نشريه «مطالعات قرائت قرآن» در پله 11

به گزارش ایکنا؛ در این شماره نشريه علمی ـ ترویجی «مطالعات قرائت قرآن»، مقالاتی با عناوین «نقش انقلاب اسلامي در گسترش پژوهش‌هاي فنون قرائات» نوشته محمد اميني‌تهراني و محمدرضا شهيدي‌پور؛ «بررسي وقف و ابتدا بر واژه «كلا» در قرآن» تالیف مدينه اماني، سيدمحمود طيب‌حسيني و عبدالرسول حسيني‌زاده؛ «اختلاف قرائات سبع در تفسير سوره مريم» به قلم فاطمه السادات ارفع و سيدمحمد ميرحسيني؛ «معيار و اقسام قرائات شاذ» تالیف محمدعلي اسدتاش؛ «نقش آموزش و فهم آيات بر انس با قرآن» نوشته سميه كوكبي‌طاهر و كريم پارچه‌باف دولتي؛ «جايگاه قرائت ابان ابن تغلب در بين قرائات» به قلم رقيه رضايي و محمدرضا ستوده‌نيا منتشر شده است.

در چکیده مقاله «نقش انقلاب اسلامي در گسترش پژوهش‌هاي فنون قرائات» می‌خوانیم يكي از بركات و ثمرات انقلاب اسلامي، رشد فعاليت هاي علمي و هنري به ويژه در حوزه علوم و فنون قرائات، است. نگاهي به قبل از انقلاب اسلامي و مقايسه آن با بعد از انقلاب اسلامي اين نكته را تاييد مي‌نمايد. بررسي رشد فعاليت‌هاي فوق را مي توان در عرصه‌هاي اجرايي، علمي و پژوهشي دنبال كرد. نوشتار حاضر نيز به دنبال آن است كه با بررسي كارهاي انجام گرفته در حوزه علوم و فنون قرائات، پس از انقلاب اسلامي ايران، نقش انقلاب را در اين عرصه بهتر نمايان سازد. جامعه المصطفي العالميه كه خود از ثمرات انقلاب اسلامي ايران است در اين عرصه فعاليت‌هاي مهمي را انجام داده است كه به طور ويژه در اين نوشتار مورد توجه قرار مي‌گيرد. روش تحقيق در نوشتار حاضر روشي توصيفي، تحليلي است. از مهم‌ترين نتايج به دست آمده، آن است كه توجه موثر و هدفمند مسئولان جمهوري اسلامي ايران به مقوله قرائت و علوم مرتبط با آن باعث شده است تا هم در حوزه اجرايي مانند: برگزاري مسابقات، تاسيس شبكه‌هاي رسانه‌اي و موسسات مخصوص قرائت و حفظ قرآن كريم و هم در حوزه آموزشي و پژوهشي مانند تاليف، ترجمه كتب و نگارش پايان نامه‌ها رشد چشمگيري در حوزه هاي فوق اتفاق بيفتد.

نویسنده مقاله «بررسي وقف و ابتدا بر واژه «كلا» در قرآن» در طلیعه نوشتار خود آورده است واژه «كلا» در 33 آيه در ضمن پانزده سوره قرآن كريم آمده است. حكم وقف بر «كلا» يكي از مباحث مهم در باره اين واژه است و در باره آن ديدگاه هاي متفاوتي نقل شده است. پرسش اساسي در اين باره آن است كه وقف و ابتدا نسبت به «كلا» چه احكامي دارد و تا چه اندازه تابع معناي «كلا» است؟ نوشتار حاضر با روش تحليلي توصيفي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي به بررسي ديدگاه‌هاي مختلف درباره حكم وقف بر «كلا» و ابتداي از آن با توجه به معاني مختلف اين واژه پيچيده قرآني پرداخته است. نتيجه حاصل از پژوهش آن است كه وقف بر «كلا» و ابتدا از آن تابع معناي «كلا» است. بر خلاف ديدگاه مشهور اصلي‌ترين معنا كه در همه آيات قابل حمل بر«كلا» است، معناي هشدار است، بنابراين در همه آيات ابتداي از «كلا» صحيح است، با اين حال وقف و ابتداي از «كلا» هفت قسم است.

در طلیعه نوشتار «اختلاف قرائات سبع در تفسير سوره مريم» می‌خوانیم يكي از علوم قرآن كريم كه در فهم، ترجمه و تفسير كلام الهي تاثير مستقيم دارد، علم قرائات قرآن است. به همين سبب، اين علم از ديرباز مورد توجه مفسران قرآن بوده و تلاش آنها بر اين بوده كه با توجه به قرائت‌هاي مختلف و تاثير گذاردن آنها در فهم قرآن، بتوان بهترين برداشت را مطابق قرائت مقبول عرضه نمود. در اين نوشتار موارد اختلاف قرائات از هفت قرائت مشهور در سوره مريم بررسي و تحليل گرديده است. اختلاف قرائات در 19 آيه، هيچ تغييري در معنا ايجاد نكرده و در 15 آيه در معناي آيات، موثر بوده است. البته اين تغيير معنايي غالبا در نهايت مفهوم يكساني را از آيه مي رساند و گاهي در حد تغييرات بسيار جزئي مانند مبالغه، تاكيد و ... بوده و در اصل معناي آيه تاثيرگذار نبوده‌اند. بررسي سياق آيات، قواعد صرفي و نحوي، سازگاري با معناي آيات، انسجام در الفاظ آيات و موسيقايي آن؛ مي تواند محقق را به قرائت صحيح كه همان قرائت مشهور است؛ رهنمون سازد.

