یک کارشناس رسانه:
موضع انفعالی سیما در مقابل هجمه‌های فرهنگی/ قافیه را باخته‌ایم
گروه هنر ــ حجت‌الاسلام والمسلمین علی آتش‌زر تأکید کرد: رسانه ملی در مقابل هجمه‌های فرهنگی موضع انفعالی دارد و گاهی به جای نوآوری به ساخت برنامه‌های کاملاً تقلیدی روی می‌آورد.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی آتش‌زر، کارشناس رسانه، در گفتوگو با ایکنا با اشاره به نمایش سبک زندگی در رسانه ملی و دوری آن از فرهنگ ایرانی ـ اسلامی اظهار کرد: رسانه ملی در برنامه‌های گوناگونش اشکال مختلفی از خانواده و سبک زندگی را ترسیم می‌کند، اما آنچه عموماً در آثار نمایشی ترسیم می‌شود مبتنی بر سبک زندگی ایرانی نیست و این وضعیت بر صدا‌و سیما تحمیل نشده، بلکه مسیری است که سیما خودخواسته آن را پیش گرفته است. مثلاً در زمانی که مردم عموماً در خانه‌های شخصی زندگی می‌کردند تلویزیون دائماً در حال نمایش زندگی آپارتمانی بود. توجه به آپارتمان‌نشینی در سیما به شکل اصولی نبود، زیرا وقتی قرار است سبک زندگی خاصی را ترویج کنیم حتماً باید در ابتدا فرهنگ آن را تبیین کنیم، اما رسانه ملی در این زمینه گام برنداشت. برای همین آنچه در سیما شاهد آنیم برگرفته از آداب و رسوم ایرانی نیست، به‌ویژه در سال‌های اخیر که خانواده ایرانی به شدت پریشان‌حال است. عملکرد سیما در ماه مبارک رمضان یکی از نمونه‌هایی است که می‌توان در این زمینه بررسی کرد و وجه بارز این سریال‌ها خشونت و پرخاشگری رایج در میان خانواده‌ها بود و مخاطب را با تصویری از یک خانواده خشمگین و بدرفتار مواجه می‌کرد.
فیلم‌نامه‌هایی که غنا ندارند
این کارشناس رسانه درباره چرایی گرایش به این رویکرد توضیح داد: فیلم‌نامه‌ها یکی از دلایل اصلی وقوع این روند هستند، زیرا نویسنده برای شکل‌گیری درام به سطحی‌ترین راه ممکن متوسل می‌شود و بی‌اخلاقی و پریشان‌حالی دستاورد چنین فیلم‌نامه‌هایی است. همچنین در این تولیدات شخصیت‌ها به شدت متزلزل‌اند تا نویسنده به سادگی درام اثرش را شکل دهد، در صورتی که اگر قرار بود شخصیت‌ها به صورت چندلایه ترسیم شوند، قطعاً قصه عمق بیشتری می‌یافت و نویسنده مسلماً پروسه دشواری را در پیش داشت.
وی با اشاره به اینکه سطحی‌نگری یک آسیب جدی برای فرهنگ جامعه است، تأکید کرد: پرخاشگری و پریشانی حاکم بر خانواده‌ها در سریال‌های تلویزیونی باعث می‌شود تا این تصور در جامعه به وجود آید که اولین مشکل را می‌توان با جدایی و طلاق حل کرد، حتی در مواقعی شاهدیم که رفتارهای خشونت‌آمیز نیز به سادگی در سریال‌ها ترسیم می‌شود. این نگاه یک آسیب جدی اجتماعی محسوب می‌شود که برای خانواده‌ها بسیار خطرناک است، زیرا باعث بالا رفتن بزهکاری و خیانت در جامعه می‌شود.
