پیوند استوار توحید و ولایت در حدیث «سلسلةالذهب»
گروه معارف ــ در گفت‌وگو با دو تن از استادان حوزه علمیه قم، تأکید شد که حدیث سلسلةالذهب از احادیث روشن و شفاف در تبیین پیوند میان توحید و امامت است.
حضرت علی‌بن موسی‌الرضا(ع) هشتمین امام شیعیان از سلاله پاک رسول خدا و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام(ص) است، ایشان در سن ۳۵ سالگی عهده‌دار مسئولیت امامت و رهبری شیعیان شدند؛ حیات هشتمین امام شیعیان مقارن بود با خلافت خلفای عباسی که سختی‌ها و رنج بسیاری را بر امام رضا(ع) روا داشتند و سرانجام مأمون عباسی ایشان را در سن ۵۵ سالگی به شهادت رساند.
یکی از القاب مشهور امام هشتم، «عالم آل محمد» است که این لقب نشانگر ظهور علم و دانش حضرت علی‌بن موسی‌الرضا(ع) هست و همین یک لقب کافی است تا ما را نسبت به جایگاه علمی این امام همام در بین ائمه و بزرگان دینی آگاه کند؛ جلسات مناظره متعددی که امام رضا(ع) با دانشمندان بزرگ عصر خویش، به‌ویژه علمای ادیان مختلف انجام داد و در همه آن‌ها با سربلندی تمام بیرون آمد گواهی بر این لقب است.
حدیث «سلسلةالذهب» از احادیثی است که امام رضا(ع) به نقل از رسول خدا(ص) و به نقل از جبرائیل از سوی خداوند در باب توحید و شروط آن بیان فرمودند، امام هشتم این حدیث را هنگام عبور از نیشابور به طرف مرو بیان کرده‌اند. راویان این حدیث همگی امامان معصوم هستند تا به پیامبر(ص) و سرانجام به خداوند می‌رسد، به همین دلیل این حدیث را «سلسله‌الذهب» به معنای «زنجیره زرّین» توصیف کرده‌اند؛ بر اساس این حدیث، اعتقاد به توحید باعث نجات از آتش جهنم است، ولی امام رضا(ع) خود را شرط این نجات معرفی کرده است؛ به گفته عالمان شیعه، منظور امام رضا(ع) اعتقاد به امامت است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمود رجبی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با ایکنا از قم، امام رضا(ع) را در ابعاد مختلف الگو و سرمشق شیعیان دانست و اظهار کرد: امام رضا(ع) از نظر علمی تأثیر زیادی در حل مشکلات و شبهات و مبارزه با تفکرات انحرافی اسلام داشتند و به همین دلیل ایشان را «عالم آل محمد» نامیدند.
قائم مقام موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: ایشان با سایر مکاتب و فرقه‌های اسلامی مناظراتی داشته تا آن‌ها را از عقاید و باورهای درست آگاه و به‌‌سوی مکتب اهل‌بیت(ع) و اسلام ناب محمدی هدایت کنند؛ لذا عالمان باید به محتوا و اخلاق مناظره‌های امام رضا(ع) دقت کنند و متون مناظره درست را بیابند.
این استاد حوزه علمیه قم با اشاره به حدیث سلسلةالذهب، گفت: هنگام ورود امام رضا(ع) به شهر نیشابور، مردم از حضرت درخواست توصیه‌ای داشتند که ایشان حدیث سلسلةالذهب را قرائت کردند و عرضه و طرح این حدیث غنی، یک فعالیت سیاسی و فرهنگی است.
حجت‌الاسلام رجبی با اشاره به اینکه این حدیث بیانگر این است که از شروط اقرار به کلمه «لا اله الا‌الله» که مقوم اصل توحید در دین است، اقرار به امامت امام رضا(ع) و اطاعت از امام است، افزود: امام در این حدیث شرط رهایی از عذاب را توحید و شرط توحید را پذیرفتن امامت و ولایت می‌دانند؛ این حدیث اصول فرهنگ اهل‌بیت(ع) را معرفی کرده و مسیر ولایتمداری را مشخص می‌کند.
مناظرات علمی حضرت و تبیین معارف توحیدی و کلامی
همچنین حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدصادق یوسفی‌مقدم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به مناظرات و جلسات علمی امام رضا(ع)، اظهار کرد: جدل‌های زمان ایشان در زمینه مباحث اعتقادی و فکری بود و امام رضا(ع) تلاش زیادی برای تبیین اعتقادات حقیقی به مردم کردند.
وی ادامه داد: حضرت با وجود آرای مختلف علمی، توانستند معارف بلند توحیدی، فقهی، کلامی و مسائل اجتماعی و به خصوص شناخت خدای متعال و اهل بیت(ع) را با حضور در گفت‌وگوهای سنگین علمی با متکلمان فرقه‌های مختلف کلامی و تمام کسانی که در آن زمان در جهان اسلام یک خط فکرى داشتند برای مردم و همه جامعه بشری تبیین کنند و بخشی از این معارف ارزشمند در کتاب گران‌سنگ «عیون اخبارالرضا» ذکر شده است.
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه حدیث سلسلةالذهب یکی از موارد روشن و شفاف در تبیین پیوند توحید امامت است، گفت: یکی از محورهای مهم این مناظرات اثبات حقانیت اهل بیت(ع) بود که با وجود اختناق سیاسی زمان عباسی بر تبیین جایگاه امامت تأکید زیادی داشتند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به اینکه امام رضا(ع) در روش سیاسی خود معرفت سیاسی را برای مسلمانان تبیین کردند، تصریح کرد: ایشان در ظاهر و با اکراه ولایتعهدی را پذیرفتند اما از این شرایط به بهترین نحو برای تبیین حقیقت و سیاست درست استفاده کردند.
یوسفی‌مقدم بیان کرد: امام رضا(ع) در دوران ولایتعهدی ضمن حفظ مذهب اهل بیت(ع) به تبیین سیاست پرداختند و خلافت حقیقی را برای مردم تبیین کردند.
انتهای پیام
