از استقبال اندک تا انحصاری بودن رتبه‌های برگزیده در بزرگترین رویداد قرآنی چهارمحالوبختیاری
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ همزمان با اختتامیه چهل‌ودومین دوره مسابقات قرآن کریم اداره اوقاف و امور خیریه چهارمحالوبختیاری همگام با سراسر کشور و تجلیل از برگزیدگان استانی، به واکاوی برخی نقاط ضعف و قوت برگزاری این مسابقات پرداخته شد.
مسابقات قرآن کریم در تمامی دستگاه‌های دولتی به صورت سالانه در چهار سطح شهرستان، استان، منطقه و کشور برگزار می‌شود که هر کدام به صورت متمرکز و منحصر به مجموعه خود انجام می‌گیرد.
به موازات این مسابقات، اداره اوقاف و امور خیریه بدون محدودیت در حرفه، منصب و دیگر ضوابط، زمینه را برای عموم قرآنیان فراهم کرده تا به صورت منسجم و یکپارچه و در رشته‌های متنوع قرآنی با هم رقابت کنند.
این مسابقات پربرکت و مطرح که قدمتی به اندازه عمر انقلاب اسلامی دارند، زمینه را برای پا گرفتن نیروهای قرآنی شاخص فراهم کرده‌اند چراکه هر ساله چهره‌های جدیدی را به جامعه قرآنی معرفی می‌کنند که در سال‌های بعد شاکله نخبه‌های قرآنی مملکت را تشکیل می‌دهند. این رقابت‌ها فضای خوبی برای رقابت نخبگان قرآنی در تمام سطوح شهری و روستایی هر استان فراهم می‌کند ضمن اینکه مشاهده سطوح عالی توانایی در رشته‌های مختلف قرآنی و داوری و قضاوت در آن سطح، افق وسیع‌تری را فراروی همگان ترسیم می‌کند که محرکی قوی برای ارتقای کیفی و کمی فعالیت‌های قرآنی برای شرکت‌کنندگان، داوران و متولیان امور قرآنی خواهد بود.
هر پدیده‌ای پس از سال‌ها ممکن است گرفتار آفت‌هایی شود که حرکت طبیعی و تعالی آن امر را مختل کند که مسابقات قرآن کریم اوقاف نیز بعضاً دچار این آفت‌ها می‌شود. ضعف در تبلیغات و اطلاع‌رسانی، عدم رغبت متسابقان و نیز عدم اقبال عمومی به مسابقات از جمله نکاتی هستند که می‌توانند آفت این فرایند تلقی شوند.
در گرماگرم پایان چهل و دومین دوره مسابقات قرآن کریم اداره اوقاف چهارمحال و بختیاری همگام با سراسر کشور و نیز اعلام اسامی برگزیدگان و تجلیل از آنان به برخی نقاط ضعف و قوت برگزاری این مسابقات در استان از دیدگاه دو داور مطرح استانی در مسابقات اوقاف پرداخته‌ایم، که در ادامه متن این گفت‌وگوها را می‌خوانید.
عیسی خورشیدی، قاری و داور بین‌المللی قرآن کریم و داور مرحله استانی مسابقات اوقاف چهارمحالوبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحالوبختیاری، با اشاره به سابقه 20 ساله خود در کسوت متسابق و سپس داور مسابقات قرآن کریم اداره اوقاف استان، اظهار کرد: سطح متسابقان و نیز استقبال عمومی از این مسابقات در مقایسه با سال‌های دور به طور محسوسی کاهش یافته است.
وی با اشاره به اهمیت حضور مردم به عنوان تماشاچی و تشویق‌کننده در ترویج و اشاعه فرهنگ قرآنی و نیز ایجاد شور و حال قرآنی در جامعه، افزود: عدم اقبال عمومی آحاد جامعه به دمخور بودن با قرآن و قرآنیان و حضور کم‌رنگ آنان در جلساتی که با نام قرآن برپاست، جای بررسی و آسیب‌شناسی دارد.
خورشیدی با گلایه از رویکرد اداره اوقاف استان مبنی بر عدم حمایت کافی مادی و معنوی از قرآنیان استان که حائز عنوان‌های برتر در مسابقات کشوری و بین‌المللی اوقاف می‌شوند، ادامه داد: قرآنیان برجسته و شاخصی که در مسابقات اوقاف خوش می‌درخشند و نام استان را در محافل و مسابقات مهم قرآن کریم طنین‌انداز می‌کنند شایسته کمک همه‌جانبه اعم از امکان استفاده از تجربیات اساتید برتر برای ارتقای سطح، شرکت در کارگاه‌ها و دوره‌ها و نیز حمایت از سوی نهادهای قرآنی از جمله سازمان اوقاف هستند اما متأسفانه این همراهی و حمایت وجود ندارد.
