختگی، ضروری و از پیش‌نیاز اصلی کاربست روایات طبی دانست و گفت: نگاه تقدسی به متون دینی و هزینه فراوان برای این امر از موانع نقد و اعتبارسنجی احادیث محسوب می‌شود.
به گزارش ایکنا از چهارمحال‌و‌بختیاری، حجت‌الاسلام عبدالهادی مسعودی، عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث در همایش و کارگاه آموزشی مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن و سلامت که امروز، 18 تیرماه در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد برگزار شد، در رابطه با چگونگی کاربست آیات و روایات در حوزه طب پرداخت و گفت: زمانی که از نظام طب اسلامی سخن به میان می‌آید باید به گونه‌های احادیث طبی همچون اندام و کارکردشناسی اندام؛ بهداشت تن و جان؛ تغذیه و تندرستی؛ تعریف و تشخیص بیماری؛ پیشگیری و آسیب شناسی؛ دارو، درمان و کاهش درد؛ آداب و اخلاق پزشکی و پرستاری و چگونگی پوشش این مباحث توسط روایات دقت نظر داشت.
مسعودی به منابع طب اسلامی اشاره و تصریح کرد: آیات، سنت پیامبر(ص)، سیره امامان و عقل و تجربه‌های بشری از جمله این منابع به شمار می‌آیند.
وی درباره آیات موجود در حوزه طب افزود: تعداد آیات مرتبط با این موضوع محدود است و فراوانی چندانی ندارد و همچنین برخی مفاد این آیات شامل کلیات هستند که گرچه در مرتبه درمان و تشخیص چندان کاربردی ندارند اما به صورت عمومی دستورات بسیار مفیدی در آنها نهفته است.
احادیث و روایات منبع طب اسلامی
استاد دانشگاه قرآن و حدیث در ادامه احادیث و روایات را به عنوان منبع دیگری از طب اسلامی دانست و گفت: عمده روایات موجود در حوزه طب مربوط به خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و خواص آن‌هاست.
وی افزود: در بخش روایات، تشخیص و نشانه‌شناسی به ندرت دیده می‌شود و موضوعات روایات طبی در دیگر موارد با گونه‌های نظام طب اسلامی همپوشانی دارد.
مسعودی توجه به تبارشناسی و بازشناسی منبع و منشأ را در استناد به روایات و احادیث طبی ضروری بیان و تصریح کرد: دو نوع منبع در حوزه احادیث طبی وجود دارد که می‌توان از منابع ویژه طب که به صورت مستقل دربردارنده احادیث طبی هستند به عنوان یکی از این منابع یاد کرد.
این محقق طب اسلامی یادآور شد: تعداد منابع مستقل طب اسلامی کم نبود اما به مرور زمان و در اثر برخی وقابع تاریخی چون هجوم و آتش‌سوزی کتابخانه‌ها، بسیاری از آنها از بین رفته و آثار معدودی برجای مانده که رساله ذهبیه به عنوان یکی از مهم‌ترین این نوع منابع است.
وی با بیان اینکه گروه دوم منابع مربوط به منابعی است که در آنها احادیث مختلف و از جمله احادیث و روایات طبی جمع آوری شده و اعتبار این گروه بیشتر از اعتبار منابع دسته نخست است، اضافه کرد: در عرصه نظام طبی کهن، سنتی و اسلامی بیشتر از گروه نخست منابع بهره برده می‌شود و این یک اشتباه تاریخی علمی است چراکه در عمده منابع مستقل با مشکل نبود سندیت برای روایات روبه رو هستیم.
مسعودی نقد احادیث و بررسی اعتبار آنها را به دلیل وجود برخی احادیث ساختگی، ضروری و از پیش‌نیازهای اصلی کاربست روایات طبی دانست و گفت: نگاه تقدسی به متون دینی و هزینه فراوان برای این امر از موانع نقد و اعتبارسنجی احادیث محسوب می‌شود.
نگاه تقدسی به متون دینی و احادیث
وی افزود: نگاه تقدسی به متون دینی و احادیث باعث می‌شود تا از نقد احادیثی که تنها به ائمه نسبت داده شده و سندی برای آنان ارائه نشده است هم پرهیز شود.
این محقق طب اسلامی، تجزیه، آزمایش بالینی و تجربه علمی و همچنین تجربه شخصی را از شیوه‌های کاربست روایات در طب بیان کرد و گفت: مسئله کلان در این مورد این است که چگونه می‌توان میان علم که از مقوله واقع نمایی است با نظر شارع که بخشی از آن از مقوله اعتباری تشکیل شده است، تعامل و هماهنگی ایجاد کرد.
مسعودی افزود: یافتن منشاء روایت و حدیث نخستین قدم در کاربست روایات در طب است و اگر قضیه واقع به ناظر از حدیث دریافت شود و محقق بتواند یک قضیه شرطیه و یا حملیه از حدیث و روایت استخراج کند، خواهد توانست آن را در عرصه علمی رودرو و یا تألیف هم کند.
فرآیندهای تعامل دین و علم
وی درباره فرآیندهای تعامل دین و علم به چهار روش تأییدی، تألیفی، تعارضی و سوال افکنی اشاره و تصریح کرد: ساده‌ترین، کهن‌ترین و گسترده‌ترین فرآیند در رابطه با تعامل دین و علم، فرآیند تاییدی است که در آن نمونه‌ای از احادیث و روایات طبی با تحقیقات علمی مستند شده و در روند تالیفی هم نوعی فرآیند انضمامی در پیش گرفته می‌شود تا تالیف چهره‌ای علمی مذهبی داشته باشد.
مسعودی انجام روند تعارضی در تعاملات دین و علم را رویارویی مسئله علمی با مسئله مذهبی و در راستای تضعیف دین تعریف کرد و یادآور شد: این موضوع بیشتر از ناحیه روشنفکران ضد دین انجام شده است.
وی با بیان اینکه فرآیند تعارضی مشکل‌ساز نیست و باید از آن استقبال کرد، گفت: به عنوان محققان این حوزه باید در رویارویی با فرآیند تعارضی، منبع و فرآورده دینی را در دو جبهه علمی و دینی بازکاوی کرده و صحیح‌ترین تعریف و نتیجه را از متن دینی و آزمایش استخراج کنیم تا رفع تعارض شود.
استاد دانشگاه قرآن و حدیث به شکل‌گیری روش گفت‌وگوی گام به گام مشارکتی در کاربست روایات در طب اشاره کرد و افزود: در این روش، در هر مرحله از فهم حدیث یا مطالعات بالینی پزشکی، داده‌های به دست آمده با یکدیگر تطبیق داده شده و بررسی می‌شوند و این روش نیازمند کار مستمر مشارکتی است و درهم آمیختگی این دو بخش راهگشای کاربست روایات در طب خواهد بود.
انتهای پیام
