تفاسیر قرآن نیاز به بازتعریف محتوایی دارد

محمدعلی طاهری‌نژاد، عضو هيئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن كريم‌ در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌رضوی، درخصوص میزان کاربردی بودن متون تفسیری در مسائل و مشکلات جامعه اظهار کرد: یکی از اهداف عالیه متون تفسیری، پیوند زدن میان قرآن و جامعه و راه برون‌رفت از مشکلات اجتماعی است که می‌توان برخی از آن اهداف را در متون تفسیری موجود یافت.

وی افزود: در عصر حاضر با جوشش علمی غرب که به اعتراف خودشان وام‌دار اندیشمندان اسلامی مانند، ابن‌رشدها، ابن‌سیناها و... هستند، رویکرد اجتماعی آیات قرآن جهت حل مشکلات جامعه میان نخبگان مسلمان به یک باور تبدیل و در قالب نهضت‌های علمی و کاربردی با گرایش قرآن در مصر از سوی سیدقطب‌ها، شیخ محمد عبده‌ها و در ایران نظیر محمدتقی شریعتی، آیت‌الله طالقانی و... جایگاه خودش را یافت.

عضو هيئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن كريم بیان کرد: در قرآن کریم و همچنین در پرتوی روایات، همواره تفسیر قرآن و عمل به دریافت‌های آن مورد تأکید بوده است که این تفکر میان مفسران مسلمان رواج یافته و تلاش‌های فراوانی را در راستای پاسخگو بودن قرآن به شیوه خود قرآن در دستور کار خود قرار داده‌اند.

طاهری‌نژاد بیان کرد: این تلاش‌ها به دلایلی مانند قدرت نفوذ حاکمان، محدودیت‌های علمی، زمانی و مکانی و... هرگز کافی نبوده و در رقابت ناسالم از سوی قدرت‌های غیرخودی عقب مانده‌اند. البته علاج این نقیصه که بعضاً به اندیشمندان قرآنی بازمی‌گردد از دو جهت قابل بررسی است.

وی اظهار کرد: اولین بحث قابل توجه در علاج این نقیصه‌ها دریافت نکردن واقعیت‌های قرآنی و عدم باور به پیاده‌سازی آموزه‌های آن مانند ظاهرگرایان، اخباریان و... باعث عقب‌افتادگی گشته و از طرفی با نگاه صحیح و بینشی متقن می‌توان به وجه دیگر اعجاز قرآن دست یافت که قرآن به تعبیر امام باقر(ع) همواره مانند خورشید و ماه تجدیدپذیر بوده و جلوه‌های مختلفی از آن با تلاش مفسران واقع‌بین در هر عصری پیداست اما به این شرط که قرآن باید به نطق آورد.

متون تفسیری موجود پاسخگوی نیازهای جدید بشر نیست

این عضو هيئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن كريم بیان کرد: برخی از متون تفسیری موجود در عصر حاضر که میراث گذشتگان است، به‌طور کامل پاسخگوی نیازهای جدید بشر نیست؛ چرا که امکان تغییر ندارند و عاقلانه هم نیست. اما به تعبیر علامه طباطبایی باید هر سال تفسیر جدیدی را ارائه داد تا وجه اعجازگونه قرآن در حل مشکلات جامعه دیده شود.

وی افزود: با وجود اینکه متون تفسیری به سمت کاربردی شدن پیش رفته‌اند، اما قاعدتاً عیب و نقص‌هایی در این مورد وجود دارد. در حالت کلی می‌توان گفت که متون تفسیری ما قابلیت ارائه به مخاطب جامعه فعلی را ندارند و باید این موضوع را پذیرفت که تفاسیر قرآنی ما نیاز به باز‌تعریف محتوایی دارند.

طاهری‌نژاد در پایان بیان کرد: فعالیت‌های پژوهشی اعم از مقالات و پایان‌نامه‌ها برای کاربردی‌سازی تفسیر در جامعه آنچنان اثربخش نبوده و نقاط ضعفی در این زمینه وجود دارد که باید با بررسی بیشتری بهبود پیدا کنند.

انتهای پیام