عدم حمایت از حائزان رتبه‌های برتر
وی یکی از دلایل کاهش انگیزه حافظان و قاریان برای شرکت در مسابقات اوقاف را ناشی از همین عدم حمایت دانست و بیان کرد: بسیاری از این افراد چهره‌های جدیدی هستند که پا به عرصه قرآنی استان می‌گذارند و با مشاهده این عدم حمایت، از ادامه مسیر باز خواهند ماند.
قاری بین‌المللی استان با تأکید بر مزایای بهره‌گیری از توان نیروهای جدید و متخصص قرآنی در امور مرتبط با قرآن کریم از جمله مسابقات، بیان کرد: کار اجرایی قوی و دقیق به تنهایی نمی‌تواند تضمین‌کننده برگزاری موفق مسابقات باشد و توجه به امر تبلیغ، جذب شرکت‌کنندگان، تعامل با قرآنیان، شیوه مدیریت مسائل مالی اعم از جوایز، حق‌الزحمه داوران و ... در این خصوص اهمیت فراوانی دارد.
استفاده از ظرفیت داوران بومی
داور مسابقات قرآن کریم اداره اوقاف استان بر لزوم بهره‌گیری از ظرفیت داوران بومی استان به ویژه در کسوت مسئول هیئت داوران و تصمیم‌گیرنده نهایی امر قضاوت تأکید کرد و گفت: پی‌گیری متولیان این مسابقات در استان و تعامل سازنده با سازمان اوقاف کشور و جدیت و اصرارشان بر استفاده از ظرفیت داوران بومی، می‌تواند منتج به حضور پررنگ‌تر داوران توانمند استان در شاکله داوری این مسابقات شود، ضمن اینکه توجه بیش از پیش مسئولان برگزاری مسابقات به حق‌الزحمه داوران، ضروری به نظر می‌رسد.
خورشیدی با اشاره به اهمیت و نقش بسیار مهم مکان برگزاری مسابقات در جذب مخاطبان و افزایش شور و حال قرآنی در جامعه، بیان کرد: برگزاری مسابقات اوقاف استان در نمازخانه مرکز ایتام در مجتمع امام صادق اتفاق ناخوشایندی بود که از سال 83 و به مدت حدود 10 سال رقم خورد و این مسابقات قرآنی مهم را در گمنامی و مهجوریت قرار داد.
در ادامه محبوبه سپندار، مربی و داور قرآن کریم و کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، در گفت‌وگو با ایکنا درخصوص نقاط ضعف این مسابقات، اظهار کرد: یکی از ایراداتی که به این مسابقات در مراحل پایین‌تر یعنی شهر، منطقه و استان وارد است انحصاری بودن رتبه‌های برگزیده در اختیار افراد توانمند مشخصی است که هر ساله حائز عناوین برتر می‌شوند.
سپندار با یادآوری اینکه این روند در مسابقات قرآن کشوری و بین‌المللی مرسوم نیست، ادامه داد: باید بتوان تمهیدی اندیشید که حائزان رتبه‌های برتر در رشته‌های گوناگون و در تمام مراحل، برای دو سه سال یا بیشتر از حضور در مسابقات محروم باشند و مجال رقابت را به دیگران بدهند که به این ترتیب می‌توان انگیزه و اشتیاق متسابقان را برای تلاش و کسب مقام افزایش داد.
دوره منسجم تربیت داور قرآنی
کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث با اشاره به اینکه دوره‌های تربیت داوری در بیشتر استان‌ها برگزار می‌شود، گفت: این دوره‌ها در استان ما تاکنون به صورت منسجم و مدون برگزار نشده، با این حال نهادهای قرآنی گاهاً با دعوت از اساتید سرشناس داوری کارگاه‌ها و جلسات کوتاه مدت برای علاقمندان در استان برپا می‌کنند که این امر نمی‌تواند در جهت ارتقای هدفمند سطح داوران تأثیر قابل توجهی داشته باشد.
سپندار تأکید کرد: برای ارتقای مطلوب سطح داوری و به‌روز کردن داشته‌های این افراد برگزاری دوره‌های طولانی‌مدت، منسجم و متوالی غیرقابل اجتناب است که امیدواریم مورد توجه قرار بگیرد که اداره اوقاف می‌تواند نقش مؤثری در این خصوص داشته باشد.