وی با اشاره به اینکه سطحی‌نگری یک آسیب جدی برای فرهنگ جامعه است، تأکید کرد: پرخاشگری و پریشانی حاکم بر خانواده‌ها در سریال‌های تلویزیونی باعث می‌شود تا این تصور در جامعه به وجود آید که اولین مشکل را می‌توان با جدایی و طلاق حل کرد، حتی در مواقعی شاهدیم که رفتارهای خشونت‌آمیز نیز به سادگی در سریال‌ها ترسیم می‌شود. این نگاه یک آسیب جدی اجتماعی محسوب می‌شود که برای خانواده‌ها بسیار خطرناک است، زیرا باعث بالا رفتن بزهکاری و خیانت در جامعه می‌شود.
نبود تحقیقات جامعه‌شناسانه و مردم‌شناسانه
آتش‌زر متذکر شد: این نوع نگرش سبب می‌شود که نیازهای اساسی جامعه و خانواده نیز نادیده انگاشته شود. شاید سؤال کنید که چرا رسانه ملی به تذکرهای گوناگون در این زمینه توجه نمی‌کند و متأسفانه باید گفت تولید برنامه‌های سطحی و ساده‌انگارانه، سهل‌ترین شکل برنامه‌سازی است و البته تحقیقات جامعه‌شناسانه و مردم‌شناسانه نیز انجام نمی‌شود و نبود تجربه‌های اجتماعی نیز عامل دیگری است که به این وضعیت دامن می‌زند.
آتش‌زر متذکر شد: این نوع نگرش سبب می‌شود که نیازهای اساسی جامعه و خانواده نیز نادیده انگاشته شود. شاید سؤال کنید که چرا رسانه ملی به تذکرهای گوناگون در این زمینه توجه نمی‌کند و متأسفانه باید گفت تولید برنامه‌های سطحی و ساده‌انگارانه، سهل‌ترین شکل برنامه‌سازی است و البته تحقیقات جامعه‌شناسانه و مردم‌شناسانه نیز انجام نمی‌شود و نبود تجربه‌های اجتماعی نیز عامل دیگری است که به این وضعیت دامن می‌زند.
وی در پاسخ به این سؤال که با توجه به اینکه نویسندگان ایرانی این فیلم‌نامه را می‌نویسند چرا فیلم‌نامه‌ها از شرایط زندگی اجتماعی دورند گفت: آنچه در فیلم‌ها و سریال‌ها ترسیم می‌شود، منبعث از سبک زندگی تهران و چند شهر بزرگ دیگر است. زیرا اکثر فیلم‌نامه‌نویسان در تهران زندگی می‌کنند و از شرایط زیست دیگر مناطق کشور آگاهی ندارند.
این مدرس حوزه با تأکید بر اینکه برخی مواقع ضعف برنامه‌سازی مبتنی بر انفعال حاکم در رسانه است، اعلام کرد: شائبه دیگری که در ذهن پیش می‌آید این است که مدیران و سیاست‌گذاران رسانه با مسائل و مصائب جامعه آشنا نیستند یا اینکه مشاوران خوبی ندارند، زیرا مشکلات واضح و مبرهن، که راهکارهای آن هم مشخص است، باید تعدیل یا حل شود. متأسفانه موضع سیما در هجمه‌های فرهنگی انفعالی است. این نکته را در مواجهه با برنامه‌های نمایشی به سادگی می‌توان مشاهده کرد.
برنامه‌های ترکیبی، آفت جدید سیما
وی اضافه کرد: پرکردن آنتن تنها به برنامه‌های نمایشی خلاصه نمی‌شود، بلکه در برنامه‌های ترکیبی و سرگرمی هم چنین اتفاقی در حال وقوع است. برنامه عصر جدید یکی از این برنامه‌هاست. در سال‌های اخیر برنامه «تلنت» که محصول آمریکاست با دوبله فارسی از شبکه‌های فارسی‌زبان ماهواره‌ها پخش می‌شود و اتفاقاً مخاطبان وسیعی را جذب کرده است و سیاست‌گذاران رسانه ملی به جای مواجهه منطقی با این مسئله و ساخت برنامه‌های جذاب، دقیقاً همان برنامه را کپی کرده‌اند. این اقدامات رسانه ملی را از سیاست‌گذاری کلان دور می‌کند.