نویسنده مقاله «معيار و اقسام قرائات شاذ» در طلیعه نوشتار خود آورده است مطالعه در زمينه «قرائات شاذ» به عنوان يكي از انواع قرائات در قرآن كريم موضوعي درخور تحقيق است. يكي از مسايلي كه در اين موضوع كمتر مورد توجه قرار گرفته، مسئله ضوابط اينگونه قرائات است، در اين پژوهش به روش توصيفي تحليلي ضوابط و معيارهاي اين نوع قرائات مورد تحقيق و واكاوي قرار گرفته است كه مي‌تواند به شناخت قرائت پژوهان در تفكيك انواع قرائات قرآن كريم كمك نمايد با تتبع در آثار و نگاشته‌هاي مرتبط با قرائات شاذ به ويژه شواذ قرائات سبعه و عشر به دست آمد كه قرائت شاذ به معناي قرائتي است كه به طريق متواتر و مستفيض كه مردم مقبوليت آن را مي‌پذيرند، نقل نشده باشد. در حقيقت، قرائت شاذ به قرائتي گفته مي‌شود كه غير از روش راوياني كه ابن مجاهد براي قراء سبعه و ابن جزري براي قراء عشر برگزيدند و روايت كردند نقل شده باشد. سند، رسم و عربيت سه ركن اساسي درضوابط قرائات شاذ به شمار مي‌روند كه ساير ويژگي‌هاي قرائات شاذ مانند: حجيت، توثيق راويان، كيفيت روايت و... براساس اين سه ركن مشخص مي‌شوند.

در چکیده مقاله «نقش آموزش و فهم آيات بر انس با قرآن» می‌خوانیم درك و فهم قرآن كريم از وظايف مسلمانان است، زيرا قرآن براي هدايت و زبان آن ساده و مردم فهم قرار داده شده است. قرآن كريم تعليم خود را مناسب با ساده‌ترين افهام قرار داده است و لذا هر كس به اندازه خود از آن بهره مي‌برد؛ هرچند كه فهم كامل و مجموعي آن، ويژه معصومان است. در نوشتار حاضر به اين مطلب پرداخته شده كه معناي تعليم در آيات و روايات چيست و فهم قرآن چگونه مي‌تواند به انس با كلام الهي منجر شود. اين مطالعه نشان مي‌دهد كه آموزش و فهم قرآن بايد توام با هم باشد و روش‌هاي صحيح آموزشي نيز همين امر را نشان مي‌دهد. انس با قرآن نيز در ميان آن‌ها نهفته است و آن را از شيوه ترتيل و قرائت هميشگي و مستمر بايد جستجو كرد. اگر آموزش قرآن به شيوه صحيح صورت گيرد، مراجعه مكرر به آيات الهي را به دنبال دارد كه موجب فهم آيات الهي مي‌گردد و در نتيجه انس با كلام الهي را به دنبال خواهد داشت. اين نوشتار به شيوه توصيفي تحليلي انجام پذيرفته و اطلاعات به صورت كتابخانه اي جمع‌آوري شده است.

نویسنده مقاله «جايگاه قرائت ابان ابن تغلب در بين قرائات» در چکیده نوشتار خود آورده است ابوسعيد ابان ابن تغلب از افرادسرشناس جامعه شيعي در روزگار خويش بوده كه خدمات ارزنده‌اي به ساحت قرآن كريم داشته است، عنوان نيمي از تاليفات وي بيانگير اين است كه علوم قراني بخش عمده اي از دغدغه هاي او راتشكيل مي داده است. ايشان ارتباط ويژه با اهل بيت(ع) داشته و محضر سه امام بزرگوار را درك كرده است وبه تصريح دانشمندان فريقين در زمره سرآمد قاريان و برخوردار از قرائتي مستقل ومشهور نزد قاريان بوده است. روش پژوهش حاضر تحليلي، توصيفي است و در پي يافتن پاسخ اين پرسش كه چرا شخصيت بي نظيري مانند ابن مجاهد ،كه در قرن چهارم دست به امر انحصارقرائات زد و از بين تمام قرائت هاي مشهور فقط هفت قرائت را به عنوان مشهور وبقيه را به عنوان شاذ معرفي كرد، قرائت ابان ابن تغلب توسط ايشان انتخاب نشد، و جزء قرائت مشهور قرار نگرفت، با توجه به منابع موجود و بررسي هاي انجام گرفته، مي توان بيا ن كرد كه شايد قرائت ايشان به صورت كامل در قرن چهارم موجود نبوده است، و به همين دليل جزء قرائات مشهور قرار نگرفته است.

انتهای پیام