برکات مسابقات
این مربی و داور قرآنی یکی از دغدغه‌های داوران این مسابقات را کشف و معرفی چهره‌های جدید اعلام کرد و ادامه داد: یکی از برکات این مسابقات ظهور جوانان توانمند جدید به این عرصه و ورود آن‌ها به جامعه نخبگان قرآنی استان است که انتظار می‌رود حمایت لازم از این افراد جهت حضور مداوم و مؤثر در عرصه قرآنی و نیز کسب موفقیت در مراحل بالاتر مسابقات، صورت بگیرد.
برای شنیدن پاسخ برخی انتقادات و نکات مطرح شده درخصوص مسابقات قرآن کریم اوقاف، به سراغ رئیس اداره امور قرآنی اوقاف و امور خیریه استان رفتیم.
آیت‌الله روحانی، رئیس اداره امور قرآنی اوقاف و امور خیریه استان، در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه فرایند اجرای مسابقات اداره اوقاف از صفر تا صد بر اساس دستورالعمل کشوری اجرا می‌شود، تأکید کرد: ایجاد سازوکار برای محروم کردن نفرات برتر هر سال از شرکت در مسابقات سال آینده نیاز به تصمیم‌گیری کشوری دارد و استان‌ها نمی‌توانند در این امر دخل و تصرف کنند.
وظیفه سازمان اوقاف در حوزه قرآن
وی رویکرد و وظیفه اصلی اداره اوقاف را در امر قرآن، برگزاری مسابقات اعلام کرد و افزود: این سازمان وظیفه‌ای مبنی بر آموزش و تعلیم قرآن کریم ندارد و امر آموزش به نهادهایی نظیر اداره تبلیغات و اداره فرهنگ و ارشاد تفویض شده است.
روحانی با تأیید این نکته که عنوان‌های برتر این مسابقات غالباً در انحصار عده مشخصی قرار دارد، بیان کرد: این امر علاوه بر علتی که درخصوص سازوکار مسابقات ذکر شد، نشان‌دهنده آن است که سطح علمی مسابقات به اندازه قابل قبولی رشد نداشته و برای رفع این نقیصه ارائه آموزش‌های بیشتر و منسجم‌تر به قرآن‌آموزان لازم و ضروری به نظر می‌رسد بنابراین اداره اوقاف نباید در مورد سطح علمی مسابقات پاسخگو باشد.
وی در ادامه تأکید کرد: با این حال اگر منابع مالی از محل موقوفات تأمین شود، اداره اوقاف خود را موظف و ملزم می‌داند که برای آموزش قرآن به متسابقان و ارتقای سطح آنان کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی را با حضور اساتید برجسته برگزار کند.
فرهنگ وقف قرآنی
روحانی با اشاره به خاص بودن شرایط تأمین مالی از محل موقوفات، بیان کرد: هر موقوفه تعریف و شرایط خاص خود را دارد و باید در مسیرِ قید شده از سوی واقف خرج شود بنابراین منابع مالی برای آموزش قرآن کریم فقط از موقوفات قرآنی که در راه آموزش قرآن وقف شده باشند، قابل تأمین است.
وی با تأکید بر اینکه فرهنگ وقف قرآنی در استان ضعیف است، گفت: سال گذشته در یکی از استان‌ها درآمد اداره اوقاف از محل موقوفات قرآنی 4 میلیارد تومان بود حال آنکه در استان ما این رقم به زحمت به 10 میلیون تومان می‌رسد که نقش متولیان اوقاف، علما و منبری‌ها و نیز اصحاب رسانه در ترویج فرهنگ وقف قرآنی بسیار مؤثر است.
روحانی با اشاره به تلاش اداره امور قرآنی اوقاف استان برای تشویق خیران و واقفان به وقف قرآنی، گفت: در راستای متقاعد ساختن این افراد برای وقف قرآنی، جلسات و رایزنی‌های متعددی با آنان تشکیل می‌شود اما تاکنون نتیجه مطلوبی حاصل نشده چراکه واقفان بیشتر تمایل دارند دارایی‌شان را برای ساخت مسجد و حسینیه وقف کنند.
وی در تشریح علل کاهش انگیزه متسابقان برای حضور در این مسابقات، گفت: عدم توانایی اداره اوقاف در پشتیبانی از این افراد برای حضور قوی و شایسته در مسابقات کشوری را می‌توان یکی از این دلایل بر شمرد چرا که این اداره در تأمین هزینه ایاب و ذهاب، جوایز، تشویق‌ها و ... توانایی حمایت مطلوب متسابقان را ندارد و همین امر سبب سلب انگیزه آنان می‌شود.