آتش‌زر تأکید کرد: رسانه ملی یک بخش از سبد مصرف مردم است، چون در شرایط فعلی شبکه‌های اجتماعی بخش عمده‌ای از علایق مردم را دربرگرفته است. برای همین شاید برخی مواقع موجی که در جامعه پدید می‌آید تحت تأثیر فضای مجازی باشد. به همین جهت باید روی سیاست‌گذاری‌های کلان تأکید کرد، زیرا تجربه چنین اتفاقاتی را در ویدئو و ماهواره داشته‌ایم و این هجمه‌ها گذرا و رسانه ملی برای ایرانیان ماندگار است.
وی در پایان این گفتوگو تأکید کرد: حجاب در سبک زندگی ایرانی – اسلامی نقش ویژه‌ای دارد، اما حجاب صحیح با توجه به الگوسازی وسیع رسانه ملی برای جامعه پذیرفتنی نیست، حتی خانواده‌های مذهبی که خود حجاب کامل دارند هم پذیرای چنین برنامه‌هایی نیستند. دلیلش دوگانگی رفتاری است که در برنامه‌سازان به ویژه در فضای مجازی مشاهده می‌شود. این ضعف به سیاست‌گذاری کلی برمی‌گردد که شرایطی را به وجود آورده تا این دوگانگی بدون هیچ محدودیتی وجود داشته باشد.
وی اضافه کرد: پرکردن آنتن تنها به برنامه‌های نمایشی خلاصه نمی‌شود، بلکه در برنامه‌های ترکیبی و سرگرمی هم چنین اتفاقی در حال وقوع است. برنامه عصر جدید یکی از این برنامه‌هاست. در سال‌های اخیر برنامه «تلنت» که محصول آمریکاست با دوبله فارسی از شبکه‌های فارسی‌زبان ماهواره‌ها پخش می‌شود و اتفاقاً مخاطبان وسیعی را جذب کرده است و سیاست‌گذاران رسانه ملی به جای مواجهه منطقی با این مسئله و ساخت برنامه‌های جذاب، دقیقاً همان برنامه را کپی کرده‌اند. این اقدامات رسانه ملی را از سیاست‌گذاری کلان دور می‌کند.
آتش‌زر تأکید کرد: رسانه ملی یک بخش از سبد مصرف مردم است، چون در شرایط فعلی شبکه‌های اجتماعی بخش عمده‌ای از علایق مردم را دربرگرفته است. برای همین شاید برخی مواقع موجی که در جامعه پدید می‌آید تحت تأثیر فضای مجازی باشد. به همین جهت باید روی سیاست‌گذاری‌های کلان تأکید کرد، زیرا تجربه چنین اتفاقاتی را در ویدئو و ماهواره داشته‌ایم و این هجمه‌ها گذرا و رسانه ملی برای ایرانیان ماندگار است.
وی در پایان این گفتوگو تأکید کرد: حجاب در سبک زندگی ایرانی – اسلامی نقش ویژه‌ای دارد، اما حجاب صحیح با توجه به الگوسازی وسیع رسانه ملی برای جامعه پذیرفتنی نیست، حتی خانواده‌های مذهبی که خود حجاب کامل دارند هم پذیرای چنین برنامه‌هایی نیستند. دلیلش دوگانگی رفتاری است که در برنامه‌سازان به ویژه در فضای مجازی مشاهده می‌شود. این ضعف به سیاست‌گذاری کلی برمی‌گردد که شرایطی را به وجود آورده تا این دوگانگی بدون هیچ محدودیتی وجود داشته باشد.
گفتوگو از داوود کنشلو
انتهای پیام
مطالب مرتبط