روحانی با بیان اینکه صفر تا صد هزینه برگزاری مسابقات قرآن کریم اوقاف برعهده اداره اوقاف استان‌ها است، ادامه داد: اگر ساز و کاری اتخاذ شود که اداره اوقاف استان‌های ضعیف‌تر بتوانند از مساعدت دیگر استان‌ها و یا سازمان مرکزی اوقاف بهره‌مند شوند، می‌توان از بار مشکلات مالی تا حد قابل‌توجهی کاست.
سازوکار تعیین داوران مسابقات
رئیس اداره امور قرآنی اوقاف و امور خیریه استان با اشاره به سازوکار انتخاب داور برای مسابقات اوقاف در مراحل شهر، منطقه و استان، بیان کرد: کارشناسان اوقاف پس از بررسی سابقه افراد واجد صلاحیت داوری اسامی را به سازمان اوقاف کشور ارسال می‌کنند و درخصوص تعیین رئیس هیئت داوران، ناظر و داوران مسابقات هر تصمیمی در مرکز گرفته شود، برای استان‌ها لازم‌الاجراست.
وی با تأکید بر لزوم انتخاب داوران از میان چهره‌های برتر قرآنی که همواره در مسابقات مختلف شرکت داشته و حائز رتبه بوده‌اند، گفت: این افراد غالباً دارای تجربه موفق فعالیت قرآنی در طولانی مدت هستند و دوره‌های داوری را زیر نظر سازمان اوقاف را با موفقیت طی کرده‌اند.
دلایل خلوت شدن مسابقات قرآن اوقاف
وی کاهش اقبال عمومی به فعالیت‌های قرآنی را معضل فرهنگی تمام استان‌ها خواند و اظهار کرد: این مسابقات نیز به عنوان یک محفل قرآنی در سال‌های اخیر مهجور واقع شده و برگزاری مرحله استانی این مسابقات در محل امامزادگان حلیمه و حکیمه خاتون(س) شهرکرد تلاشی در جهت برگزاری پر شور و حال این مسابقات بود.
روحانی دلیل دیگر خلوت شدن فضای مسابقات اوقاف را ایجاد محدودیت سنی دانست و گفت: در رویکرد جدید، مسابقات قرآن برای افراد زیر 18 سال به آموزش و پرورش تفویض شده بنابراین عملاً شاهد حذف عده زیادی از متسابقین هستیم که به دلیل قرار داشتن در سنین پایین غالباً با همراهی والدین و خویشاوندان شور و حال وافری به این رقابت‌ها می‌دادند.
وی در پاسخ به انتقادی درخصوص عملکرد اداره اوقاف در امر اطلاع‌رسانی برای پوشش خبری مسابقات و نیز جا ماندن برخی متسابقان از شرکت در مسابقه، بیان کرد: یک هفته پیش از آغاز مسابقات مرحله استانی، اطلاع‌رسانی برای تمام متسابقین، داوران و اصحاب رسانه از طریق پیامک و رایانامه انجام شد و ممکن است مشکلات فنی سبب نرسیدن این پیام‌ها به برخی از این افراد بوده باشد.
به نظر می‌رسد با توجه به نقش و اهمیت مسابقات قرآن کریم اداره اوقاف در تبلیغ و ترویج فرهنگ قرآنی در استان، ایجاد شور و حال قرآنی در فضای جامعه، معرفی چهره‌های جدید قرآنی به جامعه، مطرح ساختن نام قرآنیان استان در محافل قرآنی ملی و بین‌المللی و ده‌ها عنوان خیر و برکت دیگر که باید برای این رویداد بزرگ قرآنی برشمرد، مسئولیت نهادهای مرتبط و متولیان امر در برگزاری هرچه باشکوه‌تر این مسابقات لازم و ضروری باشد. انتظار می‌رود بیش از پیش شاهد تعامل سازنده برگزارکنندگان این مسابقات با قرآنیان استان و کشور و بهره‌گیری از تجارب و تخصص این افراد باشیم. به امید روزی که این مسابقات در فضایی پر شور با شرکت آحاد مردم و قرآنیان، فضای شهر و استانمان را بیش از پیش آکنده از عطر قرآن و معنویت کند.
گزارش از: خدیجه نادری‌بِنی/ خبرنگار چهارمحالوبختیاری
انتهای پیام
